Bir gun Ayşe, peygambere dedi ki “ Ey Allah resulu, sen aşikar, gizli, neresini bulursan orada namaz kılmaktasın. Halbuki evde pis adamlar da gezip tozuyor. Sen de bilirsin ki pis cocuklar, nereye varırsa orasını pislerler.”
Peygamber, şunu “ Bil: Allah, buyukler pis şeyleri temiz etmiştir. Hakkın lutfu, bu yuzden secdegahımı, ta yedinci kat goğe kadar arıttı” diye cevap verdi. Kendine gel, kendine. Padişahlara hasede kalkışma. Terke hasedi. Yoksa alemde sen de bir iblis olursun. Veli zehir yese bal olur. Sen bal yesen zehir kesilir. O varlığını Allah varlığına tebdil etmiştir. İşi de eşyayı tebdil etmedir.
O lutuftan ibaret bir hale gelmiştir, her turlu ateşi de nur olmuştur. Ebabil kuşlarında Allah kuvveti vardı. Yoksa bir kuşcağız nasıl olurda bir fiili helak edebilirdi? Koca bir orduyu birkac kuş kırıp gecirdi. Bak da bu kudretin Allahdan olduğunu bil. Eğer bundan şupheye duşersen yuru var, Eshabı fil suresini oku. Onunla inada kalkışır, beraberlik davasına girişirsen, yok mu? Eğer onlardan başını kurtarabilirsen beni de kafir bil sen?
Bir fareceğiz, bir devenin yularını eline aldı. Kurula, kurula yola duştu. Deve , tabiatındaki mulayimlik yuzunden onunla beraber yurumeye koyuldu. Fare “ Ben, ne de pehlivan, ne de yiğit ermişim” diye gurura duştu. Duşuncesinin ışığı deveye aksetti. “ Hele hoşindi. Ben sana gosteririm!” dedi.
Gide, gide bir buyuk ırmak kenarına geldiler. Oyle buyuk, oyle derindi ki ulu bir fil bile o ırmakta zebun olurdu. Fare orada duru, kaskatı kesildi. Deve “ Ey dağda, ovada bana arkadaş olan, bu duraklama ne, niye şaşırdın? Irmağa ercesine ayak bas, gir suya1 sen kılavuzsun, benim ocumsun. Yol ortasında durup susma” dedi.
Fare dedik ki: “ Bu su, pek buyuk, pek derin bir su, arkadaş,ben boğulmaktan korkuyorum” deve “ Hele bir goreyim, ne kadarmış bu su ?” deyip hemen ayağını attı. Dedi ki: “ A kor sıcan, su diz boyuymuş. A hayvanların kusuru, neden şaşırdın?” fare, “ Sana karınca bize ejderha1 dizden dize fark var. Ey hunerli deve, sana diz boyu ama benim tepemden yuz arşın gecer.” Dedi.
Deve dedi ki. “ Oyleyse bir daha kustahlık etme de cismin, canın yanıp yakılmasın. Sen kendi gibi farelerle boy olcuş. Deveyle sıcanın sozu yoktur.” Fare “ tovbe ettim, Allah hakkı icin beni bu helak edici sudan gecir.” Dedi. Deve acıdı, “ haydi horgucume sıcra otur. bu geciş benim işim. Seni de, senin gibi yuzlercesini de geciririm” dedi.
Madem ki peygamber değilsin. Yola duş de gunun birin de kuyudan kurtulup yuce bir makama erişesin. Sultan değilsen yuru, riayet ol. Kaptan değilsen gemiyi oyle alabildiğine yurutme. Ticarette kamil değilsen yalnız başına dukkan acma; yoğrulup kemale gelinceye dek birisinin hukmu altına gir.! “ Susun, dinleyin” emrini işit, sukut et. Madem ki Allah dili olamadın, kulak kesil.
Soylersen bile sual tarzında soz soyle. Padişahlar padişahıyla edepli konuş! Kibir ve kinin başlangıcı şehvettendir. Şehvetinin yerleşip kuvvetlenmesi de itiyat yuzundendir. Kotu huy, adet edindiğinden dolayı sağlamlaşır, yerleşir. Seni ondan vazgecirmek isteyene kızarsın. Toprak yemeye alışırsan kim seni bundan menetmeye kalkışırsa onu duşman sayarsın. Puta tapanlar bu tapmayı huy edindiklerinden men edenlere duşman olmuşlardır. İblis ululanmayı huy edinmişti de eşekliğinden Adem’i kendisinden aşağı gordu.
“ Benden daha ulu başka birisi yok ki. Benim gibi bir kişi, ona secde eder mi?” dedi. Ululuk zehirdir. Ancak, ta ezelden panzehire sahip olan ruh mustesna. Dağ yılanla dolu ise icersinde panzehir yeri bulundukca korkma. Kafana ululuk yerleşmiş, onun icin kim seni kırarsa onu ezeli duşman sayarsın.
Birisi huyuna aykırı soz soylerse ona bir hayli kinlenirsin. Beni huyumdan cevirecek, şakirt haline sokacak, kendisine tabi kılacak dersin. Boyle adamın kotu huyu serkeş olmasa, o huya aykırı şeylere niye ateşlenir, kızar; yahut muhalife mudana eder, onun gonlunde bir yer kazanır. Cunku kotu huyu adamakıllı kuvvetlenmiştir.
Karınca gibi olan şehvetti, itiyat yuzunden adeta ejderha kesilmiştir. Şehvet yılanını onceden oldur. Yoksa hemencecik ejderhalaşır. Fakat herkes, yılanını karınca gorur. Sen kendini bir gonul sahibine sor! Bakır altın olmadıkca bakırlığını; gonul padişah olmadıkca muflisliğini bilmez.
Bakır gibi sen de iksire hizmet et. Gonul dildarın cevrini cek. Dildar kimdir? İyice bil. Dildar ehli dildir. Cunku ehli olan, gece ve gunduz gibi cihandan kacıp durmakta, alemde eğleşmemektir. Allah kulunun ayıbını az soyle, padişahı hırsızlıkla az kına.





Mesnevi'den Hikayeler
Alıntı
__________________