Kur'an'da Engelliler İle İlgili Hukumler Nelerdir


Kuran'da engelliler ile ilgili pek cok hukum bulunur:


“Allah (cc) sizin sûretlerinize ve mallarınıza bakmaz, lakin sizin kalplerinize ve amellerinize bakar[ Ab Hanbel, Musned, II 285,539 ]

Kur'Ânda gorme, işitme, konuşma, ortopedik ve zihinsel engelliler ile hastalıktan soz edilmektedir (am (coğulu umy), ekmeh, esam (coğulu sum), ebkem (coğulu, bukm), arac, ebras, merîd, sefîh ve mecnun) Hastalık, işitme, gorme, konuşma ve anlama engelliliği ile ilgili Âyetlerin buyuk coğunluğu mecÂzi anlamdadır

1. Gorme Engelliler

Gorme engelliliği, KurÂnda 28 Âyette gecmektedir. Bunlardan sadece 10'u fiziksel anlamda olup 6'ısı dunya hayatı, 4u de Âhiret hayatı ile ilgilidir.
a) Dunya Bağlamında Gorme Engelliler
Dunya hayatındaki engellilik ile ilgili Âyetlerin bir kısmı hakîkî bir kısmı da mecÂzî anlamdadır.
1. Hakîki anlamda gorme engelliler
Hakîki anlamda korluk; gozlerin gorme ozelliğini kaybetmesidir. Altı Âyette hakîkî anlamda gorme engellilerden soz edilmektedir. Bunlardan biri Allahın insanların fizikî yapılarına engelli veya sağlıklı oluşlarına gore değil, Allah ve Peygambere, îmÂn ve itaate yonelmelerine gore itibar etmesi bağlamında; biri benzetme bağlamında, ikisi engellilere dînî gorevlerde ruhsat ve kolaylık bildirme bağlamında, ikisi de Hz. İsanın Allahın izniyle korleri iyileştirmesi bağlamında zikredilmiştir.
1. 1. Sorumluluk bağlamında; İslam, insanları ancak gucleri nispetinde sorumlu tutar.[Bakara, 2/284. ] Dolayısıyla gorme ozurlu insanlar dînî gorevlerle ilgili olarak ancak guclerinin yettiği şeylerden sorumludurlar. Allah yolunda cihat yapma ve savaşa katılma ile ilgili olarak, “Kore gucluk yoktur[Nur, 24/61. Fetih, 48/17. ] buyurulmaktadır. Bu Âyet, ortopedik ozurlulerin savaşa katılma zorunlululuğunun olmadığını ifade etmektedir.
1. 2. Benzetme bağlamında; Bir olgu olarak goren ile gormeyen bir değildir. AmÂ, evrendeki varlıkları goremezken, gozleri sağlıklı olan insan gorebilmektedir. Bu acıdan aralarında fark vardır. İşte Allah, inkÂr edip isyan edenler ile îmÂn edip sÂlih amel işleyenleri kor ve sağır ile işiten ve goren insanlara benzetmektedir: “Bu iki zumrenin durumu kor ve sağır ile goren ve işiten kimseler gibidir. Bunların durumları hic birbirlerine denk olur mu? HÂl duşunmez misiniz?[Hûd, 11/24. ] Bu Âyette, sadece bir durum tespiti ve benzetme yapılmaktadır, yoksa gorme ve işitme engelliler yerilip aşağılanmamaktadır. Boyle bir şeyi Allah hakkında duşunmek bile mumkun değildir.
1. 3. Değer verme bağlamında; Allaha ve Peygambere yonelen gorme ozurlu insan, inkÂr edip isyan eden zengin ve itibarlı insandan daha değerlidir. Bu husus, Abese suresinin ilk on iki Âyetinde acıkca bildirilmektedir. Âlemlere rahmet, butun insanlara peygamber, ornek, uyarıcı ve mujdeci olarak gonderilen Peygamberimiz Hz. Muhammed (a.s.) Mekkenin ileri gelenlerini dine davet ile meşgul olması sebebiyle bir ama ile ilgilenmediği icin uyarılmıştır: “Kendisine o a'm geldi diye Peygamber yuzunu ekşitti ve oteye dondu, yuz cevirdi. (Ey Peygamberim!) Ne bilirsin belki o ama temizlenip arınacak; yahut oğut alacak da bu oğut kendisine fayda verecek, kendisini muhtac hissetmeyene gelince sen ona yoneliyor, onun sesine kulak veriyorsun, (istemiyorsa) onun temizlenmesinden sana ne, ama sana Allaha derin bir saygı ile korku icinde koşarak geleni bırakıp ondan gaflet ediyorsun; hayır boyle yapma, cunku bu (Kur'Ân sureleri) bir oğuttur, dileyen ondan oğut alır. Peygamber efendimiz (a.s.), Mekkenin zengin ve ileri gelenlerinden Ebu Cehil (Amr ibn HişÃ‚m), Umeyye ibn Ebî Halef, AbbÂs İbn Abdulmuttalib ve Utbe ibn Ebî Rebîa ile ozel bir goruşme yapar, bunları İslama davet eder. İslamın guclenmesi acısından bu kimselerin Musluman olmalarını cok arzu eder. Peygamberimiz Umeyye ibn Halef ile konuşurken Fihr oğullarından Abdullah ibn Ummi Mektum adında gorme ozurlu biri gelir ve Peygamberimizden kendisine KurÂndan bir Âyet okumasını ister. Ey Allahın Peygamberi! Allahın sana oğrettiklerinden bana oğret der. Peygamberimiz (a.s.), sozunun kesilmesinden hoşlanmaz, yuzunu ekşitir, ondan yuz cevirir ve diğerlerine doner. Peygamberimiz sozunu bitirip kalkacağı sırada vahiy gelir, Abese suresinin konu ile ilgili Âyetleri iner.Peygamber efendimiz (a.s.), bu olaydan sonra Abdullah ibn Ummi Mektuma ikram etmiş, onunla konuşmuş, hatırını ve bir ihtiyacının olup olmadığını sorarak onunla ilgilenmiştir.Âtike b. Abdullahtan doğan Abdullah ibn Ummi Mektum, Peygamberimizin (a.s.) eşi Hz. Haticenin dayısının oğludur. Medineye ilk hicret edenlerden biridir. Peygamberimiz ile birlikte iki savaşa katılmıştır. Peygamberimiz ceşitli vesilelerle kendisini 13 defa Medinede yerine vekil bırakmıştır. Cemaate imamlık yapmıştır. Peygamberimizin (a.s.) muezzinlerinden biridir. Enes b. Malik kendisini Kadisiye savaşında elinde siyah bir bayrak ve zırhlı olarak gorduğunu soylemiştir. Bu savaşta şehit olduğu rivayeti vardır.[Taberî, Abdullah ibn Cerîr. CÂmiul-BeyÂn An Tevîli Âyil-KurÂn, XV, 30/50-52. Beyrut, 1988. Yazır, VIII, 5570-5571. ]
1. 4. Tedavi Bağlamında; Kur'Ânda iki Âyette Hz. İsanın Allahın izni ile doğuştan korleri (ekmeh) iyileştirdiği ve Yakub (a.s.)ın kor olan gozlerinin iyileştiği bildirilmektedir.
“Koru ve alacayı iyileştiririm,[ Al-i İmrÂn] “Yine benim iznimle sen doğuştan koru ve alacayı iyileştiriyordun.[MÂide, 5/110]
Yakup (a.s.), oğlu Yusuf icin doktuğu goz yaşlarından dolayı gozlerini, kaybetmiş, Yusuf'un gomleğini yuzune surmek suretiyle gozleri acılmıştır. Bu olay Kur'an'da şoyle anlatılmaktadır: " Uzuntuden iki gozune ak duştu, acısını icinde saklıyordu",[Yusuf, 12/84. ] "(Yusuf kardeşlerine) bu gomleğimi goturun, babamın yuzune koyun ki gozleri acılsın dedi",[Yusuf, 13/93. ] "Mujdeci gelip gomleği Yakub'un yuzune koyunca gozleri acılıverdi"[Yusuf, 12/96.]

2. MecÂzî anlamda gorme engelliler

MecÂzî anlamda korluk, gozlerin varlıkları gorememesi değil, insanın gercekleri gorememesi yani "kalp korluğu"dur. Yuce Allah, kalbi/aklı/zihni, gozleri, kulakları ve dili sadece eşyayı değil aynı zamanda gercekleri anlasın, gorsun, duysun ve konuşsun diye yaratmıştır. “Allah sizi annelerinizin karınlarından hicbir şey bilmezken cıkardı; şukredesiniz diye size kulaklar, gozler ve kalpler verdi,[Nahl, 16/78. ] “Yer yuzunde gezip dolaşmadılar mı ki duşunecek kalpleri, işitecek kulakları olsun. Cunku gercekte (kafadaki) gozler değil, goğuslerdeki kalpler (kalp gozleri) kor olur[Hac, 22/46. ] anlamındaki Âyetler bu gerceği ifade etmektedir.
Yuce Allah, gercekleri anlamayan kalp, gercekleri gormeyen goz ve gercekleri işitmeyen kulak sahiplerini sapık ve cehennemlik insanlar olarak nitelemektedir: “Yemin olsun ki cinler ve insanlardan kalpleri olup da bunlarla anlamayan, gozleri olup da bunlarla gormeyen, kulakları olup da bunlarla işitmeyen bir cok insanı cehennem icin var ettik. İşte bunlar hayvanlar gibidir, hatta daha da aşağıdadırlar, işte bunlar gafillerin ta kendileridir[ArÂf, 7/179] anlamındaki Âyet bunun delilidir.
Yuce Allah bu anlamda gozleri olduğu halde gercekleri goremeyenleri "hakîki korler" olarak nitelendirmesi oldukca anlamlıdır. KurÂna baktığımız zaman bu anlamda kafir, muşrik ve munafıklara ama denildiğini gormekteyiz.
2.1. KÂfir: “Hic goren ile gormeyen bir olur mu?,[EnÂm, 6/50.] “Kor ile goren bir olmaz,[FÂtır, 35/19-20. ] “Kor ile goren, îmÂn edip sÂlih amel işleyenler ile kotu amel işleyenler bir değildir[Mumin, 40/58. ] anlamındaki Âyetlerde gecen kor ile goren mecazi anlamda olup bununla kastedilen, kÂfir ile mumin veya cahil ile Âlim veya Allah ile put veya gÂfil ile gerceği goren insandır.[BeydÂvî, V,. ]
“İnkÂr edenleri îmÂna cağıran (Peygamber) ile inkÂr edenlerin durumu, bağırıp cağırmadan başka bir şey duymayan hayvanlara seslenen (coban) ile hayvanların durumu gibidir. Onlar sağırdırlar, dilsizdirler, kordurler, bundan dolayı anlamazlar.[Bakara, 2/171. ]
2.2. Muşrik: “Kor ile goren bir olur?[Rad, 13/16. ] anlamındaki Âyette gecen kor ile gorenden maksat Allaha ortak koşan muşrik ile Allahı bir tek ilah kabul eden mumindir.[BeydÂvî, III, 482. ]
2.3. MunÂfık: “MunÂfıklar, sağırdırlar, kordurler, dilsizdirler.[Bakara, 2/18. ]
Gerceklere gozlerini kapamış olan kÂfir, muşrik ve munafıklar, gozlerini ve gonlunu Allaha ve peygambere acmadıkca ilÂhî hakîkatleri anlayıp goremezler. Yuce Allah, Peygamberine şoyle seslenmektedir: “Sen korleri sapıklıklarından vazgecirip yola getiremezsin,[Neml, 27/81. Rum, 30/53. ] “Korlere, hele gerceği gormuyorlarsa sen mi doğru yolu gostereceksin?,[Yunus, 10/43 ] “Korleri ve apacık bir sapıklık icinde olanları sen mi doğru yola ileteceksin?.[Zuhruf, 43/40, ]
“Rabbinden sana indirilenin gercek olduğunu bilen kimse (onu bilemeyen) kor gibi olur mu? (Bunu) ancak akıl sahipleri anlar[Rad, 13/19. bk. Neml 27/66; ArÂf, 7/64. ] anlamındaki Âyette gecen “kor kelimesi, Âlemlerin Rabbinden indirilen KurÂnın hak olduğunu bilen kimsenin zıddı olarak kullanılmıştır. Kur'Ânın hak olduğunu bilenler, kafirler gibi kor, sağır ve dilsiz olmazlar. “O Rahmanın kulları, kendilerine Rablerinin Âyetleri hatırlatıldığı zaman onlara kor ve sağır kesilmezler.[FurkÂn, 25/73]
“Kim bu dunyada kor olursa o Âhirette de kordur, yolunu daha da şaşırmıştır[İsrÂ, 17/72. ] anlamındaki Âyette gecen “kor (amÂ) kelimesi de mecÂzî anlamda olup kalp gozu kor olan, dunyada Allahın gucunu, nimetlerini, varlığına işaret eden delileri ve doğru yolu goremeyen, Allaha ve Peygamberine îmÂn etmeyen kimse anlamındadır.[Taberî, IX, 10/128; Kurtubî. , Muhammed b. Ahmed, el-CÂmi' Li AhkÂmi'l-Kur'Ân, , X, 298. Beyrut, 1967 BeydÂvî, IV, 56. Yazır, V, 3192. ] Kurana gore inanan bir ama mumin inanmayan ama gozleri goren kafirden daha ustundur!
Gorulduğu gibi Âyetlerdeki “am kelimeleri coğunlukla mecÂzî anlamdaki korluğu yani kalp korluğunu ifade etmektedir. Bu kelimenin kok anlamında bu mana vardır.[Rauğıb el-IsfehÂnî, el-Mufredat fî Garîbil-KurÂn, “a-m-y maddesi. Mısır, tarihsiz.] KurÂnda fiil şekli de bu anlamda kullanılmıştır: “Rabbinizden size gercekleri gosteren deliller gelmiştir. Kim gerceği gorurse (ebsara) kendi yararına, kim de gerceği gormezse (amiye) kendi zararı-nadır[EnÂm, 6/104. bk. MÂide, 5/71; Hûd, 11/28; Kasas, 28/66; Hac, 22/46; Fussilet, 41/17; Muhammed, 47/23. ] anlamındaki Âyeti ornek olarak zikredebiliriz.
KurÂnda sapıklık anlamında “amÂ, doğru yolu bulma anlamında “hud kavramının zıddı olarak da kullanılmıştır.[Fussilet, 41/44. ] Peygamberi yalanlayıp inkÂr eden Nuh kavmine[ArÂf, 7/64. ] ve Âhireti inkÂr eden Mekkeli muşriklere[Neml 27/66. ] “korler (amûn) denilmiştir.
Kafirler nicin gercekleri goremezler? Goremezler cunku îmÂna yanaşmazlar, inkarda diretirler, bu yuzden gozleri muhurlenmiş, gozlerinin uzerine perde cekil-miştir: “Kafirler, Allahın kalplerini, kulakla-rını ve gozlerini muhurlediği (tabea) kimse-lerdir,[ Nahl, 16/108. ] “Kafirlerin gozleri uzerinde de bir perde (ğışÃ‚ve) vardır,[Bakara, 2/7. ] “Munafıklar, Allahın kulaklarını sağır, gozlerini kor ettiği kimselerdir[Muhammed, 47/23]. “KurÂn, inanmayanlara karşı bir korluktur (ama).[Fussilet, 41/44. ] Onlar, KurÂnın guzelliklerini, hikmetlerini, inceliklerini ve hikmetlerini goremezler.
b) Âhiret Bağlamında Gorme Engelliler
Kur'Ânda 4 Âyette Âhirette gorme engellilerden soz edilmektedir.
“Kim bu dunyada kor olursa o Âhirette de kordur[ İsrÂ, 17/72. ] anlamındaki Âyette gecen “Âhirette korluk; cennet nimetlerini goreme-mek[ Kurtubî, X, 298. FîrûzÂbÂdî, Mecdu'ddîn Muhammed b.Ya'kûb,, Tenvîru'l-MikbÂs Min Tefsîrî İbn Abbas (Memûatun Mine't-TefÂsîr), IV, 56. Beyrut, tarihsiz. ] ve kurtuluş yolunu bulamamaktır.[BeydÂvî, IV, 56]
“Kim benim zikrimden (KurÂndan) yuz cevirirse mutlaka ona dar bir gecim vardır ve onu kıyamet gununde kor olarak haşrederiz. O, Rabbim! Dunyada ben goren bir kimse idim, beni nicin kor olarak haşrettin der,[TÂhÂ, 20/124-12. ] “Allah kimi doğru yola iletirse işte o doğru yolu bulmuştur. Kimi de sapıtırsa boyleleri icin Onun dışında dostlar bulamazsın. Onları kıyamet gunu, korler, dilsizler ve sağırlar olarak yuz ustu haşredeceğiz. Varacakları yer cehennemdir[İsrÂ, 17/97.] anlamındaki Âyetlerde gecen Âhirette korluğun hakîki mi mecazi mi olduğu konusunda Kur'Ân yorumcuları ihtilaf etmişlerdir. Mecazi anlamda olduğunu soyle-yenlere gore[Kehf, 18/53 Âyetinde mucrimlerin cehennemi, FurkÂn, 25/12 ve Mulk 67/7 Âyetlerinde cehennem ateşinin muthiş kaynamasını ve korkunc uğultusunu işitecekleri bildirilmektedir. ] korlukten maksat; kendilerini sevindirecek şeyleri gorememeleridir. Korlu-ğun hakîki anlamda olduğunu soyleyenlere gore ise kafirler, Muminûn suresinin 108. Âyetindeki talimattan sonra kor sağır ve dilsiz olacaklardır.[HÂzin, IV, 73. ]

2. İşitme Engelliler

Kur'Ânda işitme engelliler ile ilgili Âyetlerin sayısı, gorme engellilere gore daha azdır. İsim şekli (summ) 11 ayette gecmektedir. Bu Âyetlerden 10u dunyada sağırlık, biri Âhirette sağırlık ile ilgilidir. Dunyada sağırlık ile ilgili Âyetlerin sadece biri hakîki, diğerleri mecazi anlamdadır.
2.1. HÂkîki anlamdaki sağırlık; benzetme bağlamında gecmektedir. Bir olgu olarak işiten ile işitmeyen bir değildir. Sağır insan sesleri duyamazken kulakları sağlıklı insan sesleri duyabilmektedir. Bu acıdan aralarında fark vardır. İşte Allah, inkÂr edip isyan edenler ile îmÂn edip sÂlih amel işleyenleri kor ve sağır ile işiten ve goren insanlara benzetmektedir: “Bu iki zumrenin durumu kor ve sağır ile goren ve işiten kimseler gibidir. Bunların durumları hic birbirlerine denk olur mu? HÂl duşunmez misiniz?[Hûd, 11/24. ] Ayette, sadece bir durum tespiti ve benzetme yapılmaktadır, yoksa gorme ve işitme engelliler yerilip aşağılanmamaktadır.
2.2. MecÂzî anlamdaki sağırlık; Allah ve peygamberin cağrısını duymazlıktan gelmek, ilÂhî gerceklere kulak tıkamaktır.
KÂfir, muşrik ve munafıklar, KurÂnda “sağır olarak nitelendirilmektedir: “(Munafıklar), sağırdırlar, dilsizdirler, kordurler. Artık onlar hakka donmezler.[Bakara, 2/18. ] Onlar sağırdırlar, dilsizdirler, kordurler, bundan dolayı anlamazlar,[ Bakara, 2/171] “Âyetlerimizi yalanlayanlar karanlıklar icerisindeki sağırlar ve dilsizlerdir.[EnÂm, 6/39. ]
Gorulduğu gibi Âyetlerde munafıklar ve Âyetleri yalanlayan kÂfirler, yerilme bağlamında korler ve sağırlar olarak nitelenmektedir. Hatta Allah bu tur insanların, canlıların en kotuleri olduğunu bildirmektedir: “Şuphesiz yer yuzunde yuruyen canlıların Allah katında en kotuleri akıllarını kullanmayan sağırlar, dilsizlerdir.[EnfÂl, 8/22.]
KÂfirler ilÂhî gercekleri duymazlar, cunku “inanmayanların kulaklarında bir ağırlık vardır,[Fussilet, 41/44. ] inkarda diretmeleri sebebiyle “Allah, onların kalplerini ve kulaklarını muhurlemiştir.[Bakara, 2/7. bk. Nahl, 16/108. ] “Munafıklar, Allahın kulaklarını sağır, gozlerini kor ettiği kimselerdir.[Muhammed, 47/23. ] Artık bu kimselerin kulaklarına hak soz girmez, Peygamber de onlara gerceği duyuramaz, cunku bunlar, akıllarını da kullanmazlar: “Sağırlara hele akıllarını da kullanmıyorlarsa gerceği sen mi duyuracaksın?, [Yunus, 10/42. Zuhruf, 43/40. ] “Sen olulere (hakkı) duyuramazsın, arkalarını donup kacarlarken sağırlara da cağrıyı (ilÂhî daveti) duyuramazsın,[Neml, 27/80; Rum, 30/52] cunku, “sağırlar, uyarıldıkları vakit cağrıyı işitmezler. [ Enbiya, 21/45 ] “Sen ancak Âyetlerimize iman edip Musluman olanlara duyurabilirsin[Neml, 27/81. ] ve “Onlar, kendilerine Rablerinin Âyetleri hatırlatıldığı zaman, onlara kor ve sağır kesilmezler.[FurkÂn, 25/73. ]
2.3. Ahirette sağırlık; Kur'Ânda bir Âyette kÂfirlerin Âhirette sağır olarak haşredileceği bildirilmektedir: “Onları kıyamet gunu, korler, dilsizler ve sağırlar olarak yuz ustu haşredeceğiz, varacakları yer cehennemdir.[İsrÂ, 17/97. ] Kur'Ânda kafirlerin kulaklarının duyması ile ilgili Âyet bulunması[Mesela bk. Mulk, 67/7. ] sebebiyle mufessirler, kÂfirlerin ilk haşrolundukları andan kıyamet mevkiine gelinceye kadar sağır olacakları veya kendilerini sevindirecek sozleri işitemeyecekleri şeklinde sağırlığın hakîkî veya mecÂzî anlamda olabileceği goruşunu serdetmişlerdir.[Taberî, IX, 15/155-156.]

3. Konuşma Engelliler

KurÂnda beş Âyette konuşma ozurluluğunden soz edilmektedir. Bunlardan dordu dunya hayatı, biri Âhiret hayatı ile ilgilidir. Dunya hayatı ile ilgili olan Âyetlerden bir hÂkîkî anlamda, diğerleri mecÂzî anlamdadır.
3.1. Hakîkî anlamda dilsizlik; benzetme bağlamında gecmektedir: “Allah, (şoyle) iki adamı misal verdi: Onlardan biri dilsizdir, hicbir şeye gucu yetmez, efendisine sadece bir yuktur. Nereye gondersen olumlu bir sonuc alamaz. Bu, adalet ile emreden ve doğru yol uzere olan kimse ile eşit olur mu?[Nahl, 16/76. ]

3.2. MecÂzî anlamda dilsizlik; gercekleri konuşmayan, hak sozu soylemeyen kimsedir. Allah KurÂnda kÂfir, muşrik ve munafık kimseleri dilsiz olarak nitelemektedir: “(Munafıklar), sağırdırlar, dilsizdirler, kordurler. Artık onlar hakka donmezler,[Bakara, 2/18] "(İnkÂr edenler), sağırdırlar, dilsizdirler, kordurler, bundan dolayı anlamazlar,[ Bakara, 2/171] “Âyetlerimizi yalanlayanlar karanlıklar icerisindeki sağırlar ve dilsiz-lerdir.[EnÂm, 6/39. ]

3.3. Ahirette dilsizlik; Kur'Ânda bir Âyette kÂfirlerin Âhirette sağır olarak haşredileceği bildirilmektedir: “Onları kıyamet gunu, korler, dilsizler ve sağırlar olarak yuz ustu haşredeceğiz, varacakları yer cehennemdir.[İsrÂ, 17/97. ]
Yasin suresinin 65. Âyetinde kıyamet gunu Allahın kÂfirlerin ağızlarını muhurleneceği, ellerinin konuşup ayaklarının şahitlik edeceği bildirilmektedir.
İbn AbbÂs, Âhiret korluğunu, kÂfirlerin kendilerini sevindirecek şeyleri gorememeleri; dilsizliği, delil ile konuşamamaları; sağırlığı, kendilerini sevindirecek şeyleri duyamamaları şeklinde yorumlamıştır.[Taberî, IX, 15/168. ]

4. Ortopedik Engelliler
KurÂnda iki Âyette ortopedik engellilerden soz edilmektedir. Bu Âyetler, yurume engeli olan insanlara Allah yolunda cihada ve savaşa katılmamaları ile ilgilidir: “Topala gucluk yoktur.[ Nur, 24/61. Fetih, 48/17.]

5. Zihinsel Engelliler
İnsanın sahip olduğu en değerli nimet, akıl ve muhakeme nimetidir. Bu nimetin yitirilmesi en buyuk kayıp ve en buyuk engelliliktir. KurÂnda zihinsel engellilik fiziksel ve mecÂzî anlamda kullanılmış, “mecnûn ve “sefîh kelimeleri ile ifade edilmiştir.