Zevzen (*) sultanının cok kıymetli bir veziri vardı. AhlÂkı guzel, fenalığı sevmez, herkes hakkında iyilikte bulunurdu.
Bir gun nasılsa, padişahı gucendirecek bir davranışta bulundu. Ofkelenen hukumdar vezirin mallarına el koydu ve işkence yapılmasını emretti. işkenceye memur olanlar, vezirin iyiliklerini gormuş kimselerdi. Bundan dolayı şiddetli davranmıyorlar, kotu davranış ve sertlikten kacınıyorlardı.

Duşmanla hoş gecinmek isteyen, kendisinin iyiliğine tam olarak inandırsın. Acı soz istemeyen kişi de herkesin ağzını tatlandırsın.

Cezalandırılan vezir, turlu işkencelere mÂruz kaldıktan sonra, cezasının geri kalanını zindanda gecirmesi icin gonderildi. Bunu haber alan komşu hukumdarlardan biri ona gizli bir mektup yollayarak, “Sizin gibi kıymetli bir kişinin değerini takdir edemeyerek hurmetsizlikte bulundular. Eğer aziz hatırınız bizim tarafımıza rağbet gozterirse, lÂyık olduğunuz hurmet ve saygıda kusur edilmez ve memleketimin ileri gelenleri, sizin gibi yuksek bir şahsiyetin, aralarında bulunmasıyla ovunc duyarlar. Bu konuda olumlu cevabınızı bekliyoruz” yazdı.

Vezir, mektubu okuyunca endişeye duştu ve bunda gizli bir maksat olduğunu anladı, hemen kÂğıdın arkasına kısa bir cevap yazarak gelen adamla gonderdi.

Bunu haber alan hukumdarın adamlarından biri padişaha koştu. “Mahpus veziriniz, yabancı hukumdarlarla mektuplaşıyor” dedi. Padişah son derece hiddetlenerek işin araştırılmasını emretti. Neticede ihbarın doğru olduğu anlaşıldı. Mektupcuyu yakaladılar, padişahın huzuruna getirdiler ve mektubu, gizlediği yerden bulup cıkardılar. Mektupta şoyle yazıyordu: “Buyuklerin, hakkımda gosterdikleri teveccuh ve sevgi, değerimin cok ustundedir, teşekkur ederim. Bununla beraber emrinizin kabulu bence imkÂnsızdır. Cunku eskiden beri bu hanedanın nimetleriyle beslendim, hakkımda ortaya cıkan kucuk bir şikÂyetten dolayı velinimetime vefasızlık etmek elimden gelmez, mazeretimin kabuluyle affınızı rica ederim.”

Huner sahipleri ne guzel soylemiş: Hayatı boyunca sana cefa eylese de nimet sahiplerinin kahrı lutuftan sayılır, onu hoş gormek gerekir.

Padişah, bu yuksek ve temiz duygudan cok memnun oldu. Mahkûmu derhal zindandan cıkartarak cok guzel ağırladı, ceşitli ikramlarda bulunup memuriyetine iade etti ve, “Sizi haksız olarak cezalandırmışım” diyerek ozur diledi.

Vezir dedi ki: “Efendim! Kulunuzun kaderinde boyle bir musibet yazılıymış. Bunun sizin elinizle gelmesi, benim icin bir nimet teşkil eder ki uzerimde odenmez haklarınız vardır.”

Halktan sana bir zarar gelse sen onu Haktan bil. İnsanların dostluğu da duşmanlığı da kendilerinden değil hep Allah’tandır. Gerci ok yaydan cıkar, lÂkin onu atan ok değil, yay tutandır.

* Zevzen: Horasan'da bir şehir olup o donemde HÂrizm'e bağlıdır.

Gulistan – Şeyh Sa’di-i Şirazi
__________________