İbrahim Aleyhisselam
Hz İbrahim
Hz İbrahim Hayatı



KurÂn-ı kerîmde ismi bildirilen peygamberlerden, ululazm adı verilen altı peygamberden biri olup, KeldÂnî kavmine gonderilmiştir. Peygamber efendimiz Muhammed aleyhisselamdan sonra peygamberlerin ve insanların en ustunudur. Allahu teÂl ona Halîlim (dostum) buyurduğu icin Halîlullah veya HalîlurrahmÂn olarak bilinir. Babası mumin olan TÂrûh olup, annesi Emiledir. İbrahim aleyhisselam, Peygamber efendimizin dedelerindendir. Cunku, ilk oğlu İsmail aleyhisselam Arapların, ikinci oğlu İshak aleyhisselam da İsrailoğullarının ceddi yÂni dedesidir. KeldÂnî memleketi olan BÂbilin doğu tarafında ve Dicle ile Fırat nehirleri arasındaki bolgede doğdu. Yuz yetmiş beş yaşındayken Kuduste vefat etti.

İbrahim aleyhisselama annesi Emîle veya ÛşÃ‚ hÂmileyken, babası TÂrûh vefat etti. Annesi, amcası olan Âzer ile evlendi. Âzer uvey babası ve amcası olup, putperestti. Gecimini put yapıp satarak temin ederdi.

Tefsir Âlimleri, EnÂm sûresinin Âzerin ismi gecen 14. Âyetini tefsir ederken, Âzerin hazret-i İbrahimin amcası ve uvey babası olduğunu acıkca belirtmişlerdir. ZîrÂ, Peygamberimizin baba ve dedeleri Âdem aleyhisselamdan beri hep mumindi. KurÂn-ı kerîmde meÂlen; “Sen, yÂni senin nûrun, hep secde edenlerden dolaştırılıp, sana ulaşmıştır. (Şuar sûresi: 219) buyrulmaktadır. Ehl-i sunnet Âlimleri bu Âyet-i kerîmeyi tefsir ederken, Peygamberimizin butun ana ve babalarının, mumin olduğunu anlamışlardır. Abdullah ibni AbbÂsın bildirdiği hadîs-i şerîfte de: “Benim dedelerimin hicbiri zin yapmadı. Allahu teÂlÂ, beni temiz babalardan, temiz analardan getirdi. Dedelerimin iki oğlu olsaydı, ben bunların en hayırlısında, en iyisinde bulunurdum. buyuruldu.

Âyet-i kerîme ve hadîs-i şerîflerden anlaşıldığı ve binlerce İslÂm kitÂbında yazıldığı uzere Peygamber efendimizin anaları ve babaları arasında bulunmakla şereflenen bahtiyarların hepsi, zamanlarının ve memleketlerinin en asîl, en şerefli, en guzel ve en temiz kimseleriydi. Hepsi de aziz ve muhteremdiler. İbrahim aleyhisselamın babası, TÂrûh da boylece mumin, yÂni inanmıştı. Kotu ahlÂktan, Âdî ve cirkin sıfatlardan uzaktı.

Nûh aleyhisselamdan cok sonra BÂbilde hukum suren, yıldızlara ve putlara tapan KeldÂnî kavminin o devirdeki kralı olan Nemrûd, insanları kendine ve putlara taptırıyordu. Bir gece gorduğu ruyÂyı, muneccimler; “Doğacak bir erkek cocuğun yeni bir din getireceği ve onun saltanatını yıkacağı. şeklinde tÂbir edince, Nemrûd yeni doğan erkek cocukların oldurulmelerini ve hÂmile kadınların hapsedilmelerini emretti. O sırada hazret-i İbrahime hÂmile olan annesi, amcası Âzerle evliydi. Gorunuşte hÂmileliği belli olmadığı icin fark edemediler, kocasına da; “Cocuk doğunca oğlan olursa, kendi elinle Nemrûda teslim eder mukÂfÂt alırsın. dedi. Annesi zamÂnı gelince de şehir dışında bir mağarada doğum yaptı ve Âzere cocuğun doğup olduğunu soyledi. Oğlunu mağarada gizledi ve orada buyuttu. Yanına gittiğinde onu parmağını emerken bulur ve doymuş gorurdu. Parmaklarından sut ve bal gelirdi. Allahu teÂl CebrÂil aleyhisselamı gondererek bu gıdÂları Cennetten parmaklarına akıtırdı.

İbrahim aleyhisselam buyuyup, mağaradan cıkınca, guneşe, aya, yıldızlara ve kÂinÂta bakarak bunları yaratan eşi ve benzeri olmayan bir yaratıcının olduğunu anladı. KeldÂnî kavmine gelerek, taptıkları yıldızların ve putların ilÂh olmadığını, anlayabilecekleri acık delillerle anlattı. BÂbil halkı cocuk yaşta olan ve putlarına karşı cıkan hazret-i İbrahimi uvey babası Âzere şikÂyet ettiler. Âzer, İbrahim aleyhisselamı azarlayarak bu işten vazgecmesini istediyse de İbrahim aleyhisselam onun sozlerine hic aldırmayıp; “Benden delil isteyin gostereyim. Bana hidÂyet veren, doğru yolu gosteren Allahu teÂl beni sizden ayırdı. Sizin icinde bulunduğunuz sapıklığa duşurmedi. Sizi ve putlarınızı sevmiyorum. dedi. Putlara tapmanın mÂnÂsız olduğunu Âzere de soyledi. Âzer hiddetlenip İbrahim aleyhisselamın yanından uzaklaşmasını istedi.

Genc yaştayken KeldÂnî kavmine peygamber olarak gonderilen ve kendisine on sayfa (forma) kitap verilen İbrahim aleyhisselam, Allahu teÂlÂnın emriyle buyuk-kucuk herkesi Allahu teÂlÂya îmÂn etmeye cağırdı. İnsanlara topluca ve acık bir tebliğde bulunmayı, putların mÂnÂsız ve Âcizliğini, onlara tapmanın sapıklık olduğunu gÂyet acık bir şekilde gostermek istedi. O zaman KeldÂnî kavmi, bir gun bayram yapmak uzere bir yere toplandı. Onlar gittiği zaman İbrahim aleyhisselamın uvey babası ve puthÂnenin bekcisi olan Âzer onu da bayram yerine gitmeye zorladı. İbrahim aleyhisselam hasta olduğunu soyleyerek gitmedi. İnsanlar bayram yerinde toplandıkları zaman, yetmiş kadar putun bulunduğu puthÂneye girdi. Getirdiği bir balta ile butun putları kırıp, parca parca etti. SÂdece en iri putu kırmadı ve baltayı bunun boynuna asarak, oradan uzaklaştı.

KeldÂnî kavmi bayramdan donunce, puthÂneye girip, putların kırılıp parca parca edildiğini gorup, şaşırdılar. Bunu kim yaptı, diye bağrışmaya başladılar. Bu işi, İbrahim yapmıştır, diyerek onu yakalayıp halkın onunde sorguladılar. “Ey İbrahim! Putlarımızı sen mi kırdın? deyince, İbrahim aleyhisselam, bu işi olsa olsa; “Ben varken bu kucuk putlara nicin tapıyorlar! diyen şu iri put yapmıştır, demiştir. “Siz ona sorunuz. deyince, putperestler; “Putlar konuşmaz ki, sen bize ona sor diyorsun! dediler. Bunun uzerineİbrahim aleyhisselam; “O hÂlde daha kendilerini kırılmaktan kurtaramayan, size hicbir faydası olmayan bu putlara ilÂh diyerek nicin tapıyorsunuz? HÂl akıllanmayacak mısınız? Size ve bu taptığınız putlara yazıklar olsun! dedi. Putlarınıİbrahim aleyhisselamın kırdığını anlayan KeldÂnî kavmi, onu hapsettiler. Durumu da ilÂhlık iddiÂsında bulunan kralları Nemrûda bildirdiler.

Nemrûd, İbrahim aleyhisselamı yanına getirmelerini emretti. İbrahim aleyhisselam NemrûduAllahu teÂlÂya îmÂn etmeye dÂvet etti. Nemrûd, bunu reddettiği gibi, İbrahim aleyhisselamın kendisine secde etmesini istedi. Secde etmeyince, hapsettirdi ve ateşte yakılmasını emretti. Gunlerce yığılan odunlar ateşlendi. Şiddetinden yanına yaklaşamadıkları ateşe hazret-i İbrahimi mancınıkla attılar. Ateşe atılırken; “Hasbiyallah ve nimel vekil, yÂni“Bana Allahım yetişir. O ne iyi vekildir, yardımcıdır. dedi. Ateşe duşerken CebrÂil aleyhisselam gelip; “Bir dileğin var mı? diye sorunca; “Var, fakat sana değil, Rabbim beni goruyor, biliyor. dedi. Onun bu hÂli KurÂn-ı kerîmde ovuluyor ve; “Sozunun eri olan İbrahim. buyruluyor.

Allahu teÂlÂ, KurÂn-ı kerîmde meÂlen ateşe; “Ey ateş! İbrahime karşı serin ve selÂmette ol! (Enbiy sûresi: 69) diye emretti. Ateşin ici yemyeşil bir bahce kesildi. CebrÂil aleyhisselam da kendisine arkadaş oldu. Cennetten gomlek ve yaygı getirdi ve onu Cennet nîmetleri ile doyurdu. Ateşte yedi gun kaldığı rivÂyet edilir. Ateş sonunce mucizeyi gozleriyle gorenlerden kardeşi Haran, amcasının kızı ve sonra hanımı olan hazret-i SÂre ve bÂzı kimseler îmÂn ettiler. İbrahim aleyhisselam ateşten kurtulduktan sonra KeldÂnî kavmini bir muddet daha îmÂna dÂvet etti. Fakat zÂlim Nemrûd ve putperest ahÂli kufurlerinden vazgecmediler. Allahu teÂlÂ, Nemrûd ve kavmine sivrisinekleri musallat etti. Sinekler onların kanlarını emdiler ve kuru kemik hÂline getirdiler. Sineklerden birisi de Nemrûdun burnundan girip beynine yerleşti. Uzun zaman azap ve ızdırap verdi. Hatt başını tokmakla doğdure doğdure oldu. Allahu teÂlÂ, tanrılık iddi eden Nemrûdu en Âciz mahlûklarından birisi olan sivrisinekle cezÂlandırdı.

İbrahim aleyhisselam Allahu teÂlÂnın emriyle BÂbilden HarrÂna (Urfanın guneyinde bir yer) hicret etti. Bu yolculukta kardeşinin oğlu Lut aleyhisselam, hanımı SÂre Hatun ve diğer inananlar da bulundular. HarrÂnda bir muddet kaldıktan sonra,Şama, oradan da Mısıra gitmek uzere yola cıktı. Bu yolculuk esnÂsında kardeşinin oğlu Lut aleyhisselamın Sedum bolgesi ahÂlisine peygamber olarak vazîfelendirildiği bildirildi. Lut aleyhisselamın Seduma hareketinden sonra, Mısıra giden İbrahim aleyhisselam rivÂyete gore bu sırada otuz sekiz yaşındaydı.

Mısıra gittiği sırada Sinan bin Ulvan adlı zÂlim bir Firavun vardı. İbrahim aleyhisselam ve hanımı hazret-i SÂrenin Mısıra geldiğini haber alan Firavun, zorbalık yaparak SÂreyi almak istedi. Bu zÂlim hukumdÂr hazret-i SÂreyi sarayına cağırttı. Ona musallat olmak isteyince nefesi kesilip elleri ve ayakları tutmaz hÂle geldi. Bu hÂline pişman olup, musallat olmaktan vaz gecti. Hazret-i SÂreden, onun duştuğu fecî hÂlden kurtulması icin dua etmesini istedi. Hazret-i SÂre, hukumdÂrı bu kadın oldurdu, diye suclanmasından korktuğu icin, dua etti.Tekrar eski hÂline donen Firavun, Hacer adında bir cÂriyeyi hazret-i SÂreye hediye etti. Bu hÂdiseden sonra İbrahim aleyhisselam hanımı SÂre ve hediye edilen Hacer HÂtunla birlikte Mısırdan ayrılıp, Filistine gitti.

Filistin topraklarındaki ıssız ve kupkuru bir yer olan Sebûya yerleşti. Bir muddet burada kaldı. Zamanla cok mala kavuştu. Yarım milyonu sığır olmak uzere, davarları ovaları ve vÂdileri doldurdu. Cok zengin oldu. Sebû denilen yere sonradan gelip yerleşen insanların İbrahim aleyhisselamı incitmeleri uzerine oradan ayrılıp, Şam tarafında Kıst adlı yere goctu. Cok comerd olan İbrahim aleyhisselam insanlara cok ikrÂmlarda bulunurdu.

İbrahim aleyhisselam, cocuğu olmadığı icin hanımı hazret-i SÂrenin isteği ve izniyle hazret-i Hacerle evlendi. Bu evlilikten İsmail aleyhisselam doğdu. Muhammed aleyhisselamın nûru hazret-i Hacer vÂsıtasıyla İsmail aleyhisselama intikÂl ettiği icin, hazret-iSÂrenin kalbinde hazret-i Hacere karşı gayret hÂsıl oldu. İbrahim aleyhisselam, hazret-i SÂreyi uzmemek icin Allahu teÂlÂnın emriyle hazret-i Hacer ve oğlu İsmaili (aleyhisselam) yanına alarak, o zamanlar ıssız ve susuz bir yer olan Mekkeye goturdu. Onları oraya bırakıp, Şam diyÂrına geri dondu. Hacer annemiz ve oğlu İsmail aleyhisselam oradayken, mubÂrek Zemzem suyu yerden fışkırarak cıktı.

İbrahim aleyhisselam, daha once bir oğlum olursa, Allah yoluna kurban edeceğim, diye adakta bulunmuştu. İbrahim aleyhisselam, hazret-i Hacer ve oğlu İsmail aleyhisselamı ziyÂret icin Mekkeye geldiği sırada, uc gun ust uste gorduğu bir ruy uzerine İsmail aleyhisselamı kurban etmek istedi. Tam kurban etmek uzereyken, Allahu teÂl İbrahim aleyhisselama ruyÂsına sadÂkat (bağlılık) gosterdiğini bildirerek kurbanlık bir koc ihsÂn etti. Boylece İsmail aleyhisselam, kurban edilmekten kurtuldu. Allahu teÂlÂ, İbrahim aleyhisselama ihtiyar yaşında hazret-i SÂreden İshak isimli oğlunu ihsÂn etti. İbrahim aleyhisselam birkac def hazret-i Haceri ve oğlu İsmail aleyhisselamı ziyÂret etti. Bir defÂsında oğlu İsmail ile birlikte Beytullahı (KÂbe-i muazzamayı) inşÃ‚ etti. Cennet yÂkutlarından olan Hacer-ul-Esved adlı siyÂh taşı CebrÂil aleyhisselamın bildirmesiyle alarak, KÂbe-i muazzamanın duvarına yerleştirdi. KÂbe duvarını orerken, şimdi MakÂm-ı İbrahim denilen taşın uzerine bastı. KÂbeyi yapıp bitirince, Allahu teÂlÂnın CebrÂil aleyhisselam aracılığıyla bildirdiği gibi, İsmail aleyhisselam ve Mekkede yerleşmiş olan Curhumlulerle birlikte hac ibÂdetini yaptı.

İsmail aleyhisselamla haccın rukunlerini yerine getirdikten sonra, oğluna KÂbeye bakması ve onu koruması icin tenbihde bulundu. Şama gitmek istedi. Gitmeden once Arafata cıkıp, İsmail aleyhisselamın evlÂdına dua etti ve Şama dondu. Ertesi sene hac mevsiminde hanımı hazret-i SÂre ve oğlu İshak aleyhisselamı da alarak Mekkeye geldi. Hac ibÂdetini yaptıktan sonra, birlikte Şama donduler.

İbrahim aleyhisselam, vefat etmeden once oğlu hazret-i İsmaile şu vasiyette bulundu: “Ey oğlum! Alnında parlayan bu nûr, son peygamber Muhammed aleyhisselamın nûrudur. Butun baba ve dedelerimizin vasiyeti, bu nûru iyi muhÂfaza edip, ehline teslim etmektir. Bu mubÂrek nûru iyi muhÂfaza et. NikÂhlı, afîf ve temiz kadınlara teslim eyle. EvlÂdına da boyle vasiyette bulun. dedi. Yuz yetmiş beş yaşında hazret-i Hacer ve hazret-i SÂreden sonra Kuduste vefat etti. Kudus civÂrında Habrun kasabasında bir mağaraya defnedildi. Bu kasaba, İbrahim aleyhisselamın Halîl (Allahu teÂlÂnın dostu) ismine izÂfeten HalîlurrahmÂn ismiyle meşhurdur. Hazret-i Lut, hazret-i İshak ve hazret-i Yakub ile pekcok peygamberin bu beldede bulunduğu rivÂyet edilir. Musluman hukumdÂrlar oradaki mescitleri ve turbeleri kendi devirlerinde tÂmir ettirmişlerdir. HalîlurrahmÂndaki mescit ve turbeleri ise son olarak Osmanlı SultÂnı İkinci Abdulhamîd Han tÂmir ettirmiştir.

İbrahim aleyhisselam ululazm peygamberlerin ikincisi olup, Peygamber efendimiz Muhammed aleyhisselamdan sonra butun peygamberlerden ve resûllerden ustundur. İbrahim aleyhisselamdan sonra gelen butun peygamberler onun neslindendir.

Allahu teÂl hazret-i İbrahimi ilÂhî sırlara vÂkıf kıldı ve onu, ateşe atıldığında nefsiyle, oğlu hazret-i İsmailiAllah icin kurbÂn etmesini bildirip evlÂdı ile malı ile imtihÂn etti. Malı ile imtihÂn edilmesi şoyle olmuştur: O kadar zengindi ki, sÂdece sığırları yarım milyon olup, davarları, ovaları ve vÂdileri dolduruyordu. CebrÂil aleyhisselam insan sûretinde gelip; “Y İbrÂhîm, bu suruler kimindir? deyince; “Allahındır fakat benim elimde emÂnettir. Allahu teÂlÂyı tesbih et, ismini an, onu zikret, bu surulerin hepsi senin olsun. diyerek butun malını bağışladı. CebrÂil aleyhisselam kendini tanıtınca, hazret-i İbrahim; “Ben Allah icin bağışladığımı geri alamam. diyerek butun malını satıp, Allah yoluna sarf etti.

Hazret-i İbrahim kendisine nÂzil olan (indirilen) emir ve yasakları tamÂmen halka bildirdi. Allahtan başka şeylere tapmanın bÂtıl (gecersiz) olduğunu cok acık bir şekilde anlattı. Şirke (Allaha ortak koşma) yol acacak kapıların hepsini kapattı. Cocukluğundan olumune kadar hak din uzere olduğundan ve insanlara hak dîni bildirdiğinden dolayı, onun milletine işÃ‚ret icin KurÂn-ı kerîmde “Hanîfen (hak din uzere bulunanlar) diye zikredilmiştir. Hazret-i İbrahimin husûsiyetleri KurÂn-ı kerîm de Nahl sûresi 120, 121, 122. Âyetlerde bildirilmektedir. MisÂfirperverliği ve comertliği dillerde dolaşırdı. MisÂfir olmayınca yemek yemez, bir misÂfir bulmak icin uzaklara giderdi. Bu vasfından dolayı ona Ebûd-Duyûf (misafirler babası) adı verilmişti. Kıblesi KÂbe idi. Namaza durduğu zaman kalbinin coşması, hışırtısı cok uzaklardan duyulurdu.

İbrahim Aleyhisselamın Mucizeleri
1. İbrahim aleyhisselamın mubÂrek vucûduna ateş tesir etmedi. Nemrûd onu ateşe attığında Allahu teÂlÂ; Ey ateş! İbrahim uzerine serin ve selÂmet ol! buyurunca ateş onu yakmadı.

2. Cansız olan, parca parca edilmiş ve parcaları ayrı ayrı yerlere konmuş olan kuşlar (dort kuş), İbrahim aleyhisselamın cağırması uzerine yeniden dirilmişlerdir.

3. İbrahim aleyhisselamın mucizesi ile taşlar komur gibi yanmıştır. RivÂyete gore İbrahim aleyhisselam Şam tarafına hicret ettiğinde cayırlık, cimenlik bir yerde konaklamıştı. Orada yakacak hicbir şey bulamayan, buldukları az bir şeyle ihtiyaclarını karşılayamayan ahÂli, durumlarınıİbrahim aleyhisselama anlattı. İbrahim aleyhisselam taşları toplattı ve komur gibi yaktı. Bu mucizeyi goren pekcok kimse îmÂn etti.

4. BÂzan yırtıcı ve yabÂnî hayvanlar İbrahim aleyhisselamla berÂber giderler ve dile gelerek gÂyet acık bir şekilde onunla konuşurlardı. Bir defÂsında, hanımı hazret-i Hacer ve oğlu İsmaille goruşmek ve onları ziyÂret etmek icin Mekkeye gitmişti. Şama geri donuşunde bircok yabÂnî hayvan, İbrahim aleyhisselam ile berÂber yuruyup, onunla acıkca konuştular.

5. İbrahim aleyhisselam duvarların ve dağların arkasını da gorurdu. Bu mucizesi Mısıra gittiğinde zevcesi hazret-i SÂreye musallat olmak isteyen zamÂnın kralı Firavun, hazret-i SÂreyi sarayına alınca, İbrahim aleyhisselam dışardan iceriyi seyretmiştir. Sarayın duvarları ona cam gibi olmuş ve gozunden perde kaldırılmıştır. Boylece hazret-i SÂreye el uzatmaya kalkışan Firavunun ellerinin kuruyup, ayaklarının tutmayarak yere yıkıldığına şÃ‚hid olmuştur.

6. İbrahim aleyhisselamın bastığı taşın uzerinden ağac bitip yeşermiştir. Bu istek dîne dÂvet ettiği bir beldenin ahÂlisinden gelmiş, duası uzerine mucizeyi gostermiştir.

7. İbrahim aleyhisselamın oturduğu yerden guzel kokular yayılırdı. Ayrılsa bile, senelerce guzel kokusu oradan cıkmazdı. Hazret-i İsmail de babasının evine gelip gittiğini, onun kokusundan anlamıştı.

İbrahim aleyhisselamın dîni: İbrahim aleyhisselamın dîni, Hanîf dînidir. Yanlış ve sapık olan şeye hic dalmadan doğruya yonelen mÂnÂsınadır. İbrahim aleyhisselam, KeldÂnî kavminin taptığı putlara asl tapmayıp, onları aşağılayıp, Allahu teÂlÂya ibÂdet ettiği icin, Hanîf denilmiştir. Ayrıca, kendisinde eğrilik bulunmayan dosdoğru olan din mÂnÂsında da Hanîf dîni denilmiştir. Peygamber efendimize peygamberlik bildirilmeden onceki Arablardan bircok kimse Hanîf dînine mensuptu.

İbrahim aleyhisselama bildirilen Hanîf dîninin esaslarından bÂzıları şunlardır: Kimse kimsenin gunÂhını yuklenmez. Kimse başkasının gunÂhından sorumlu olmaz. İnsanlar Âhirette ancak ihlÂsla işlediği sÂlih amellerinin ve niyetlerinin faydasını gorurler. Her insanın hayır ve şerden ibÂret olan ameli kıyÂmet gununde mizÂnında gorulecektir. İnsana calışmasının karşılığı tam olarak verilecektir.