İsm-i Âzam bilinir mi?
Yuce Allah'ın ismi yuzlercedir, binlercedir. Kur'Ân'da yuzlerce vardır. Peygamberimiz Allah'ın 99 ismini bildirir. Cevşenu'l-Kebir Peygamberimiz'in ozel bir duasıdır ve Allah'a 1000 ismiyle dua eder. Fakat Allah'ın kelamı/kelimeleri sayıya gelmeyecek kadar cok olduğu gibi, isimleri de sonsuzdur, sayısını sadece Allah bilir.
Allah'ın isimleri icindeki en buyuk isme İsm-i Âzam denir. Oyleyse İsm-i Âzam hangisidir?
Bu sorunun ilk cevabını Peygamberimiz'den oğreniyoruz.
"Allah'ın İsm-i Âzam'ı şu iki ayettedir: 1. İlahınız, tek olan ilahtır, ondan başka ilah yoktur, O Rahman ve Rahim'dir." (Bakara, 2:163). 2. Âl-i İmran Sûresi'nin baş kısmı: Elif-Lam-Mim. O Allah ki, O'ndan başka ilah yoktur, O Hayy ve Kayyum'dur" (Al-i İmran, 3:1-3).
***
Bir adam şoyle dua ediyordu: "Ey Allah'ım! Hamdlerim sanadır, nimetleri veren Sen'sin, Sen'den başka ilah yoktur. Sen semavat ve arzın celal ve ikram sahibi yaratıcısısın, Hayy ve Kayyum'sun (KÂinatı ayakta tutan hayat sahibisin) Bu isimlerini şefaatci yaparak Sen'den istiyorum!"
Bu duayı işiten Peygamberimiz sordu: "Bu adam neyi vesile kılarak dua ediyor, biliyor musunuz?"
"Allah ve Resulu daha iyi bilir?"
"Nefsimi kudret elinde tutan Zat'a yemin ederim ki, Allah'a İsm-i Âzam'ı ile dua etti. O İsm-i Âzam ki, onunla dua edilirse Allah icabet eder, onunla istenirse verir."
***
Peygamberimiz tek ismi değil de birkac ismi birden İsm-i Âzam olarak bildiriyor.
Bu acıdan ulema, İsm-i Âzam'ın hangi isim olduğu hususunda kesin bir şey soylemez.
Mesela Bediuzzaman Said Nursî kendisine yoneltilen bir soru uzerine diyor ki:
"Mektubunda İsm-i Âzam'ı sual ediyorsun. İsm-i Âzam gizlidir. Omurde ecel, Ramazan'da Leyle-i Kadir gibi, esmÂda İsm-i Âzam'ın gizlenmesinin muhim hikmeti var. Kendi nokta-i nazarımda hakikî İsm-i Âzam gizlidir, havassa (Buyuk Allah dostlarına) bildirilir. Fakat her ismin de azami bir mertebesi var ki, o mertebe İsm-i Âzam hukmune geciyor. Evliyaların İsm-i Âzam'ı ayrı ayrı bulması bu sırdandır. Hazret-i Ali'nin (r.a.) Ercûza namında bir kasidesi Mecmuatu'l-Ahzab'da var. İsm-i Âzam'ı altı isimde zikrediyor. İmam-ı GazÂlî onu Cunnetu'l-Esm namındaki risalesinde, Hazret-i Ali'nin zikrettiği ve İsm-i Âzam'ın muhîti olan o altı ismi acıklamış ve hassalarını (ozelliklerini) beyan etmiştir. O altı isim de Ferdun, Hayyun, Kayyûmun, Hakemun, Adlun, Kuddûsun'dur." (Barla LÂhikası,175)
***
Bu konuya Otuzuncu Lem'a'da şoyle bir acıklama getirilir: "İsm-i Âzam herkes icin bir olmaz; belki ayrı ayrı oluyor" dedikten ve Hz. Ali'nin İsm-i Âzam'ı olan altı ismi belirttikten sonra, "İmam-ı Âzam'ın İsm-i Âzam'ı Hakem, Adl, iki isimdir. Ve Gavs-ı Âzam'ın İsm-i Âzam'ı 'y Hayy'dır. Ve İmam-ı RabbÂnî'nin İsm-i Âzam'ı Kayyûm ve hÂkezÂ, pek cok zatlar daha başka isimleri İsm-i Âzam gormuşlerdir."
20. Mektup'ta ise aynı zamanda bir hadis olan "L ilÂhe illallahu vahdehû l şerîke leh..." Tevhid kelimesinin de bir İsm-i Âzam olduğundan soz eder.
Her ismin bir Âzamlık mertebesi vardır. Butun isimlerin en Âzamî (yuce, buyuk) mertebesinde Sevgili Peygamberimiz vardır. Ona inen Kur'Ân-ı Kerim ise Arş-ı Âzam'dan ve İsm-i Âzam'dan gelmiştir. Oldukten sonra dirilme anlamına gelen Haşir ve kıyamet ise İsm-i Âzam'ın ve bazı isimlerin en yuce mertebede mazharı ve tecellisidir.
Mehmet PAKSU
__________________