"MUTLU EVLİLİK" ARAŞTIRMALARI...


Yazan: Şule Cizmeci

Aşkta başarı icin ''5 doğru, 1 yanlış'' kuralı

Neden bazılarının evlilikleri yolunda? Mutlu evliliğin formulu ne? İşin aslı, ''anneanne ceyizi''nde saklı, ama biz yine de ''bilimsel yontemler''e kulak verelim. Batı''da 50-60 senedir evlilikle ilgili araştırmalar yapılıyor. 1991''de Amerikalı psikologlar Laura Stafford ile Daniel Canary, mutlu evliliklerin sırrını araştırmak icin binlerce kişiyle konuşmuş, yuzlerce yontem arasından en cok uygulanan beşinde karar kılmışlar, boylece ortaya ''İlişki Yurutme Stratejileri'' adlı teori cıkmış.

İnsana ''Ben zaten bunları biliyorum,'' dedirten, ama cok az kişinin ciddiye aldığı beş kural: Olumluluk, acıklık, bağlılık, sosyal cevre ve sorumlulukları paylaşma. Bu teorinin ortaya atılmasından sonra dunyanın dort bir yanında evli insanların ilişkilerini nasıl ayakta tuttukları, soz konusu stratejilere ne kadar başvurdukları araştırılmış. ABD ve Avrupa''da benzerlikler gorulmuş, Asya ulkelerinde ise bazı farklılıklar...

Acaba Turk ailesi, ''İlişki Yurutme Stratejileri''ne ne kadar itibar ediyor? Psikolog Cemre Torun Narin, bu soruya yanıt vermek icin 2003''te yola koyulmuş; kentsoylu, İstanbul''da A sınıf mensubu iyi eğitimli, kariyer sahibi yeni evli, cocuksuz 31 cifte, tuzaklarla orulu 100 soru yoneltmiş. Cifler, 26-35 yaşları arasındalar. Narin''in Boğazici Universitesi''ne teslim ettiği ''Turk Evli Ciftlerin İlişkilerini Yurutmede Kullandıkları Stratejiler ve Evlilikte Doyum'' adlı master tezi, Stafford ve Canary''in one surdukleri strateji modeli ve olceği uzerine kurulmuş.

Acıklığın dozunu kacırmayın

Beş yıllık evli olan Narin de ilişkisini diri tutmak icin ''beş altın yontem''i kullanıyormuş. Cunku araştırmalara gore evliliğin ilk yıllarında bu yontemleri kullananların ilerde de ilişkileri rayında gidiyormuş. Herkesin arzusu mutlu olmak! Narin, "Eğer, mutlu olmak istiyorsanız, her beş olumlu davranışa bir olumsuz davranış sergileyin," diyor.

Peki, genc ciftler cephesinde durum nasıl? Narin, araştırma bulguları hakkında şunları soyluyor: "Katılımcıların ''İlişkiyi Yurutme Stratejileri''ni kullandıkları kesin. Ciftler arasında buyuk sorunlar yaşayanlar yoktu. Olumluluk ve bağlılığı vurgulayan ifadeler en cok kullanılan yontemler. Acıklık konusunda bir etki cıkmadı. Eğer ciftler farklı seviyelerde acıklığı kullanıyorlarsa o zaman bu, ilişkiyi olumsuz etkiliyor. Kadın ilişki hakkında konuşmaya hazır, duygularını acıklıyor, ancak eşi duvar gibi. Bu fark ne kadar fazla olursa, evlilik de o kadar mutsuz oluyor. Kadın da erkek de aynı tavrı gosteriyorsa, ikisi de acık ya da ikisi de ketumsa sorun cıkmıyor.

Eşlerin kendilerini ve ilişkilerini nasıl gorduklerini de araştırdım, gercek ile algıladıkları arasındaki farkı sorguladım. Bizim karşı tarafı nasıl algıladığımız, bizim ne yaptığımızdan cok daha onemli. Yani, kendimiz bu yontemleri az kullanabiliriz, ama eşimizin cok kullandığını duşunuyorsak evliliğimiz olumlu etkileniyor. Algı, mevcut durumu değiştiriyor. Ozellikle, erkeklerin eşlerini olumlu gormeleri cok belirleyici. Kadınlar daha gercekci, kocalarını nasıl gordukleri cok da fark etmiyor."

Narin''e gore araştırmasının en ilginc bulgusu, Turk kadınlarının sorumluluk almaktan hoşlanmaları. Bu araştırmanın kariyer sahibi, master''lı kadınları kapsadığı unutulmasın. Cıkan sonuc, feministlerin tuylerini diken diken edebilir. İş donuşu evdeki gorevlerini yapmak, mesela eve mis kokulu mumlar almak, masaya değişik bir yemek getirmek, aile uyelerine hoş bir akşam daveti vermiş olmak kadınları orgazma ulaştırabilir. Yani kadınlar sırtlarında yuk taşımaktan memnun!

Duşunun okumamış kadınların halini. Arkadaşlarını ve ailelerini hayatlarına ortak eden, onlarla birlikte hoşca zaman geciren erkeklerin mutluluklarına diyecek yok. Ey kadınlar, kocalarınızı elinizde tutmak istiyorsanız onların yakınlarına yakın davranın, onları ev atmosferine dahil edin! Erkeklere duşen ''ağır gorevler'' ise evin butcesini yapmak, vergileri odemek, arabayı servise goturmek.

Bir ilişkinin muhasebesi

Psikolog Cemre Torun Narin, diri ve sağlıklı bir ilişki isteyenlere "Aşağıdaki davranışlara ne kadar yakınsanız, mutluluk o kadar yanınızdadır," diyor.

Gununun nasıl gectiğini sorarım.

"Arkadaşların ve ailenle zaman gecirmekten hoşlanıyorum. Ne keyifli zaman gecirdik," derim.

İlişkimize dair beklentilerimi soylerim.

İlişkimizin geleceği olduğunu vurgularım.

Onun kendine olan guvenini artırmak icin kompliman yaparım.

Evdeki sorumlulukları eşit paylaşırım, sorumluluktan kacmam.

Onun duşunce ve duygularını oğrenmek isterim, onu bu konuda teşvik ederim.

Onunla gecirdiğimiz zamanın keyifli gecmesi icin ozen gosteririm.

Uyuşmazlıkların cozumu konusunda onunla işbirliği yaparım.

Sık sık kompliman yaparım.

Eleştirilerim yapıcıdır.

Sabırlı ve hoşgoruluyum.

Ona olan bağlılığımı, sadakatimi hatırlatırım.

Ona karşı, iyi, nazik ve kibarım.

Onun yanında neşeli, esprituel ve pozitifim.

Beraberken romantik olmaya calışırım.

Ona gecmişte ilişkimizle ilgili verdiğimiz kararları hatırlatırım.

Beş mutluluk hapı:

Olumluluk: Her gun gorduğunuz eşinize karşı ozenli olmanız gerekiyor. Eşe guler yuzlu olmak, ona gununun nasıl gectiğini sormak, empati gosterebilmek, saygılı olmak, yargısal eleştiriden uzak durmak cok onemli. Ancak mihenk taşı, espri anlayışı... Bir tartışmayı olumlu bir tartışma haline donuşturebiliyorsanız, anlaşmazlıkları cozmekten yanaysanız, eleştirileriniz can yakıcı değilse, surekli yakınmıyorsanız hal ve gidişiniz ''pekiyi'' demektir. ''Her beş olumlu davranışa bir negatif davranış'' kuralını yabana atmayın!

Acıklık: İlişkiyle ilgili konuşmak ve eşinize hislerinizi anlatmak cok onemli. Acıklık bazen iyi, bazen kotu sonuc verebiliyor. Acıklığın ne kadar olduğu ve dozu cok onemli. Eğer bir ilişki hakkında sabahlara kadar konuşuyorsanız, o da iyi değil. Erkekler, bir ilişki hakkında konuşurken ''sorun mu var?'' endişesini yaşıyor. Kadınlar ise konuşmaktan zevk alıyorlar. Bu yuzden farklı sorunlar yaratabiliyor acıklık.

Bağlılık: İlişkide bağlılığı ifade eden sozler ve davranışlar cok onemli. Eşe olan sadakati, ilişkinin geleceğine olan inancı ve guveni vurgulamaktan korkmayın. ''Beraber yaşlanacağız'', ''cocuklarımız, torunlarımız olacak'', ''ilerde şoyle yaparız, boyle yaparız,'' turunden klişe sozleri duymaya insanların ihtiyacı var. Olumluluktan sonra gelen en onemli faktor bağlılık. Zaten omur boyu beraber olmak icin evleniyoruz, ama bir sure sonra bunlar unutuluyor. Hayatın gidişatı icinde insanlar bunu ifade etmekten uzak kalıyorlar. Birbirinize kucuk notlar iletebilir, mesajlar atabilirsiniz. ''Nasıl olsa benim ona karşı ne kadar sadık olduğumu biliyor,'' demeyin.

Sosyal cevre: Ailenin ve ortak arkadaşların evliliğe katılması olmazsa olmaz bir kural. Ama bu, erkeğin ve kadının kendi arkadaşlarıyla takılması anlamına gelmiyor. (Mutlu evlilik icin en gerekli şeylerden biri de, eşlerin kendi ailelerinden bağımsız olmaları. Ozellikle erkeklerin ailelerinden kopabilmiş ve bireyselleşmiş olmaları evliliklerini olumlu etkiliyor. Ancak, ulkemizde hem erkekler, hem kadınlar fazlasıyla ailelerinin etkisi altındalar.) Turk toplumunda ailelerin evlilikler uzerinde buyuk etkisi var, bunun yanı sıra ortak arkadaşların, sosyal ortak cevrenin oluşması da cok onemli.

Sorumlulukları paylaşmak: Evin icinde ya da dışında yapılması gereken işleri paylaşmak mutluluğu artıran bir faktor. İki tarafta eşit ve kendi uzerine duşen işi yaptığını hissediyorsa bu evliliği kesinlikle olumlu etkiliyor. Kadınlar, erkeklerin uzerine duşeni yapmalarından memnun oluyor.
__________________