Dûmetu'l-Cendel, Tebuk'e yakin, Sam'a bes gecelik mesafede bir yerdir. Hz. Peygamber Sam'da hristiyan Araplar'in ve Bizans imparatoru Herakleios'un destekledigi Rum askerlerinin Medîne'ye saldiri icin hazirlik yaptiklarini ogrenince, onlardan once davrandi ve otuz bin kisilik bir IslÂm ordusu ile hicretin dokuzuncu yilinda Tebuk'e kadar geldi. Gerek Rum'dan ve gerekse Araplar'dan bir hareket gorulmeyince orada durdu. Ayrica Sam'da bulasici tÂûn (veba) hastaliginin bulundugu haberi de gelmisti. Allah Rasûlu, ashabi ile istisare ederek bir sure Tebuk'te kaldi.

Iste Hz. Peygamber Tebuk'te bulundugu sirada HÂlid b. Velid (o. 21/641)'i cagirdi ve yanina dortyuz atli asker verip, kendisini Dûmetu'l-Cendel'de bulunan Ukeydir b. Abdilmelik'e gonderdi. Ukeydir Kindeliler'den olup, onlarin krali idi. Ve hristiyandi. Halid, emrindeki guclerle birlikte gece vakti Ukeydir'in kalesine yaklasti. Ukeydir o sirada bazi adamlariyle birlikte yaban sigiri avlamak amaciyle kale disina cikmisti. Hz. HÂlid ve adamlari Ukeydir'e saldirip, onu yakaladilar. Kardesi Hassan carpismaya devam etmek isteyince olduruldu. Digerleri kacip kaleye girdiler. (Ibn Hisam, Sîre, Beyrut 1391/1971, IV,161,170; Ibn Sa'd, TabakÂt, Beyrut 1376/1957, II, 165, 167; VÂkidî, Kitabu'l-MegÂzî, Kahire 1965, III, 1025, 1026, 1027, 1031; et-Tevbe, 9/117; BuhÂrî, CÂmiu's-Sahîh, Istanbul, Âmire 1329, V, 128; Ahmed b. Hanbel, Musned, IV, 75, VI, 387; DÂre Kutnî, IV, 195-196)

HÂlid b. Velid ile Ukeydir arasinda kale halkinin durumu ile ilgili olarak yapilan anlasmaya gore, HÂlid'e, 1) Iki bin deve, 2) Sekiz yuz at, 3) Dort yuz zirh gomlek, 4) Dort yuz mizrak, verilecek; 5) Ukeydir'le kardesi Mudad, Hz. Peygamber'e kadar goturulup, haklarinda orada hukum verilecekti (VÂkidî, MegÂzî, III, 1027; Ibn Sa'd, TabakÂt, II,166). Ukeydir, kardesi ve ganîmetler Tebuk'e getirildi. Hz. Peygamber ganîmetlerin beste birini beytu'l-mÂl icin ayirdiktan sonra, beste dordunu mucahidler arasinda bolusturdu.

Rasûlullah (s.a.s.) Ukeydir'le kardesini IslÂm'a davet etti. Fakat yanasmadilar, cizye odemeye razi oldular. Kendileri serbest birakildi. Onlara emÂn ve sulh maddeleri ihtiva eden bir yazi verildi. Ukeydir Tebuk'ten tekrar Dûmetu'l-Cendel'e dondu (VÂkîdî, MegÂzî,III,1030; Ibn Hisam, Sîre, IV, 170). Dûmetu'l-Cendel akar suyu, hurmalik ve ekinleri bulunan, buyuk bir panayir ve ticaret merkezi idi. Arap kabilelerinin birer birer musluman olduklarini gorunce, Dûmeliler, Hz. Peygamber'den korkmaya baslamislardi. Ancak bu olaydan sonra da IslÂm'a girmek yerine cizye odemeyi tercih ettiler.
__________________