Hz. Mûs doneminde yasamis ve peygamber olmasi kuvvetle muhtemel, hikmet ve ilim sahibi bir sahsiyet.

Kur'Ân-i Kerîm'de, Hizir (a.s.)'in isminden acikca bahsedilmez. Ancak Kehf Sûresi'nin 60-82. Âyetlerinde yer alan Hz. Mûs ile ilgili kissadan "Katimizdan kendisine bir rahmet verdigimiz ve kendisine ilim ogrettigimiz kullarimizdan bir kul..." (18/65) diye sozu edilen sahsin Hizir (a.s.) oldugu anlasilmaktadir. Cunku bizzat Peygamber Efendimizden gelen sahîh hadislerde bu sahsin Hizir oldugu acikca belirtilmistir (bk. BuhÂrî, ilm 16, 44, Tefsîru'l-Kur'Ân, Tefsîru Sûrati'l-Kehf 2-4; Muslim, FedÂil 170-174).

Bu rivayetlere gore bir gun Hz. Mûs isrÂil ogullari arasinda vaaz ederken ona kendisinden daha hikmet ve ilim sahibi kimsenin olup olmadigi sorulmustu. Hz. MusÂ: "Hayir, yoktur!" diye cevap verince CenÂb-i Hak bir vahiyle Hz. MûsÂ'y Mecme'u'l-Bahreyn'de (iki denizin kavusum yerinde) kullarindan salih bir kul olan el-Hadir (Hizir)'in kendisinden daha Âlim oldugunu bildirdi. Bunun uzerine Hz. Mûs hizmetinde bulunan genc bir delikanli ile Hizir'i bulmak uzere uzun bir yolculuga cikti. ikisi, iki denizin birlestigi yere ulasinca, yolculukta yemek uzere azik olarak yanlarina aldiklari baliklarini unutmuslardi ve balik bir delikten kayip denizi boylamisti. Hz. Mûs oradan bir sure uzaklastiktan sonra yemek icin delikanlidan baligi cikarmasini istedigi zaman baligin denize dalip kayboldugunu fÂrkettiler. Hz. MûsÂ'nin Hizir'i bulmasinin alÂmeti, bu baligin kaybolmasi oldugundan derhal oraya geri donduler ve orada Hizir (a.s.)'i buldular. Bundan sonra Hz. MûsÂ'nin Hizir ile, Kehf Sûresi 66-82. Âyetlerinde anlatilan yolculugu basladi.

Hz. MûsÂ'nin yolculugunda azik olarak tasidigi baligin Mecme'u'l-Bahreyn'de denize dalip kaybolmasi, bazi rivayetlerde ve cesitli islÂm milletlerinin folklorunda, bu arada Turk folklorunda da bu suyun Âb-i hayat oldugu, oluleri bile canlandiran, icenleri olumsuzlestiren bir hayat iksiri oldugu seklinde izah olunmus, burada baligin canlanip denize dalmasi meselesinde bir peygamberin hayatinin ve CenÂb-i Hakk'in kudretinin soz konusu oldugu unutulmustur. Buna bagli olarak, Mecme'u'l-Bahreyn bolgesinde yasayan birisi olarak Hizir (a.s.)'a da olumsuzluk isnÂd edilmis ve kendisine beser ustu gucler ve yetkiler verilmistir.

Hizir aleyhisselÂma verilen ilmin mahiyetini anlayabilmek icin Musa (a.s.) ile olan yolculugunu Kur'Ân-i Kerîm kisaca soyle anlatir: Hizir (a.s.), yolculukta karsilasacaklari olaylara Musa peygamberin sabredemeyecegini kendisine hatirlatmis ve O'ndan sabir icin soz almistir (el-Kehf,18/66-70). Once deniz sahilinde, yolculuk icin bir gemiye binmislerdi. Hizir (a.s.) bir balta ile gemiyi delince kaptan tamir icin geri donmek zorunda kalmistir. Musa (a.s.) sabredemeyip soyle demistir: "Gemiyi, yolcularini bogmak icin mi deldin? Dogrusu cok kotu bir is yaptin" (el-Kehf; 18/71). Yolculugun sonunda, ilk bakista gorunmeyen ve perde arkasi bilgi niteligindeki sebebi Hizir (a.s.) soyle belirtir: "O, deldigim gemi, denizde calisan birkac yoksulundu. Onu kusurlu yapmak istedim. Cunku gemi yolculuga devam ederse, ileride her saglam gemiye el koyan bir kral (deniz korsanlari) vardir" (el-Kehf, 18/79). Yolculuk sirasinda, diger cocuklarla oynamakta olan bir cocugu oldurdu. Musa (a.s.): "Kisas olmadan, masum bir cana nasil kiyarsin? Dogrusu cok kotu bir is yaptim, dedi" (el-Kehf,18/74). Kucuk cocugun bu erken yasta vefat ettirilme sebebi Hizir (a.s.) tarafindan soyle aciklandi: "Oldurdugum erkek cocuga gelince; onun anne ve babasi mu'min kimselerdi. ileride onlari isyan ve inkÂra suruklemesinden korktuk istedik ki, Rableri bu olen cocuk yerine kendilerine ondan daha temiz ve daha merhametli birini versin" (el-Kehf, 18/80,81). Burada CenÂbi Hak'kin, anne-babanin hayirli kimseler olmasi sebebiyle, ileride kendilerini uzecek, buyuk sikintilara sokacak bir cocugu erken yasta vefat ettirip, onun yerine daha hayirli bir evladin verilmesinin, gercekte o aile icin " hayir" olduguna isaret ediliyor.

Yolculugun ucuncu merhalesi Kur'an'da soyle anlatilir: "Musa ve salih kul yollarina devam ettiler. Sonunda bir koye varip, halkindan yiyecek istediler. Halk ise onlari misafir etmek istemedi. Musa ve salih kul, orada yikilmak uzere olan bir duvar gorduler, Salih kul hemen onu dogrultuverdi. Bunun uzerine Musa: "isteseydin buna karsilik bir ucret alirdin, dedi. Salih kul soyle dedi: iste bu seninle benim aramizin ayrilmasi demektir. Sabredemedigin seylerin icyuzunu sana anlatacagim" (el-Kehf, 18/77,7. Evi, ucretsiz tamir etmesini salih kul (hizir) soyle aciklar: "Bu ev, sehirde iki yetim cocugun idi. Duvarin altinda kendilerine ait bir hazine vardi. Bunlarin babalari salih bir kimseydi. Rabbin, onlarin rustlerine erip, hazinelerini bizzat kendilerinin cikarmalarini istedi. Bu Rabbinden bir rahmettir. Ben bunlari kendiligimden degil, AllÂh'in emriyle yaptim. iste, sabredemedigin seylerin icyuzu budur" (Kehf 18/82).

Bu hikmetlerle dolu yolculuktan, insanlarin gunluk hayatta karsilastiklari bir takim olaylarin, bazan buyuk felaketlerin bir gorunen yuzunun bir de asil perde arkasinin bulundugu anlasilmaktadir. Bazan ser olarak gorulen olaylarin arkasindan buyuk hayirlarin ortaya ciktigi gorulmektedir. Âyet-i Kerîmelerde soyle buyurulur: "Hosumuza gitmedigi halde, savasmak size farz kilindi. Belki de hosumuza gitmeyen bir sey sizin icin daha hayirlidir. belki hosunuza giden bir sey de sizin icin daha kotudur. Allah bilir siz ise bilmezsiniz (el Bakara, 2/216). "... Eger karilarinizdan hoslanmiyorsaniz. olabilir ki, hosunuza gitmeyen bir seyde Allah, sizin icin cok hayir takdir etmistir. " (en-NîsÂ, 4/19). Rasûlullah (s.a.s.), Hizir (a.s.)'in ilmiyle ilgili olarak, gemi yolculugu sirasindaki bir konusmayi soyle nakleder: "Bir serce, denizden gagasiyla su alip, gemiye konmustu. Hizir (a.s.) bunu Hz. Musa'ya gostererek soyle dedi: AllÂh'in ilmi yaninda, benim ve senin ilmin, su sercenin denizden eksilttigi su kadar bir seydir" (BuhÂrî, ilm, 44, (el-EnbiyÂ, 27, Tefsîru Sûre 18/2; Muslim, FezÂil, 180; Ahmet b. Hanbel, Musned, II, 311, V, 118; bilgi icin bk. Ibn Kesîr, Tefsîru'l-Kur'Âni'l-Azîm, istanbul 1985, V,172-185).
__________________