5758 - İbnu Omer radıyallahu anhuma anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalÂtu vesselÂm buyurdular ki:

"Hakkında vasiyet edebileceği bir malı bulunan musluman kimsenin, vasiyeti yanında yazılı olmaksızın iki gece gecirmeye hakkı yoktur."

BuhÂrî, VesÂya 1; Muslim, Vasiyyet 4, ( 1627); Muvatta, Vasiyyet 1, (2, 761 ); Ebu DÂvud, VesÂya 1, (2863); Tirmizi, CenÂiz 5, (974); NesÂi, VesÂya 1, (6, 238, 239).

5759 - İbnu AbbÂs radıyallahu anhuma: "Olen mal bırakmışsa ebeveyn ve akrabalarına vasiyette bulunsun.." (Bakara 180) Âyeti hakkında demiştir ki : "Miras Âyeti neshedinceye kadar vasiyet bu şekilde vacib idi."

Ebu DÂvud, VesÂy 5, (2869).

VASİYETİN ZAMANI

5760 - Hz. Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: Resulullah aleyhissalÂtu vesselÂm'a: "Hangi sadaka efdaldir?" diye sorulmuştu:

"Sağlıklı ve fakirlikten korkup, zenginliğe umit bağladığın, mala karşı cimri olduğun halde tasadduk etmen! Bu şekilde tasadduku, can boğazına gelip de falana şu kadar, feşmekana bu kadar diyeceğin zamana kadar devam ettir. O sırada (yaptığın tasaddukun sana bir faydası yoktur, cunku malın, artık) zÂten birilerinin olmuştur."

BuhÂri, VesÂya 7, ZekÂt 11; Muslim, ZekÂt 92, (1032); Ebu DÂvud, VesÂya 3, (2865); Nesai, Vesaya 1, (6, 237).

SADAKANIN MİKTARI

5761 - Sa'd İbnu Ebi VakkÂs radıyallahu anh anlatıyor: "Resulullah aleyhissalÂtu vesselam Veda haccı senesinde, bende şiddet peyda eden bir ağrı sebebiyle yatmakta olduğum hastalıgım icin bana gecmiş olsun ziyaretine geldi.

"Ey Allah'ın Resûlu dedim. Gorduğunuz gibi ağrım cok şiddetlendi. Ben mal mulk sahibi bir kimseyim. Bana vÂris olacak tek kızımdan başka kimsem yok. Malımın ucte ikisini tasadduk etmek istiyorum!" dedim. Hemen "Hayır, olmaz!" buyurdular.

"Yarısı?" dedim. Yine "olmaz!" buyurdular.

"Ucte biri? dedim.

"Ucte birini mi? Ucte bir de cok. Senin vÂrislerini zenginler olarak bırakman, halka ihtiyaclarını acan fakirler olarak bırakmandan daha hayırlıdır. Sen azîz ve celîl olan Allah'ın rızasını arayarak her ne harcarsan, -hatta bu, hanımının ağzına koyduğun bir lokma bile olsa- mutlaka onun sebebiyle mukÂfaatlanacaksın" buyurdular. Ben:

"Ey Allah'ın Resulu dedim. Ben arkadaşlarımdan sonra burada kalacak mıyım?" dedim.

"Eğer geri kalır, kendisiyle Allah'ın rızasını duşunduğun bir amel yapacak olursan bu ameller sebebiyle mutlaka derecen artacak, merteben yukselecektir. şunu da soyleyeyim. Sen daha yaşayacaksın. Oyle ki Allah seninle birkısım kavimlere hayır ulaştıracak, diğer birkısımlarına da şer" buyurdular. Resulullah aleyhissalÂtu vesselÂm sonra, şoyle dua ettiler:

"Allahım! Ashabının hicretini tamama erdir. Onları gerisin geri (başarısızlıkla) cevirme!" Ve sozlerini (Hicret evi olan) Mekke'de olmuş olan Sa'd İbnu Havle hakkında sarfettikleri "Lakin zavallı, Sa'd İbnu Havle'dir!" mersiyesiyle tamamladılar."

BuhÂri, CenÂiz 37, VesÂya 2, 3, FezÂilu'l-AshÂb 49, MegÂzi 77, NafakÂt 1, Marza 13,16, 43, FerÂiz 6; Muslim, VesÂya 5, (1628); Muvatta 4, (2, 763); Tirmizi 6, (975); Ebu DÂvud, VesÂya 2, (2864); NesÂî, VesÂya 3, (6, 241, 243).

VARİSE VASİYET

5762 - Amr İbnu HÂrice radıyallahu anh anlatıyor: "Resulullah aleyhissalÂtu vesselm devesinin uzerinde hitabede bulundu. Ben devenin boynunun altında idim. Deve durmadan geviş getiriyor, hayvanın salyası omuzlarımın arasına akıyordu. İşte bu esnada AleyhissalÂtu vesselÂm'ın şu sozunu işittim;

"Allah TeÂla Hazretleri her hak sahibine hakkını verdi. Bu sebeple varislerden biri Iehine vasiyet yoktur."

Tirmizi VesÂya 5, (2122); NesÂî Vesaya 5, (6, 247).

5763 - Talha İbnu Musarrıf anlatıyor: "İbnu Ebî Evf radıyallahu anh: "Resûlullah vasiyette bulundu mu?" diye sordum.

"Hayır dedi. Ben tekrar:

"Oyleyse, kendi vasiyette bulunmaksızın halka nasıl vasiyeti farz kılar veya emreder" dedim.

"Kitabullah'ı vasiyet etti " diye cevap verdi."

BuhÂrî, VesÂya 1, MegÂzî 83, FezÂilu'l-Kur'Ân 18; Muslim, Vasiyet 16, (1634); Tirmizî, VesÂya 4, (2120); NesÂî, 2 (6, 240).

5764 - Esved İbnu Yezîd anlatıyor: "Hz. Aişe radıyallahu anhÂ'nın yanında, Hz. Ali'nin Resulullah aleyhissalÂtu vesselÂm'ın vasîsi olduğunu soylemişlerdi:

"Resulullah ona ne zaman vasiyette bulundu? Oleceği sırada o benim goğsume yaslanmış vaziyette idi, bir leğen getirtti. Kucağımda bukulmuştu, olduğunu bile hissetmedim. Oyleyse ona ne zaman vasiyet etti" diye itiraz etti."

BuhÂrî, VesÂya 1, MegÂzî 83; Muslim, Vasiyyet 19, (1636); NesÂî, VesÂya 2, (6, 240).

5765 - Amr İbnu şu'ayb an ebîhi an ceddihî anlatıyor: "As İbnu VÂil es-Sehmî (kendi adına) yuz kolenin azad edilmesini vasiyet etti. Oğlu Hişam, ona bedel, elli tanesini azad etti. Oğlu Amr da ona bedel geri kalan elliyi Âzad etmek istedi ve:

"Hele Resûlullah aleyhissalÂtu vesselÂm'a bir sorayım!" dedi, ona gelip:

"Ey Allah'ın Resûlu! Babam, kendi adına, yuz kole azad edilmesini vasiyet etmişti. Hişam onun adına elli kole azad etti! Benim uzerime de elli tanesi kaldı. Onun adına ben azad edebilir miyim?" dedim. AleyhissalÂtu vesselÂm, bana: "Eğer o musluman idiyse, ona bedel azad etseniz veya ona bedel sadaka verseniz veya ona bedel hacc yapıverseniz bu on ulaşırdı" buyurdular."

Ebu DÂvud, VesÂya 16, (2883).

YETİMİN VASİSİ

5766 - Ebu Zerr radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalÂtu vesselÂm buyurdular ki:

"Ey Ebu Zerr! Ben seni zayıf bir kimse goruyorum. Ben kendim icin sevdiğimi senin icin de aynen severim. Oyleyse iki kişi uzerine emir olmayasın, yetim malına da velilik yapmayasın."

Ebu DÂvud, VesÂya 4, (2868); NesÂi, VesÂya 10, (6, 255).

5767 - Amr İbnu Şu'ayb an ebihi an ceddihi anlatıyor: "Bir adam AleyhissalÂtu vesselÂm'a gelerek: "Ben fakirim, hicbir şeyim yok, ustelik bir de yetimim var!" dedi. AleyhissalÂtu vesselÂm:

"Yetimin malından ye! Ancak bunu yaparken ne israfa kac, ne aceleci ol, ne de kendine mal et" buyurdular."

Ebu DÂvud, VesÂya 8, (2872); NesÂî, Vesaya 11, (6, 256).

5768 - Hz. Ali radıyallahu anh anlatıyor: "Resulullah aleyhissalÂtu vesselÂm'dan iki şey oğrendim: "İhtilamdan sonra yetimlik kalmaz, geceye kadar gun boyu sessiz durmak yoktur."

Ebu DÂvud, VesÂya 9, (2873).



RESULULLAH'IN VASİYETİ

6790 - Hz. Enes anlatıyor: "Resulullah aleyhissalÂtu vesselÂm'a olum vakti geldiği vakit, AleyhissalÂtu vesselÂm'ın can cekişirken yaptığı vasiyetin hepsi: "Namaz(ı ihmal etmeyin) ve sağ ellerinizin sahip oldukları(nın yani kolelerinizin hukukuna riayet edin)" demek olmuştur."

VASİYETE TEŞVİK

6791 - Hz. Enes anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalÂtu vesselÂm buyurdular ki: "Mahrum kişi, vasiyet etmekten mahrum kalan kişidir."

6792 - CÂbir İbnu Abdillah radıyallahu anhuma anlatıyor: "Resulullah aleyhissalatu vesselÂm buyurdular ki: "Kim vasiyet yapmış olarak olurse doğru bir yol ve sunnet uzere olmuş olur; takva ve şehadet uzere olmuş olur, mağfirete uğramış (gunahları bağışlanmış) olarak olmuş olur."

VASİYETTE ZULUM

6793 - Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor: "Resulullah aleyhissalatu vesselam buyurdular ki: "Kim varisinin mirascılığı (hakkı)ndan kacarsa Allah KıyÂmet gunu o kimsenin cennetten mirascılığını keser."

6794 - Muaviye İbnu Kurre babasından naklen anlatıyor: "Resulullah aleyhissalÂtu vesselÂm buyurdular ki: "Kim, olum yaklaşınca vasiyette bulunur ve vasiyeti de Allah'ın kitabına uygun olursa, bu vasiyeti, onun hayatında vermeyi ihmal ettiği zekÂtına kefÂret olur."

SADAKA OLUM SIRASINDA DEĞİL HAYAT BOYU VERİLMELİ

6795 - Busr İbnu CahhÂş el-Kureşî radıyallahu anh anlatıyor: "Resulullah aleyhissalÂtu vesselÂm (bir gun) bir avucuna tukurdu, sonra bu tukruğu işaret parmağıyla gostererek buyurdular ki : "Allah TeÂla hazretleri diyor ki: "Ey Âdemoğlu! Sen nasıl olur da beni Âciz yerine koyar ve zekÂtını odemezsin! Halbuki ben seni şu tukruk damlası kadar bir sudan yarattım. Sen, ne vakit ruhun şuraya gelince -eliyle boğazını gosterdi- "Sadaka veriyorum!" dersin. Sadaka vermenin zamanı bu mu!"

6796 - Ebu Hureyre radıyallahu anh anlatıyor: "Resulullah aleyhissalÂtu vesselÂm buyurdular ki: "Şuphesiz, Allah TeÂla hazretleri, (ahirete gondereceğiniz hayır) amellerinizi artırmak icin, vefatınız zamanında mallarınızın ucte birini size tasadduk etti (vasiyet etme yetkisini verdi)."

6797 - İbnu Omer radıyallahu anhuma anlatıyor: "Resulullah aleyhissalÂtu vesselÂm buyurdular ki: "Ey Ademoğlu! İki şey vardır ki, hicbirisi senin hakkın değildir ve ben onları rahmetimle sana bağışladım:

1) (Canını almak uzere) gırtlağından tuttuğum anda malından sana (vasiyette bulunman icin ucte bir nisbetinde) bir pay ayırdım, t ki onunla seni temizleyeyim, gunahlarından arındırayım.

2) Ecelin sona erdikten sonra kullarımın sana (kılacakları cenaze) namazı."

VARİS LEHİNE VASİYET OLMAZ

6798 - Hz. Enes anlatıyor: "(Veda hutbesi sırasında) ben Resûlullah aleyhissalÂtu vesselÂm'ın devesinin (boynunun) altında idim. Devenin salyası uzerime akıyordu. Efendimizin şoyle soylediğini işittim: "Allah TeÂla Hazretleri her hak sahibine hakkını vermiştir. Bilesiniz, vÂrise vasiyet yoktur."