Beşir Fuad, (1852-6 Şubat 1887). Ailesi hakkında fazla bilgi yoktur. Bilinen en eski aile uyesi, baba tarafından akrabası olan Abdulhamid'in başmabeyncisi Gurcu asıllı Hamdi Mahmud Paşa'dır. Babası Hurşit Paşa Adana'da mutasarrıflık yapmıştır. Annesi hakkındaki tek bilgi ise 1886 Mart'ında "délire de persécution"dan (hezeyan-ı tazallum&#238 olduğudur. Maddi acıdan varlıklı bir ailesi olan Beşir Fuad oğrenimine Fatih Ruştiyesi'nde başlar. Ailesinin Suriye'ye gecmesiyle oğrenimini buradaki Cizvit okulunda surdurur. 1867-1870 yılları arasında İstanbul'da Askeri İdadî'de okur. 1871'de girdiği Mekteb-i Harbiye'yi bitirince yaver olarak Abdulaziz'in sarayında gorev yapmaya başlar. 1875-1876 Sırp savaşlarına katılır. Yaverliği 1876 yılına kadar suren Beşir Fuad gonullu olarak 1877-1878 Rus savaşı ve Girit isyanlarında da gorev yapar. Beş yıl kadar Girit'te kalır. Bu sure zarfında Almanca ve İngilizce oğrenir. İstanbul'a doner ve 1881-1884 yılları arasında kolağası olarak ceşitli gorevlerle askerlik sahasında calışmayı surdurur. 1884 Beşir Fuad'ın yazı hayatında onemli bir tarihtir. Bilinen ilk yazısı 1883 tarihini taşımakla birlikte Beşir Fuad'ın asıl yoğun yazı hayatı 1884'te başlar; ceviri kitaplar yayımlar, ceşitli dergilerde fen konularında yazılar yazar ve iki dergi cıkarır. Bunların ilki karışık bir kadroyla kurulan ve daha dorduncu sayısında yazarlar arasındaki goruş farkları yuzunden kapanan HÂver, diğeri daha uyumlu bir kadro ile fen ağırlıklı olarak yayımlanan Guneş'tir. Ancak bu da 12. sayısında maddi sorunlar yuzunden kapatılır. Bu yoğun yazı hayatı yuzunden 1884'te askerlikten ayrılan Beşir Fuad aynı yıl Ceride-i Havadis gazetesinin başyazarı olur. Gazetenin birbucuk ay sonra bir ihbar yuzunden kapatılması uzerine donemin onde gelen gazetelerinden Tercuman-ı Hakikat ve Saadet'te yazmayı surdurur. Beşir Fuad'ın 1883-1884 yılları arasındaki ilk yazıları ceviri ağırlıklıdır. Zamanla telif yazıları one gecmeye başlar. Bu yazılar felsefe, fen, fizyoloji ve askerlik konularında yoğunlaşır. Dil, ozellikle yabancı dillerin oğretimi de Beşir Fuad'ın ceviri kitap ve makalelerinde sık sık ele aldığı konulardandır. Bunun yanı sıra cok sevdiği tiyatro uzerine değerlendirme yazıları da kaleme alır. 1885'te Victor Hugo'nun yayımlanmasıyla girdiği polemiklerde donemin ceşitli edebiyat meselelerini, iki yıl sonra cıkan Voltaire biyografisinde ise daha ziyade dinî ve felsefî konuları tartışan Beşir Fuad, intihar edeceği tarihe kadar yoğun bir yazı hayatının icindedir. Basılmış on beş kitabı ve iki yuzden fazla makalesi olan Beşir Fuad'ın kitapları yayın tarihi sırasıyla şunlardır: İki Bebek (Victor Bernard-Eugène Granger'den ceviri, bir perdelik komedi) 1884; Binbaşıyı Davet (K. F. Mor'dan ceviri, bir perdelik komedi) 1884; Birinci Kat (James Cobb'dan ceviri, iki perdelik komedi) 1884; Bedreka-i Fransevî (sarf kısmı, Emile Otto'dan ceviri) 1884; Bedreka-i Fransevî (nahiv kısmı, Emile Otto'dan ceviri) 1884; Miftah-ı Bedreka-i Lisan-i Fransevî 1885; Cinayetin Tesiri (Emile Zola'dan ceviri, roman) 1885; Victor Hugo 1885; Almanca Muallimi (Emil Otto'dan ceviri) 1886; İngilizce Muallimi (Emile Otto'dan ceviri) 1886; Usûl-i Talim (Emile Otto'dan ceviri) 1886; Beşer 1. Kısım 1886; Voltaire 1887; İntikad (Muallim Naci ile) 1887; MektûbÂt (Fazlı Necib ile) 1889; Miftah-ı Usûl-i Talim, 1304. (Kaynak: Orhan Okay, İlk Turk Pozitivist ve Naturalisti Beşir Fuad, İstanbul 1969). Butun yazıları YKY'den cıktı.

Hakkında en onemli incelemeyi Prof. Dr.Orhan Okay yaptı: Beşir Fuat, Hareket Yayınları
__________________