İtikadi Mezhep nedir




İtikadi mezhepler, Başlangıc itibariyle fıkıh ilmi olarak kabul edilen kelam, daha sonra ilm-i tevhid olarak adlandırılmıştır. Fıkıh ameli meseleler uzerinde, kelam ise itikadi meseleler uzerinde yoğunlaşmıştır. Muhammed zamanında butun meseleler kendisi tarafından cozulduğu icin problem soz konusu olmamışsa da, sonraki donemlerde Kur'an ve Muhammed'in yaşantısına gore ictihadlarda bulunmak zarureti hasıl olmuştur. Hicri birinci yuzyılın son ceyreğinde imani esaslardan kader konusu tartışılmaya başlanmıştır. Ayrıca siyasi sorunların itikadi boyuttaki ceşitli yansımaları itikadi mezheplerin doğumunda onemli rol oynamıştır. Ornek olarak buyuk gunah işleyenin durumu hususu verilebilir. Ortaya cıkan farklı siyasi mezhepler farklı itikadi temellere dayanmış, Ehl-i Sunnet'in de kendi icinde daha sonra ceşitli itikadi mezhepler barınmıştır.

Bu surec icerisinde itikadi mezhepler ortaya cıkmışlardır. Başlıcaları;

* Maturidiye=(Cumhuriyetten itibaren Turkiye, Pakistan, Bangladeş...)
* Eşarilik = (16. yuzyılın sonundan yıkılışına kadar Osmanlı Devleti. 16. yuzyılda Ebus Suud Efendi ile Birgivi Mehmet Efendilerin tartışmalarının ana kaynağı bu konudur... Şeyhulislam Ebus Suud'dan sonraki şeyhulislamlar eliyle Eşarilik Osmanlının itikadi mezhebi olmuştur.

Eşarilik ile Maturidilik arasında birtakım farlar mevcut ise de iki mezhep de birbirlerini doğru bilmekte ve [(Ehli Sunnet)] olarak tabir etmektedir.

Maturidilik
Maturidîlik, (Arapca: الماتريدي) unlu Turk din bilgini Maturidî'nin, Hanefî Mezhebi'nin kurucusu İmam-ı A'zam'ın duşuncesini takip eden, akla onemli bir yer veren İslam dini itikad mezhebidir. Turkiye, Pakistan, Hindistan ve Orta Asya ulkelerinde yaygındır.

Eş'ariyye
Eş'ariyye veya Eş'arilik, (Arapca: الأشاعرة) İslam itikadi mezheplerinden birisidir. Ehl-i Sunnette, Selefiyye ve Maturidilik ile birlikte yaygın olan ucuncu mezheptir. Aklı Mu'tezile kadar onemsememekle birlikte, Selefiyye kadar da kucuk capta ele almaz. Genellikle itikadda aklın yeri hususunda orta bir konumda olsa da, sıklıkla Selefiyye ucuna Mu'tezile uzundan daha yakındır. Ebu Hasan Eş'ari'nin (olum: MS 935) kurduğu bu okul, aklın hicbir zaman gerceğe ulaşamayacağını, kulların ancak kayıtsız şartsız inanmakla mutlu olabileceklerini ileri surer. Doğal olaylar, nedenleri bilinmeyen ve belki de asla bilinemeyecek olan salt bir Tanrısal ilkenin urunudurler ve bu ilkece yonetilirler. Bu anlayışa gore akıl, pek gucsuz bir veridir. Kaldı ki aklın bugun bilemediğini yarın da bilemeyeceği soylenemez. İnsan, bugun ulaşamadı diye belki de yarın ulaşabileceği gercekler ustunde inancını yitirmemelidir. Bununla birlikte Eş'ariyye, ozellikle de Selefîyye gibi akımlar ele alındığında daha orta yoldadır ve akla da hukum verirken yer verir.
Eş'ariliğin en buyuk tenkitcilerinden birisi de unlu filozof İbn Ruşd'dur. Aslında genel olarak kelÂm ve kelÂmcılara karşı cıkmış olsa da İbn Ruşd tenkitlerini en cok Gazali ve Eş'ariyye uzerinde yoğunlaştırır.

Selefiyye

Selefiyye (Arapca: السلفية), bir İslam dini mezhebi.
Selefiyye mezhebi, akıl ve nakil (Kur'an ve Sunnet) konusunda mutlak nakle inanır, akli cıkarımları kabul etmez. İman esasları ile ilgili konularda Kur'an ve Sunnetteki acıklamalar ile yetinip bunları aynen kabul eder. Bu kabule muteşÃ‚bihler de dahildir, te'vîl (gorunur anlam dışında bir başka anlamda kabul etme[1]) etmemekle beraber cisimleştirme (yani tecsîm) de yapmazlar.