İnsan azıcık kuvvetiyle, KÂinat Ustası’nın kudretini anlar

İkinci vecih: İnsan, cuz’î iradesiyle ve azıcık ilmiyle ve kucucuk kudretiyle ve zÂhirî malikiyetiyle ve hanesini bina etmesiyle, bu KÂinat Ustası’nın malikiyetini ve sanatını ve iradesini ve kudretini ve ilmini, kÂinatın buyukluğu nisbetinde anlar, Âyinedarlık eder.

Ucuncu Vecih’teki Âyinedarlığın iki yuzu var:

• Birisi: Esma-i İlÂhiyenin ayrı ayrı nakışlarını kendinde gostermektir. Âdeta insan, camiiyetiyle kÂinatın kucuk bir fihristesi ve bir misal-i musağğarası hukmunde olup, umum esmanın nakışlarını gosteriyor.

• İkinci yuzu: Şuunat-ı İlÂhiyeye Âyinedarlık eder. Yani, kendi hayatıyla Zat-ı Hayy-ı Kayyum’un hayatına işaret ettiği gibi, kendi hayatında inkişaf eden sem’ ve basar gibi duyguların vasıtasıyla, Zat-ı Hayy-ı Kayyum’un sem’ ve basar gibi sıfatlarına Âyinedarlık eder, bildirir.

Hem insan, hayatında bulunan ve inkişaf etmeyen ve his ve hassasiyet suretinde galeyan eden ve kesretli bir surette olan cok ince hayatî duygular, manalar ve hisler vasıtasıyla, Zat-ı Hayy-ı Kayyum’un şuunat-ı kudsiyesine Âyinedarlık eder. MeselÂ, o hassasiyet icinde, sevmek, iftihar etmek, memnun olmak, mesrur olmak, muferrah olmak gibi manalarla –Zat-ı Akdes’in kudsiyetine ve gınÂ-i mutlakına munasip ve lÂyık olmak şartıyla– o neviden olan şuunatına Âyinedarlık eder.

(Devamı var)

Lem’alar, Otuzuncu Lem’a (Eskişehir Hapishanesi’nin Bir Meyvesi), Altıncı Nukte, s. 657

LÛ*GAT*CE:

basar: Gorme.

camiiyet: Kapsamlılık, cok niteliği icine alma.

inkişaf: Acılma.

gınÂ-i mutlak: Sonsuz zenginlik, hicbir şeye muhtac olmama.

malikiyet: Sahip olma.

misal-i musağğara: Kucultulmuş ornek.

sem’: İşitme.

şuunat-ı İlÂhiye: Allah’ın sıfatları, işleri, fiilleri.
__________________