Dunyadaki butun suhûlet, ucuzluk ve bolluk vahdetten gelir

(Dunden devam)

Evet, nasıl ki bir kumandan-ı a’zam, bir neferin imdadına bir orduyu gonderebilir haysiyetiyle o neferin arkasında bir orduyu tahşid edebildiği cihetiyle, o nefer, bir ordu kendisinin arkasında manen bulunuyor gibi bir kuvvet-i maneviye ile, pek buyuk işlere, kumandanı namına mazhar olur. Oyle de, Sultan-ı Ezelî Ferd ve Ehad olduğundan, hicbir cihetle ihtiyac yok. Eğer, faraza ihtiyac olsa, her şeyin imdadına butun eşyayı gonderir; ve her bir şeyin arkasına kÂinat ordusunu tahşid eder; ve her bir şey, kÂinat kadar bir kuvvete dayanır; ve her bir şeye karşı, butun eşya –faraza, eğer ihtiyac olsa– o Kumandan-ı Ferd’in kuvveti hukmune gecebilir. Eğer ferdiyet olmazsa, her bir şey butun bu kuvveti kaybeder, hic hukmune sukut eder, neticeleri dahi hice iner.

İşte, gozumuzle her vakit muşahede ettiğimiz bu cok harika eserlerin gayet kucuk, ehemmiyetsiz şeylerden tezahuru, bilbedahe ferdiyet ve ehadiyeti gosteriyor. Yoksa her şeyin neticesi, meyvesi, eseri, o şeyin maddesi ve kuvveti gibi kuculerek hice inecekti. Ve gozumuz onundeki gayet kıymettar şeylerin gayet derecede ucuzluğu ve nihayet derecede mebzuliyeti, hic kalmayacaktı. Şimdi kırk parayla alacağımız bir kavunu, bir narı, kırk bin lirayla da yiyemezdik.

Evet, dunyadaki butun suhulet, butun ucuzluk, butun mebzuliyet vahdetten gelir ve ferdiyete şehadet eder.

(Devamı var)

Lem’alar, Otuzuncu Lem’a (Eskişehir Hapishanesi’nin Bir Meyvesi), Dorduncu Nukte, s. 618

LÛ*GAT*CE:

mebzuliyet: Bolluk, cokluk.

suhulet: Kolaylık.

tahşid: Bir noktaya veya bir merkeze toplama.

vahdet: Birlik, “Allah’ın bir olması” sıfatı.
__________________