mevlana sanat anlayışı,
MevlÂna'nın Sanatı

Mevlana Celaleddin, buyuk veli, ustun fikir adamı ve eşsiz şahsiyetinin uzerine aynı zamanda dunyanın en buyuk şairlerinden biridir.
Başta Batı'nın halis temsilcisi Goethe olmak uzere bircok Avrupalı buyuğun de ona hayranlıkları ve bu hayranlıklarını coşkun dille ifade etmiş bulunmaları, ihtişamının başka bir yanını ortaya koyar.

Batı'dan soz edilmenin, onun dunya şiirindeki mevkini tayine yarayabilir. Yoksa şiirin vatanı Doğu'dur. Şiir mihengi Doğu'dadır. Ve MevlÂna İran, Arab, Turk şairleri arasında şuphesiz en yuksek zirveyi tutanlardandır. Yine Turk asıllı fakat Farsca yazmış en buyuk şairlerden olan Molla Camî'nin CelÂleddin-i Rumi hakkında soylediği:

“An Feridûn-ı cihÂn-ı ma'nevi
Bes buved burhÂn-ı kadreş Mesnevi
Men ci guyem vasf-ı an Âlicenab
Nist Peygamber veli dared kitÂb.”

(O, ma'n cihanının Feridun gibi haşmetli hukumdar olan MevlÂna'nın-yuceliğine delil olarak Mesnevî'si yeter. O yuksek yaratılışlıyı nasıl anlatayım ben? Ki o Peygamber değildir ama “Kitab”ı-Mesnevisi- vardır.)

Kıt'a yalnız Cami'nin değil butun Doğu şair ve tenkidci ve bilginlerinin MevlÂna'ya olan hayranlıklarına da sozcu olmaktadır.

Şiirin bir imÂn işi olduğu butun sınırsızlığı ile MevlÂna'da gorulur. Şiirin buyuk Kultur, geniş bilgi işi olduğu yine onda, şiirin ufuklara sığmaz doğuşlar, ilhamlar işi olduğu, soz ustalığı, kelime, deyim bolluğu, Âhenk, duygu, fikir zenginliği eseri olduğu yine hep MevlÂna'nın şiirleri delil tutularak anlaşılır.

Her şair icin şu tarafı (Âhengi, ilhamı, fikriyatı, kulturu, inancı) ustundur denebilir. Fakat MevlÂna'nın şiirde taraf ve unsure denilebilecek ne varsa hepsi mukemmeldir. Duşunulsun ki 90 bine yakın beyit soylemiş olan MevlÂna'nın can sıkıcı, sakat veya cansız sayılacak doksan beyti aransa bulunmaz. Bu bolluk, duzgunluk, sınırsızlık, onun insan cihan otesi, ilÂhi Âlemle surup giden dostluğu'nun başka bir delilidir. Hızı kesilmeden surekli eserek nefis kokular, harika buyuyecek tohumlar, cicek tozları imbatlar, gaib ankalar ucuşturan meltem gibi bir şiirdir. Hem hoşlandırır, hem ağaclar gibi kok salar, gem gorulmemiş renklerde acar, hem bağırları imÂn serinliğiyle ferahlatır, hem de umitli faydalı, azimli duşunceleri zihinlere eker durur.

Kim ne derse desin MevlÂna şiirindedir, İmÂnının, heyecanının, kişiliğinin, fikirlerinin tamamı şiirlerindedir. İmÂn ve fikir Âhengini asırlar boyunca koruyup her neslin gozleri onune acılan goz kamaştırıcı mucevher cekmeceleri bu şiirlerdir.

Her ceşit ustunluğunun delilleri erişilmez ahenk icindeki bu sozleridir. Bu kitaplar bu Mesnevî, DîvÂn-ı Kebir olmasaydı, MevlÂna da yine bu kadar buyuk olsaydı, onu anlamak da, anlatmak da, beşeriyete beklenen bir ma'na guneşi gibi doğdurmak da cok zor olacaktı.

Alıntı..