Yuz kişilik Osmanlı mucahit gucunun savunduğu Girijkal kalesi (1555 yıllarında) bini aşkın duşmanın saldırısına uğramıştı. Bu savaşta şehit duşen Deli Mehmed isimli bir dervişin macerası da o savaşta bulunan Girijgal kadısı tarafından bir destanla anlatılmıştır. Yaşanmış gerceği anlatan bu destanın yuz beyit kadarı da Pecevî Tarihi’nde yer almıştır. Usta hikÂyeci Omer Seyfettin ise (o.1920) bu tarihî hadiseyi Pecevî’den alarak “Başını Vermeyen Şehit” adıyla on beş sayfalık guzel bir hikÂye şekline cevirmiştir. Bu dokunaklı hikÂyenin can alıcı kısmı ozetle şoyledir:
“… Kuru Kadı eliyle hisarın kapısını actı. Girijgal gazileri Allah Allah naralarıyla muthiş bir umman tuğyanı gibi fışkırdılar. İki koldan hucum olunuyordu. Kollardan birine Deli Husrev, birine Deli Mehmed baş olmuştu. Deli Mehmed’le Deli Husrev’in takımları duşmanı kacırmamak icin iyice sarıyordu. Kuru Kadı cubbesini atmıştı. Elinde kılıc, gazilerin arkasında yuruyordu…

Kuru Kadı’nın gozleri Deli Mehmed’i aradı. Bakındı, bakındı, goremedi. Duşman safına karışıp kaynaşan kolun arkasında iri bir vucut yere uzanmıştı. Siyah, yuksek atlı bir şovalye, uzun bir kargıyı bu uzanmış vucuda saplıyordu… Şovalye atından inmiş, kargıladığı şehidin başını teninden ayırmıştı. Bir anda bu kestiği baş elinde, yine bir ifrit gibi şahlanan atına sıcradı. Kacacaktı. Kuru Kadı butun kuvvetiyle ona yetişmek icin koşarken baktı ki solu ilerisinde Deli Husrev kalkanını sallayarak avazı cıktığı kadar bağırıyor:

– Mehmed, Mehmed!.. Canını verdin başını verme Mehmed!..

Kuru Kadı: “Vah, Deli Mehmedmiş!” diye olduğu yerde dikildi kaldı. Durur durmaz, o an kırk adım kadar yaklaştığı kesik başlı şehidin yerden fırladığını gordu. Nefesi tutuldu, şaşırdı. Bu başsız vucut ucar gibi koşuyordu. Kendi kellesini goturen zırhlı şovalyeye yetişti. Eliyle oyle bir vuruş vurdu ki, lÂin hemen yuksek atından tepesi ustu yuvarlandı. Goturmek istediği baş elinden duştu. Deli Mehmed’in başsız vucudu canlıymış gibi eğildi, yerden kendi kesik başını aldı. Hemen oracığa yorgun bir kahraman gibi uzanıverdi. Bunu Kuru Kadı’dan başka kimse gormemişti. Herkes kacan duşmanı kovalıyordu.”

Omer Seyfeddin, Secme HikÂyeler (İstanbul 1993), 1/3-17; Pecevî Tarihi (Ankara 1992), 1/252-57.
__________________