Nefis Terbiyesi Nasıl Olmalıdır


Nefsin tezkiyesi iki ayrı mÂnÂya geliyor: Birincisi nefsini temize cıkarmak, ona toz kondurmamak, kusurlarını ortmek, hatta elinden gelirse bunları faziletmiş gibi gostermektir. Yukarıdaki ifadelerde, tezkiye bu mÂnÂda kullanılmıştır.

Nefislerinizi temize cıkarmayın. (Necm, 53/32)

Nefis yenilir mi?

İnsan gunluk hayatında devamlı suretle nefsiyle savaş halinde. Zaman zaman nefsimiz sırtımızı yere getiriyor. Zaman zaman da biz onu tuş ediyoruz. İnsanın nefsini yenmesi cok muhim, muhim olduğu kadar da cok zor bir meseledir. Allah Resulu bir hadislerinde, En can alıcı duşmanın, benliğin, muhtevan icindeki nefsindir. buyurarak nefsin insan icin ne denli bir tehlike oluşturduğuna dikkatleri cekiyor. Nefsin insanı yoldan cıkarmak icin kullandığı değişik silahlar vardır. Bunlardan bir tanesi kuvve-i şeheviyye (Cinsi istek kudreti.. yemek, icmek, konuşmak, uyumak gibi kabiliyetler.)dir. Nefis, yeme, icme ve uyuma gibi hisleri tahrik ederek insanı tuş etmek ister. Arap şairlerinden birisi bu hakikati şu dizelerle anlatır: Nefis, cocuk gibidir, sutten kesti mi kesilir. Kesmezsen emzirdikce emmek ister. Bir de onun uzerinde gelişirse oyle gelişir ki, ustesinden gelemezsin. Kuvvet kazanır, onune gecemezsin. Bu sebeple onu sutunden kesmek gerekir.

Nefis terbiyesini nefsi oldurmek şeklinde uygulayanlar, nefsin hoşuna giden her şeyden uzak kalırlar. Bunun neticesinde; dunyayı sevmez, hırs gostermez, inat etmez, hic ofkelenmez bir hale gelebilirler. Bunun da bir nefis terbiyesi olduğunu kabulle beraber, nefsi oldurmek yerine, onu hayra yonlendirmenin daha iyi olacağı kanaatindeyiz. Birincisi, huysuz atın yemini kısıp, onu zayıflatarak ona hakim olmaya; ikincisi ise, yemini normal verip, ama onu iyi bir terbiyeden gecirerek guclu bir atla hedefe daha kısa zamanda varmaya benzer.

Nefsin mahiyetinde yer alan duyguların, arzuların hayra yonlendirilmesi, nefsin oldurulmesinden, yani busbutun sesini kesmekten cok daha faydalıdır.(3) Bu ise, nefsin arzu ve isteklerine iyi bir mecra bulmak, onu hayırlı şeylere sevk etmekle olur; coşarak cevreye zarar veren bir nehrin onune baraj yapmak ve onunla cevreyi sulamak gibi.