hz omer'in hayatı ve halifelik donemi
Hz. Omer Donemi
Hz. Omer Halifelik Donemi
Hz. Omer Adaleti


Hz. Omer Donemi (634-644)

Hz. Omer Kuran ahlakı ve adaletin uygulanması konusundaki cabalarıyla tanınır. Adaleti uygularken herkese eşit davranmış; soyluluk, zenginlik, akrabalık, makam gibi unsurların adaleti engellemesine kesinlikle izin vermemiştir. İdaresi altındaki topraklarda adaletin katıksız bir bicimde uygulanması icin her turlu onlemi almıştır. Onun iktidarı doneminde sosyal adalet tam anlamıyla egemen olmuştur. Her zaman halkına karşı buyuk bir sorumluluk duygusuyla hareket etmiştir. Tarihi kaynaklara gore bu konuda, "Fırat kıyısında bir deve helak olsa, bundan kendimi sorumlu hissederim" sozu meşhurdur.

Hz Omer'in İstişareye Verdiği Onem

Hz. Omer, Kuran ahlakının gereği olarak, bir mesele ortaya cıktığı zaman, karar vermeden once Muslumanların goruşune de muracaat eder, konuyu onlarla istişare ederdi. Bu şekilde en doğru fikir oluşur ve ona gore davranırdı. Onun bu davranışı, halkın kendi işlerini de aralarında goruşerek yapmalarına sebep olmuştur. Boylece onemli işlerde geniş capta bir istişare geleneği oluşmuştu.

Hz. Omer donemi bircok yeniliğe sahne oldu. Zamanında ulke, yonetim birimlerine ayrıldı. Valiler ve Halife'ye bağlı olarak kadılar atandı. İlk kez adalet işlerinde kadıların gorevlendirilmesiyle, yonetim ve adalet işleri birbirinden ayrıldı. Hicri takvimin uygulamaya konulması, devletin onemli sorunlarının goruşulduğu bir meclisin ve devlet hazinesinin oluşturulması yine bu yıllarda gercekleşti.

Onun halifeliği doneminde, Arabistan dışında buyuk fetih hareketleri yapılarak Irak, İran, Horasan, Suriye, Filistin ve Mısır İslam topraklarına dahil edildi. Bu donemde devletin geniş bir coğrafi bolgeye yayılması, yonetim, siyasi, ekonomik ve askeri alanlarda orgutlenmeyi zorunlu hale getirdi. Hz. Omer, işte bu gereksinimi karşılamak uzere kurumsal bir İslam Devleti'nin temellerini attı.

Tarihi kaynaklara gore, Hz. Omer'in donemin kadılarına gonderdiği bildirilen mektup, kendinden sonra gelen tum yoneticiler icin de bir rehber olmuştur:

Davalara bakarken telaşa, cığırtkanlığa ve taraftarın haysiyetini kırıcı davranışlara asla musaade etme. Cunku adaletin yerini bulması icin sukunet ve ciddiyet şarttır. Hakkın tecelli etmesi ise İlahi adaletin itibar kazanmasına sebep olur. Bir Muslumanın niyeti iyi ise, Allah onun insanlarla olan munasebetlerini ıslah eder. Ama ici başka dışı başka olursa, Allah ona musibet verir. Bu durumda hakimin gorevi Allah'ın rızk ve rahmet hazinelerinin kullar arasında adaletle dağıtılmasını sağlamaktır.

Hz. Omer sahip olduğu Kuran ahlakı ile idaresindeki tum İslam toplumunun gonlunu kazanacak bir yonetim gostermiş ve -Allah'ın izni ile- İslam ahlakının yayılmasına buyuk katkılarda bulunmuştur.