Kısaca Tiyatronun Ozellikleri
Tiyatro, bir sahnede, seyirciler onunde oyuncuların sergilenmesi amacıyla hazırlanmış gosteridir. Genel olarak temsil edilen eser anlamında da kullanılır.
Tiyatro, bir sahne sanatıdır. Tiyatro eseri, olayları oluş halinde gosterir. Bu yonuyle konuşma ve eyleme dayanan bir gosteri sanatı olarak da tanımlanabilir. Yaygın humanist bir deyişle tiyatro; insanı, insana, insanla, insanca anlatma sanatı olarak ifade edilir.
Tiyatro eserinin diğer turlerden en onemli farkı; diğer edebi eserler okumak ve dinlemek icin yazılmışken, tiyatro oyununun sahnede seyirci onunde oynanmasıdır. Değer olculerini, izleyenin kanaat ve anlayışlarından alır. Goze gorunur bir karaktere sahip olması, canlı olarak meydana geliş niteliğiyle toplum psikolojisine hitap eder. Temsil yeri ve eser, tiyatronun edebiyat oğesidir. Bu edebiyat oğesi yanında tiyatro kavramı icinde oyunculuk, sahne duzeni, ışıklandırma, dekor, kostum, muzik gibi unsurların butunluğu soz konusudur.
Tiyatro metinlerine oyun metinleri yazan kişiye oyun yazarı (muellif) ve oyunu sahnede canlandıran kişilere oyuncu (ya da daha genel olarak tiyatrocu) denir. Ayrıca eserin sahnelenmesinde gorev alan sahne amiri, dekor ve kostum sorumlusu, ışıkcı, suflor gibi diğer yardımcı elemanlar da vardır.
Tiyatroda Olay Her tiyatro eserinde bir olay ya da olaylar zinciri vardır. Bu olaylar eyleme donuşmuş tutkular, ozlemler, duşler ve isteklerdir.
Her oyunda dramatik eylem, bir anaduşunceye, bir duyguya dayanır. Sozgelimi, Shakespearenin Kral Lear adlı tiyatro eserindeki olaylarla okuyucuya iletilmek istenen duşunce şudur Guzel ve parlak sozlere inanış, koru korune guven, en guclu kişileri bile yıkıma goturur.
Oyunda, Kral Lear kızlarının yaldızlı sozlerine inanarak onlarla iktidarı paylaşır. Kızları da devleti ele gecirince babalarını saraydan kovarlar. Bunun uzerine Kral Lear, doğru sozlu olduğu, gercekleri yuzune karşı soylediği icin mirasından yoksun bıraktığı kızının yanına sığınır. Kızlarının aldatıcı sozlerine kanarak yitirdiklerini duşunur ve sonunda cıldırır. Boylece bir dizi dramatik olay ortaya cıkar.
Tiyatroda Kişiler
Tiyatro eserlerinde olaylar bir savaşımdan (mucadeleden) doğar. Bu savaşımda farklı gucler karşı karşıya gelir. Oyun da boylece yeni boyutlar kazanır. Olayların ortaya cıkışında etken olan varlıklara oyunun kişileri denir. Tiyatronun amacı insan ve toplum yaşamını anlatmak olduğuna gore insansız bir tiyatro duşunulemeyeceği acıktır. Romanda olduğu gibi, tiyatroda da yazar tipleş-tirme ya da karakter cizme yontemine başvurabilir.
Tiyatro eserlerinde olay ve kişiler gibi temel oğeler yanında dekor, giysi ve ışık gibi yardımcı oğeler de bulunur. Bir tiyatro eseri serim (başlangıc), duğum (gelişim) ve cozum (sonuc) gibi bolumlerden oluşur.
Tiyatro Eseri (Oyun, Piyes): Sahnede oynanmak icin yazılmış eserlerdir. Oluş halindedirler. Yazarın ağzından anlatılmaz.
Olay: Tiyatro eserinin konusudur. Serim, duğum, cozum bolumlerinden oluşur.
Kişi: Tiyatro eserinde kişiler eylem icinde verilir.
Uslup: Soyleyiş ozelliğidir.
Oyuncu: Tiyatronun temelini oluştururlar. Rolu canlandırırlar.
Sahne: Olayın gectiği yerdir. (Fıkra, meclis)
Seyirci: Tiyatro izleyicisidir.