Dunyada en ziyade hayret edilecek bir şey varsa, o da Allah’ı inkÂrdır

(Dunden devam)

Ve hakeza, bunlara kıyasen, yuzer fennin her birisinin kat’î şehadetiyle, noksansız bir intizam-ı ekmel icinde, hadsiz hikmetler, maslahatlarla bu kÂinat tezyin edilmiştir. Ve o harika ve ihatalı hikmetle mecmu-u kÂinata verdiği intizam ve hikmetleri, en kucuk bir zîhayat ve bir cekirdekte, kucuk bir mikyasta derc etmiştir. Ve malûm ve bedihîdir ki, intizamla gayeleri ve hikmetleri ve faydaları takip etmek, ihtiyÂr ile, irade ile, kasd ile, meşiet ile olabilir, başka olamaz. İhtiyÂrsız, iradesiz, kasıdsız, şuursuz esbab ve tabiatın işi olmadığı gibi, mudahaleleri dahi olamaz.

Demek bu kÂinatın butun mevcudatındaki hadsiz intizamat ve hikmetleriyle iktiza ettikleri ve gosterdikleri bir Fail-i Muhtar’ı, bir SÂni-i Hakîm’i bilmemek veya inkÂr etmek, ne kadar acib bir cehalet ve divanelik olduğu tarif edilmez.

Evet, dunyada en ziyade hayret edilecek bir şey varsa, o da bu inkÂrdır. Cunku kÂinatın mevcudatındaki hadsiz intizamat ve hikmetleriyle vucud ve vahdetine şahitler bulunduğu halde O’nu gormemek, bilmemek, ne derece korluk ve cehalet olduğunu, en kor cahil de anlar.

Hatta, diyebilirim ki, ehl-i kufrun icinde, kÂinatın vucudunu inkÂr ettiklerinden ahmak zannedilen Sofestaîler, en akıllılarıdır. Cunku, kÂinatın vucudunu kabul etmekle Allah’a ve HÂlık’ına inanmamak kabil ve mumkun olmadığından, kÂinatı inkÂra başladılar, kendilerini de inkÂr ettiler. “Hicbir şey yok” diyerek, akıldan istifa ederek, akıl perdesi altında sair munkirlerin hadsiz akılsızlıklarından kurtulup bir derece akla yanaştılar.

Lem’alar, Otuzuncu Lem’a (Eskişehir Hapishanesinin Bir Meyvesi), Ucuncu Nukte, s. 609
__________________