Hristiyanlıkta Hz. İsa'nın carmıha gerilişin ve insanlığı ezelî gunÂhından kurtarmak icin cektiği acıları ve olumunu hatırlatan en onemli sembol. Hac; hem İsa'nın bir işareti hem de hristiyanların inanclarının ve dinlerine bağlılıklarının bir alÂmetidir. Yani duruma gore; hayır duÂ, takdis ve bir iman ikrarı hareketidir.
Hac, Hristiyanlık'tan once de, dunyanın pekcok yerinde dinî mÂnÂda ve diğer hususlarda sembol olarak kullanılırdı. Ancak dinî inanc, ibÂdet ve diğer konularda ne derece kullanıldığı kesin olarak bilinememektedir.
Hac: hristiyanlara gore, İsÂ'nın carmıha gerilişini tasvir eden dinî bir semboldur.
Hac ile ilgili olarak işaret edilmesi gereken hususlardan biri de carmıha germe işidir. Carmıh, Farsca, dort civi demektir ve capraz olarak ust uste konmuş iki tahtadan meydana gelen ve değişik şekilleri olan bir işkence aracıdır. Cok eskiden beri olum cezasına carptırılanlar carmıhın uzerine gerilerek işkence ile oldurulurdu. Carmıh ile işkence usûlunu Yunanlılar pek az olarak, ozellikle kolelere ve yol kesicilere uygularlardı. Romalılar da carmıhı koleleri, yabancıları ve aşağı tabakadan olan kimseleri cezalandırmak icin kullanırlardı.
Carmıha gererek işkence etme geleneğini doğuya Romalıların getirdiği soylenmektedir. Onların doğuyu ele gecirmesinden once, Asurlular ve İbrÂnîler sucluların olulerini kazığa bağlarlar, boylece sucluları halka gosterirler ve adÂletin kuvvetini belirtirlerdi. Hristiyanlara gore carmıha gerilmiş en unlu kişi İsa'dır. Roma'lı hÂkim Pontius Pilatus, İsa'yı olume mahkûm etmiş ve Roma askerlerine oldurtmuştur. Bu yuz den ilk hristiyanlar, İsa'nın carmıha gerilmiş şeklini tasvir eden hac'ı, dinlerinin sembolu olarak kullanmışlardır. M.S. 312'de hristiyanlığı kabul eden Konstantin, olum cezası olarak carmıha germe geleneğini kaldırdı. Bu tarihten sonra; hristiyanların hac'a bağlılıkları daha da arttı.
İsa'nın haca gerilişi uzerinde ısrarla ve ozel bir şekilde duran ilk kişi Pavlus'tur. Dolayısıyla Pavlus'un teolojisinde hac fikri en muhim yeri işgal etmektedir. Cunku Pavlus'a gore, Hz. İsa'nın yeryuzunde surduğu hayat pek onemli değildir: O yalnız enkarnasyon (ekmek-şarap Âyini) sırrına ve hacta olumune ehemmiyet vermektedir. İsa'nın hac'a yukseltilmesi, aynı zamanda goklere yukseltilmesinin şartıdır. Hac, inananlar icin, "hikmet, adalet ve kurtuluş" demektir. Hz. Âdem'in, cennette yasak meyveden yemek sûretiyle işlediği ve butun insanlara sirÂyet eden ezelî gunÂhtan kurtuluş ve nihÂyet, Hz. İsa'nın şeytanî kuvvetlere karşı kazandığı zafer demektir.
İslÂm'a gore Hz. İsa hac'a gerilmemiştir. Onun hayatı gibi, son durumu ile ilgili en doğru ve en guvenilir bilgi Kur'Ân-ı Kerîm'de şu şekilde verilmektedir: "Bu, bir de inkÂrlarından Meryem'e buyuk bir iftirada bulunmalarından ve Meryem oğlu İsa Mesih'i -Allah'ın elcisi- oldurduk" demelerinden oturudur. Oysa onu oldurmediler ve asmadılar, fakat onlara oyle gorundu. Ayrılığa duştukleri şeyde doğrusu şuphededirler. Bu husustaki bilgileri ancak sanıya uymaktan ibarettir. Kesin olarak onu oldurmediler, bilakis Allah onu kendi katına yukseltti..." (en-NisÂ: 4/156-158).
Barnaba İncili'nde de konu ile ilgili şu bilgiler verilmektedir:"Askerler Yahuda'yla birlikte İsa'nın bulunduğu yere yaklaştıklarında, İsa cok sayıda kişinin yaklaştıklarını işitip, korkuyla geri eve cekildi. Ve on bir (havÂrî
uyumakta idiler. O zaman kuluna gelen tehlikeyi goren Allah, elcileri CebrÂil, MikÂil, İsrÂfil ve Uriel'e İsa'yı dunyadan almalarını emretti.Kutsal melekler gelip, İsa'yı guneye bakan pencereden cıkardılar. Onu goturup, ucuncu goğe, daima Allah'ı tesbih ve takdis etmekte olan meleklerin yanına bıraktılar.Yahuda herkesin onunden hızlı hızlı İsa'nın yukarı alındığı odaya daldı. Ve şÃ‚kitler uyuyorlardı. Bunun uzerine, mucizeler yaratan Allah yeni bir mucize daha yarattı. oyle ki, Yahuda konuşma ve yuz bakımından İsa'ya o şekilde benzetildi ki, onun İsa olduğuna inandık. Ve o bizi uyandırdı. Muallimin bulunduğu yeri arıyordu. Bunun uzerine biz hayret ettik ve cevap verdik: "sen Rab, bizim muallimimizsin; bizi unuttun mu?" O gulumseyerek dedi: "Şimdi, benim Yahuda İskariyot olduğumu bilmeyecek kadar budalalaştınız!"
Ve o bunu derken askerler girdiler, ellerini Yahuda'nın uzerine koydular; cunku o, her bakımdan İsa'ya benziyordu...