Hicbir ressam var mıdır ki yaptığı resmi, hicbir menfaat umidi gozetmeden yalnız resim yapmak icin yapsın. Hem resim yapmak icin yapar, hem de uluların buyuklerin bir vesile ile kederlerinden kurtulmalarını ister. Cocukların neşelenmesini, bu resimle olup gitmiş dostların, dostlar tarafından hatırlanmasını diler.
Hicbir testici yoktur ki icine su konmasını duşunmeden testisini, sırf testi yapmak icin yapsın! hicbir kaseci yoktur ki kaseyi ancak kase olmak icin yapsın da icine yemek konmak icin yapmasın!
Hicbir hattat yoktur ki ozene bezene yazdığı yazıyı yalnız yazısını, yazısının guzelliğini gostermek icin yazsın da okumak icin yazmasın.
Gorunen suret gayp alemindeki surete delalet eder, o da başka bir gayp suretinden vucut bulmuştur. Boylece bunları, goruşunun miktarınca ta ucuncu dorduncu, onuncu surete kadar say dur.
Oğul bunla, satranctaki oyunlara benzer... her oyunun faydasını ondan sonrakinde gor. Bu oyunu, o gizli oyunu oynamak icin, onu da diğer bir oyun icin... nihayet o oyunu da bir başka oyun icin oynarlar.
Gozunu boylece etraftan ileriye cevir de ta karşındakini mat edip oyunu kazanıncaya dek ne oyunlar oynayacaksan hepsini gor. Merdiven basamaklarına cıkmak icin once birincisine, sonra ikincisine basmak lazım. ikincisi de bil ki ucuncusune cıkmak icin kurulmuştur... boyle, boyle merdivenin son basamağına cıkar dama varırsın.
Yemek meni icindir... meni de soy sop uretmek, gonlu gozu aydınlatmak icindir. Fakat kısa goruşlu adam, ilk işten başka bir şey gormez... aklı yerde yetişen otlara benzer, yere mahkumdur, gezmez dolaşamaz. Otu, ha cağırmışsın, ha cağırmamışsın... ayağı toprağa kakılmış kalmıştır. Ruzgarın tesiri ile başını sallasa da baş sallanmasına aldanma.
Başı, ey seher yeli, duyduk, peki der ama ayağı isyan ediyoruz bırak bizi der. Kısa goruşlude gezip dolaşmayı bilmediğinden aşağılık kişiler gibi surunup gider... korler gibi Allahya dayanıp adım atar.
Savaşta Allahya dayanmaktan ne fayda cıkar ki? Bu tavla oynayan acemilerin Allahya dayanmasına benzer. Donup kalmamış olan keskin bakışlarsa, ileriyi delip gider, perdeleri yırtıp gorur. Bu bakışa sahip olanlar, on yıl sonra olacak şeyi şimdicik, hem de gozleri ile gorurler.
Boylece herkes bakışı ve goruşu miktarınca gaybı da gorur, geleceği de... hayrı da gorur şerri de. Gozun onunde ardında bir hail kalmadı mı butun dunya dumduz olur, goz, gayp levhini bile okur.
Gozunu ardına cevirdi mi varlığın başladığı zamandan itibaren buutun macera ve alemin yaradılışı gozune gorunur! Yer meleklerinin ululuk ıssı Allah ile babamızın halife olması hususunda bahse giriştiklerini duyar gorur. On tarafa baktı mı mahşere kadar ne olacaksa onların da hepsi gozunun onunde canlanır.
Şu halde arkaya bakınca aslın aslına kadar... onune bakınca kıyamete kadar her şey gozune apacık gorunur. Herkes gonlunun aydınlığı ve cilası nispetinde gaybı gorur. Kim gonlunu daha fazla cilaladı ise daha ziyade gorur... ona daha fazla suretler gorunur.
Sen eğer bu arılık Allah lutfu dersen gonlunu arıtmaya muvaffak oluş da onun vergisidir, onun lutfundandır. O calışma da o dua da himmet miktarıncadır... “İnsan, ancak calıştığını elde eder!” himmeti veren ancak Allahdır... hicbir saman copu, padişahın himmetine sahip değildir.
Allahnın bir adamı bir işe ayırması, bir işe koşması, dileği, isteği, ihtiyar ve iradeyi men etmek değildir ki! Fakat talihsize bir zahmet erdi mi o pılısını pırtısını toplar, kufur ve ,isyan semtine ceker. Talihli birisine bir zahmet verdi mi o, pılısını pırtısını daha yakına ceker getirir. Kotu yurekliler, korkularından savaşta kacma sebeplerini ele alırlar, onlara yapışırlar. Cesur erlerse yine can korkusundan duşman saflarına hucum ederler.
Korku ve tasa Rustem’leri ileri goturur... o kotu yurekli korkaksa korkusundan olduğu yerde olur gider. Bela ve can korkusu mihenktir... onun icindir yiğitler, tehlike anında korkaklardan ayırt edilirler.
Allah Musa’nın gonlune vahyetti: “Ey secilmiş kişi ben seni seviyorum.” Musa ey kerem sahibi dedi: sebebini soyle de neyse onu arttırayım.
Allah dedi ki: Cocuk , anası kendisine kızsa bile yine anasına sarılır! Ondan başka birisinin varlığını bile bilmez... ondan mahmurdur, ondan sarhoş. Anası ona bir sille indirse yine anasına gelir, ona sokulur. Ondan başka kimseden yardım istemez... butun şerri de odur, butun hayrı da o.
Senin hatırında da hayırdan, şerden bizden başka kimse yok... başka yerlere donup bakmıyorsun bile! Benden başka ne varsa sence taştan, kerpicten ibaret... ister cocuk olsun, ister genc, ister ihtiyar, hic kimseye aldırış ettiğin yok.
Namazda “İyyake nabudu- yalnız sana taparız” ve bela vakitlerinde “Sensen başkasından yardım istemeyiz” demek de buna benzer. Bu “İyyake nabudu” sozlukte hasrdır ve ancak ziyanı gidermeye munhasırdır.
“İyyake nestain” de hasr icindir ve yardım istemeyi yalnız Allah'a hasreder. Yani bu ayetin manası şudur: Ancak sana ibadet ederiz ve ancak senden yardım isteriz.



Mesnevi'den Hikayeler
Alıntı

__________________