Hz. Muaviye r.a. zamanında İfrîkıyye (Kuzey Afrika) valiliği yapmış olan ve Tunus'ta Kayrevan şehrini inşa eden meşhur mucahid Ukbe b. Nafi, Yezid'in halifeliğinin ilk yıllarında ikinci defa Kuzey Afrika valiliğine tayin edilmişti (62/682). Ukbe, Kayrevan'a varır varmaz ordusunu toparlayıp muslumanlarla surekli savaş halinde olan Bizanslılarla şiddetli carpışmalara girişti. Cihad harekÂtını kesintisiz surduren Ukbe b. Nafi', batıya doğru ilerleyerek Tanca civarında Atlas Okyanusu'na dayandı. İşte o zaman şu tarihi sozunu soyledi:
- Ya Rabbi! Eğer onume cıkan şu deniz olmasaydı, senin yolunda cihad ederek daha ileri giderdim!
Ukbe b. Nafi, karanın bittiği yerden geri dondu. Bizanslılar ve yardımcıları olan Berberîler, ondan korkarak yolundan kactılar. Donuş sırasında 'Mau'l-Feres' diye anılan yerde konaklama yapıldı. Meğer bu bolge susuz bir yermiş. Herkes susuzluktan neredeyse olecek duruma gelmiş. Ukbe b. Nafi iki rekat namaz kıldı, suya kavuşmak icin Allah'a dua etti.
O sırada Ukbe'nin atı on ayaklarıyla yeri eşelemeye başladı. Ortaya cıkan bir kaya parcasının yanında sular fışkırıverdi. Ukbe herkesi suya cağırdı. Durumu gorenler cevredeki kumluklarda eşmeler kazıp bircok su kaynağı buldu. Kana kana su ictiler. Buraya 'atın suyu' anlamında 'Mau'l-Feres' denildi.
Ukbe, bu donuş yolunda Tunus'un merkezi Kayrevan'a yaklaşmış, sekiz gunluk bir mesafe kalmıştı. Ortada kendisine karşı koyacak bir duşman gucu kalmadığını zannederek, ordusunun buyuk kısmını serbest bırakıp ileri taraflara gonderdi. Kendisi de az bir askerle Tehuze şehrine gitti. Bizanslılar da yanındaki askerlerin azlığını gorunce, ona karşı savaşa başladılar.
Berberîler icinde musluman olmuş, cevresinde sozu dinlenen ve cok saygı gosterilen Kuseyle isminde bir adam vardı. Ukbe Vali olarak gelince o adamın muhtemelen aşırı hırslı olduğunu duşunerek, yapılan uyarıları dinlemeden onu koyun kesip yuzmeye mecbur bırakmıştı. Maksadı, adamın halk nazarındaki itibarını duşurmekti. O zaman eline bulaşan kanı sakalına suren Kuseyle, ilk fırsatta isyan etmeye karar vermişti. Bu adam nihayet sayıca hayli cok olan adamlarını toparlayıp Bizanslıların da desteğiyle ayaklandı. Kahraman Ukbe ve arkadaşları şehit edildi. Ukbe'nin son arzusu da şehit olmaktı.
__________________