Melamiyye hakkında bilgi


Bir tarikat adı. MelÂmet, sozlukte kınamak, ayıplamak ve sitem etmek manalarına gelir. MelÂmîlik yoluna bağlanan kimseye de "MelÂmî" denir.

MelÂmîliğin bir tarikat olduğunu soyleyenler yanında; kuralları belli bir tarikat olmadığını, her turlu gosterişten ve dunya kaygısından uzak kalmayı benimseyenlerin genel adı olduğunu ileri surenler de vardır. MelÂmîliğin bir tarikat olmadığı duşuncesi, kurucusunun ve kuruluş tarihinin bilinmediğinden dolayıdır. Birinci donem MelÂmîlik, "MelÂmetiye" adıyla tanınır. İlk defa Nişabur'da hicrî III. asrın başlarında Ebu Salih Hamdun b. Ahmet b. AmmÂr el-KassÂr, MelÂmîliğin yayılmasında buyuk rol oynamıştır. MelÂmîlik, Hamdun Kassar'dan once varsa da, bir tarikat haline onun zamanında gelmiştir.

MelÂmîlikte Muhyiddin İbnu-l Arabî'nin "Vahdet-i vucud" goruşunun derin etkisi vardır. MelÂmîler kacınılması mumkun olmayan cemaatle namaz dışındaki ibadetlerini ve Allah'a yakınlıkla ilgili hallerini halktan gizlerler. Bunları acığa cıkarırlarsa kendilerini kınarlar. Gercek durumlarını sezdirmemek icin halk icinde sıradan bir insan gibi giyinip kendilerini belli etmeden yaşamaya calışırlar. Gorunuş ve gosterişe değer vermezler. İnsanlara yalnız kotu taraflarını gosterip iyiliklerini gizlemede cok ileri gittiklerinden, cevresindekiler onları kusurlu kimseler sanarak ayıplar ve kınarlar. En hoşlanmadıkları şey, kibir ve gosteriştir. Bu kotu huylardan korunmak, MelÂmîlikte bir kuraldır. Ozel giysileri ve tekkeleri yoktur. MelÂmîler kimseye dertlerini acmazlar.

Cunku kula ihtiyacı bildirmek, muhtactan yardım istemektir. Bu sebeple ihtiyacı Allah'tan dilemek ve Peygamber'in yolundan gitmek, kulluğun iki esasıdır. Birbirlerinin yardımına koşarlar. Bu konuda Hamdun Kassar; "Mumin, kardeşi icin gece kandil, gunduz asa olmalıdır" der.

MelÂmîlik başta Mevlevîlik olmak uzere IV. asrın sonlarında oluşmaya başlayan, V. ve VI. asırlarda gelişen tarikatları etkilemiş, bircok bÂtınî mezhep ve mesleklerin ortaya cıkmasına sebep olmuştur.

MelÂmîlik tarihi bakımından uc devreye ayrılır.

1. Devre: Kassariye MelÂmîliği. Hamdun Kassar'a ait olan ve MelÂmetiyye denen ilk devre melÂmîliği. Hicri III. yuzyılda Nişabur'da ortaya cıkmıştır.

2. Devre: Bayramiyye MelÂmîliği. İlk devre melÂmîliği zamanla bÂtınî grupların MelÂmîliğe girmesiyle asıl sağlığını kaybetmiştir. Bunun yerini, hicri IX. asırda Bolu Goynuk'de Hacı Bayram Veli ile ortaya cıkan ve ilk MelÂmîlerin butun ozelliklerini taşıyan Bayramî MelÂmîliği almıştır. Anadolu'da MelÂmîliğin yayılması, Hacı Bayram Velî vasıtasıyla olmuştur.

3. Devre: Nuriyye MelÂmîliği. Seyyid Muhammed Nur el-Arabî'ye ait olan bu kol, hicri XIII. asırda Uskup'te ortaya cıkmıştır.