Hazırlayan:
Dr. Servinaz BOLAT, Ziraat Yuksek Muhendisi


Cok eskiden beri yetiştirilen ılıman iklim meyveleri arasında elma en başta gelir. Anadolu elmanın anavatan bolgesine girmektedir, bu nedenle yurdumuzun hemen her bolgesinde elma yetiştiriciliği yapmak mumkun olabilmektedir.

İklim isteği:

Elma ılıman ,ozellikle soğuk ılıman iklimin bir meyvesidir. Ulkemizde Akdeniz ve Ege?nin sıcak iklimi icerisinde Ege'de 500 metreden, Akdeniz ve Guneydoğu Anadolu'nun sıcak ve kurak yerlerinde de 800 metereden daha yukarılarda ve tercihen kuzey yoneylerde yetişebilmektedir. Ancak soğuklama ihtiyacı ortalama 2300-3600 saat olarak bilinen elmada daha duşuk soğuklamaya ihtiyac duyan yazlık elma ceşitlerini daha duşuk rakımlarda da yetiştirebilmek mumkun olmaktadır.

Elma ağacı kış soğuklarına cok iyi dayanır. Ancak soğuklara karşı dayanıklılıkta ceşitlerin, anacın ve alınan kultur tedbirlerinin onemli etkileri vardır.

Elmada cicekler, armut, şeftali ve kaysı gibi meyve turlerine nazaran daha hassastırlar ancak elmalarda ciceklerin gec acması ve ciceklerin hep birden acmaması yuzunden ilkbaharın gec donlarından cok etkilenmezler.

Elma ağacı genel olarak yuksek yaz sıcaklıklarından da hoşlanmaz. Aşırı sıcaklık meyve kalitesinin duşmesine ve meyvede yanığa neden olabilir. Elma ağaclarından iyi bir urun elde edebilmek icin bu yerin hava nispi nemi bakımından da elverişli olması şarttır. Nispi nemin yaz aylarında cok duştuğu yerlerde Haziran meyve dokumu şiddetlenir, meyve kalitesi de duşer. Boyle yerlerde bahce kurarken hava nispi neminin yuksek tutulmasını sağlayacak kulturel tedbirler alınmalıdır.

Toprak İsteği :

Elma icin en iyi topraklar; icerisinde optimum duzeyde kirec ve yeteri kadar humus bulunan tınlı, tınlı-kumlu veya kumlu-tınlı gecirgen topraklardır. Nemli bolgelerde az derin ve kumlu topraklar iyi gubrelenirse ağac normal bir gelişme gosterir. Kurak bolgelerde ise az derin ve kumlu topraklarda susuzluktan cok zarar gorduğu halde ağır topraklarda susuzluğa dayanımı artar. Elmalarda kokler genel olarak yayvan buyuse de taban suyunun bir metreden yukarı olmaması istenir.

Cok kirecli topraklarda demir alımındaki aksamadan dolayı bitkide sarılık gorulur. Bununla birlikte memleketimizdeki her tip toprak uzerinde gerekli bakım yapılmak şartıyla elma yetiştiriciliği yapılabilmektedir.

Coğaltılması ve Anacları:

Elmalarda kultur ceşitlerinin coğaltılması ancak aşı ile mumkundur. Kultur ceşitleri amaca gore değişik tipte anaclar uzerine aşılanmaktadır. Elmada onceleri genellikle tohumdan yetişen anaclar kullanılırken; şimdi bodur (M 9) ve yarı bodur (MM 106, MM 109, MM 111) anaclar tercih ve tavsiye edilmektedir

Bahce Tesisi:

Elma bahcelerini fidanlıklarda yetiştirilmiş aşılı fidanlarla kurmak en iyisidir. Nemli bolgelerde bahceden erken urun almak icin 4-5 yaşında fidan kullanılabilir. Kurak bolgelerde ise tutumu kolaylaştırmak icin 1-2 yaşlı fidan kullanmak daha iyidir. Ancak genc fidanlarla (1-2 yaşında) bahce kurmak her zaman tercih edilmelidir.

Bahce yeri hazırlanırken, kurak yerlerde bahce kenarlarına daha onceden ceviz, kavak gibi yuksek boylu ağaclar dikilerek bahcenin nemi muhafaza edilmelidir. Karışık bahce kurarken de elmalar icin daha serin, nemli ve golgeli yerler tercih edilmelidir.

Elma bahcelerinde ağaclara verilecek mesafeler; ceşide, kullanılan anaca, toprak durumuna ve iklime gore değişir. Sulanan kurak yerlerde hava ve toprak nemini muhafaza etmek amacıyla sık dikim yapılmalı; nemli yerlerde ise havalanmayı sağlamak uzere seyrek dikim tercih edilmelidir. Dikim zamanı iklime gore sonbahar veya ilkbaharda yapılabilir.

Elma bahcelerinde yapılacak budamalar uc grupta toplanabilir:

Genc ağaclarda taclandırma budaması
Verim cağındaki ağaclarda verim budaması
Yaşlı ağaclarda gencleştirme budaması
Elma fidanlarına verilecek tac şekli bolgeye gore değişebilir, ancak butun bolgeler icin faydalı ozellikler gosteren ?değişik doruk dallı?şeklin verilmesi tavsiye edilmektedir.

Derim :

Derim zamanını doğru olarak tayin etmek cok onemlidir. Elmalarda derim zamanının tespiti yazlık ve kışlık ceşitler icin farklıdır. Yazlık elmalar genellikle ağac uzerinde yeme olumuna gelirler ve hemen derilmelidirler. Kışlık ceşitler ise daldan kopmaya uygun oldukları zaman (ağac olumunda) derilirler ve depolarda yeme olumuna (kaliteye) erişirler. Elmalarda ağac olumu; meyve eti sertliği, cicek-olgunluk arası gecen sure, meyve kabuk rengi, cekirdek rengi ve meyvenin daldan ayrılma durumuna bakılarak tespit edilir.
__________________