Mukaddime (Giriş)

Ey insan! Bil ki, ağızdan cıkan ve dinsizliği îma eden dehşetli kelimeler var. Muminler de onları bilmeden kullanıyor. Muhimlerinden uc tanesini beyan edeceğiz:

Birincisi: “Evcedethu’l-esbab”, yani “Bu şeyi sebepler yaratıyor.”

İkincisi: “Teşekkele binefsihî”, yani “Kendi kendine meydana geliyor, olup bitiyor.”

Ucuncusu: “İktezathu’t-tabiat”, yani “Tabiatın eseridir, tabiat onu gerektiriyor ve yaratıyor.”

Evet, madem mevcudat var ve inkÂr edilemez. Hem her varlık, sanatlı ve hikmetli bir şekilde yaratılıyor. Hem madem hicbir şey ezelî değil, her şey sonradan oluyor. Ey dinsiz!

Herhalde, bir varlığı, mesela şu hayvanı ya Âlemdeki sebepler yaratıyor diyeceksin, yani o varlığın, sebeplerin bir araya gelmesiyle ortaya cıktığını soyleyeceksin, ya kendi kendine oluyor diyeceksin, ya tabiatın gereği olarak, onun tesiriyle vucuda geliyor diyeceksin veyahut da onun bir Kadîr-i ZulcelÂl’in kudretiyle yaratıldığını kabul edeceksin. Madem, aklen bu dort yoldan başka yol yoktur; ilk uc yolun akıl dışı, hukumsuz ve imkÂnsız olduğu acıkca ispat edilirse zorunlu olarak, apacık bir şekilde ve şuphesiz dorduncu yol olan tevhid yolunun doğruluğu kesinleşir.
__________________