Sema Kaplan/İbrahim Yakut - Guneydoğu Anadolu Bolgesi'nde bağ bozumu sezonu yaşanıyor.

Sema Kaplan/İbrahim Yakut - Guneydoğu Anadolu Bolgesi'nde bağ bozumu sezonu yaşanıyor.

Ağustos ayının ikinci yarısından başlayan ve iklim şartlarına gore ekim ayının sonuna kadar suren, antik cağlardan bu yana bolgede torensel bir ozellik taşıyan bağ bozumu, bolgede 7'den 70'e tum aile fertlerinin katılımı ile vazgecilmez damak tadı olan uzumlerin toplanması ve işlenmesi sırasında adeta gorsel bir şolene donuşuyor.

Bol miktarda potasyum, demir, A ve B vitamini iceren, yaş ve kurutulmuş bicimde tuketilebileceği gibi pekmez, pestil, cevizli sucuk ve ceşitli alkollu iceceklerin uretiminde de başrol oynayan uzumlerin toplandığı bağ bozumu, ulkede kimi zaman festivallere de konu oluyor.

Diyarbakır, Siirt ve Mardin'de gecen yıl 584 bin 18 dekar alanda 272 bin 44 ton uzum yetiştirildiğini belirten yetkililer, bu yıl iklim koşullarının elverişli olması nedeniyle yaklaşık 600 bin dekar alanda gercekleştirilen uretimde aynı verimi bekliyor.

Rekoltenin artması ve kaliteli uzum uretimi icin Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı'nca Turkiye genelinde 10 donum ve uzerinde bahce kuran ciftcilere yılda 2 kez fidan desteği sağlanırken, bakanlık ile UNDP Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu (IFAD) işbirliğiyle yurutulen "Diyarbakır-Batman-Siirt Kalkınma Projesi" kapsamında bolgede 5 donum ve uzerindeki alanda bağcılık yapanlara yuzde 50 hibe desteği veriliyor.

Diyarbakır Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Mudurluğu'nde yuksek ziraat muhendisi olan Asuman Oktay, AA muhabirine yaptığı acıklamada, Diyarbakır'da gecen yıl 222 bin 454 dekar alanda 132 bin 880 ton şirelik ve şıralık uzum uretildiğini, bu yıl da ortalama 220 bin dekar alanda bağcılık yapıldığını soyledi.

İklim koşullarının elverişli olması nedeniyle bu yıl aynı rekolteyi beklediklerini ifade eden Oktay, "Uretilen uzumler, şaraplık ve şıralık olarak değerlendiriliyor. Diyarbakır'da en cok uretimin gercekleştirildiği ilceler Cermik, Cunguş, Dicle ve Ergani. Orneğin Cermik'te gecen yıl 34 bin 220 dekar alandan 16 bin 572 ton, Ergani'de 35 bin 590 dekar alandan 19 bin 885 ton verim elde edildi. Hasat tamamlanmadığı icin bu yılın rekoltesi henuz belli değil. İklim koşullarının elverişli gecmesi nedeniyle bu yıl da aynı verimi bekliyoruz" dedi.

Oktay, yuzlerce ailenin ilde bağcılık yaparak gecimini sağladığını ifade ederek, donume 500-600 kilo verim alınabildiğini, bunun bazı yerlerde 1 tona kadar yukseldiğini belirtti.

Bolgede uretilen uzumun pekmez, sucuk ve pestil şeklinde işlenerek de tuketiminin yaygın olduğuna dikkati ceken Oktay, uzumun ve uzumden uretilen urunlerin bolge halkının damak tadına hitap ettiğini kaydetti.

Kendine ozgu cok sayıda uzum turu bulunan Siirt'te uretilen uzumun buyuk bolumunun Şirvan ilcesine bağlı Ormanbağı koyunde yetiştirildiğini belirten Siirt Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Muduru İlhan Ozel, il genelinde gecen yıl 21 bin 350 dekar alanda 13 bin ton uzum uretimi gercekleştirildiğini, bu yıl da yaklaşık 22 bin dekar alanda bağcılık yapıldığını soyledi.

Ozel, bağcılığın ilde yuzlerce ailenin gecim kaynağı olduğunu belirterek,

"İl genelinde uretilen uzumun buyuk bolumu Şirvan ilcemize bağlı Ormanbağı koyunde uretiliyor. Uretilen 'sinceri' ceşidi uzum pekmez olarak, 'tayfi' ceşidi ise sofralık olarak tuketiliyor. Onceleri geleneksel olarak yapılan pekmez uretimi artık modern tesislerde uretilmeye başlanıyor" diye konuştu.

Mardin Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Mudurluğu yetkililerinden alınan bilgiye gore ise, gecen yıl Mardin merkez ve 9 ilcede toplam 340 bin 214 dekar alanda gercekleştirilen bağcılıkta 126 bin 164 ton rekolte sağlandı.

Gecen yıl ortalama verim dekar başına 447 kilogram iken, bu yıl 511 kilograma yukseldiği, 351 bin 688 dekar alanda bu yıl 167 bin 902 ton uzum yetiştirildiği belirtildi.

Kış mevsiminin soğuk gecmesi nedeniyle gecen yıla oranla rekolte farkı yaşanan Mardin'de en cok uretim Dargecit, Midyat, Omerli ve Savur'da gercekleşiyor.

-Bağ bozumu geleneği yaşatılıyor-

Bağcılık yapan Hasan Arslan, bağ bozumunda topladıkları uzumden pekmez, recel, pestil, kesme ve cevizli sucuk hazırladıklarını soyledi.

Kadın erkek, cocuk demeden 7'den 70'e tum aile fertlerinin katılımıyla gunun ilk ışıkları ile bağlardan topladıkları uzumleri kucuk havuzlarda ezdiklerini, daha sonra, "şıra" dedikleri suyunu mikrobunu kırmak icin kaynattıklarını ifade eden Arslan, "Bu işlemin ardından kaynattığımız uzum suyuna un katarak suzuyoruz. ve tekrar kaynatmaya başlıyoruz. İstediğimiz kıvama gelince ceşitli mamuller hazırlıyoruz. Boylece kışlık ihtiyacımızı karşılıyoruz. Bazı aileler satışa da sunuyor. Bu yıl iklim koşulları istediğimiz gibi gecti. Verimin artmasını bekliyoruz" dedi.

Hatice Pınar da, bağ bozumunu, bir geleneği yaşatmak icin şenlik havasında gecirdiklerini belirterek, "Uzumun işlenmesi cok emek gerektiriyor. Gunumuzun 18 saatini ailece bu işe ayırıyoruz. Bu işlemler icin ortalama 10 kişinin calışması gerekiyor. Bazen ailemizin dışında eş, dost, akraba ve komşular da yardımcı oluyor. Dayanışma icinde bu geleneği yaşatıyoruz" diye konuştu.


__________________