siyaset adamı


1916 yılında İstanbul'un Silivri ilcesinde doğdu. İstanbul'da Robert Kolej'i bitirdi, İktisat Fakultesi'nde okudu. ABD'de Mississippi Universitesi İktisat Fakultesi'ni bitirdi (1939). Yurda donunce İstanbul Universitesi İktisat Fakultesi’nde asistan oldu (1944). Aynı yıl İlerici Genclik Birliği kurucularından olarak bir bucuk yıl hapse mahkum oldu. Hapisten sonraki surgun cezasını cekerken yurtdışına cıktı (1946). Yunanistan'daki İc Savaş'ta (1946-49), gonullu olarak solcu gerillalarla (Ka, petanioslar) birlikte carpışmalara katıldı, yaralandı.

1950 yılından sonra Turkiye'ye dondu. Turkiye Komunist Partisi yoneticisi olarak tutuklandı. Yedi yıl hapse mahkum oldu (1951-58). Cezasını tamamladıktan sonra Yeni Yol, Turk Solu, Yon, Aydınlık dergilerinde yazılar yazdı. Yon'de yazdığı yazılarda E. Tufekci imzasını kullandı.

"Milli Demokratik Devrim" tezini savundu. 1960, 1968 ve 1969'da verdiği bir konferans ve yazdığı yazılar nedeniyle uc kez tutuklandı, yargılandı. 12 Mart 1971 askeri mudahalesi sırasında tekrar yurtdışına cıktı. 1974 affından sonra dondu ve Turkiye Emekci Partisi'nin (TEP) kuruluşuna katıldı, genel başkan oldu (1974). İstanbul'da silahlı bir saldırıya uğrayıp ağır yaralandı (1979). TEP 1980'de Anayasa Mahkemesi'nce kapatıldı. 12 Eylul askeri darbesinin ardından yeniden yurtdışına cıktı ve İsvec'te yaşadı. 1992'de ulkeye dondu. Sevim Belli ile evliydi. 16 Ağustos 2011 tarihinde İstanbul'da oldu.

ESERLERİ:
Savcı Konuştu, Soz Sanığındır (1962), Milli Demokratik Devrim (1968), Yazılar (1969), Devrimci Hareketimizin Eleştirisi 1961-I971 (1977), TKP'nin Tarihsel Konumu (1978), Solda Birlik İcin (1978), Rigas'ın Dediği (1987), Anılar II cilt (1988), Gurbetten Notlar -Turkiye Solu, Yaratıcı Marksizm ve Dunya Ustune (1996).



ESER-AYRINTI

Yunan İc Savaşından Gerilla Anıları
(Rigas'ın Dediği)
Mihri Belli
Belge Yayınları / Yaşam ve Anılar Dizisi

"Yunan kurtuluş savaşcıları ile halkların ozgurluk davasını benimsemiş Turkler arasında dostluğun bir geleneği vardır. Bunun klasik orneği, 19. yuzyıl başlarında Yunan Bağımsızlık Savaşı'nın buyuk ismi Kolokotronis ile Ali Farmakis arasındaki kan kardeşliğidir. Bu geleneğin bir devamı olan Mihri Belli'nin değerli kitabının, cuntaların, yabancı
koruyucuların, nukleer uslerin bulunmayacağı bir gelecekte, Turk-Yunan dostluğunun bir koşe taşı olacağını umuyorum."
Marion Sarafis-

Olayların icinden gelen, trajediyi bizzat yaşamış olan bir kimsenin tanıklığı, kitabın... Guclu ve samimi bir uslubun var... Ne denli trajik olursa olsun, ozellikle hayatlarını feda edenler icin, sağlıklarını yitirenler icin, ne denli acılarla dolu olursa olsun, bunca ozverinin boşuna olmadığı yolundaki goruşunu paylaşıyorum. Eserindeki ruh, mucadelenin tarihi anlamı, yenilgiye
uğrayan devrimin herşeye karşın halkların kaderi ve geleceği icin taşıdığı anlam konusunda soylediklerine ben de katılıyorum... Yureğini geniş tut yoldaş!..."
Maneloas Nikolaidis-



ESER-AYRINTI

2.İnsanlar Tanıdım
Mihri Belli'nin Anıları
Mihri Belli
Doğan Kitapcılık / Anı Roman

"Bu kitap yaşamoykusu değil. Tarih de değil. Daha cok portre eskizlerinden oluşuyor. İnsanları anlatarak toplumu, o toplumda beni tuttuğum yola yonelten etkenleri anlatmaya calıştım. Belli aşamalarda savunulan siyasi cizgiyi acıklayan yazı ve konuşmalar dışında kitaba belge alınmadı. Bu, arşivlerden yararlanarak calışan tarihcilerin işi. İnsan faktorunun on plana alınması bunu gerektiriyor."

Milli Demokratik Devrim tezini ve emperyalizme karşı mucadelede geniş cephe politikasını savunan Mihri Belli, İnsanlar Tanıdım'da kişisel tarihini yazmakla Turkiye'nin tarihine, icinde yer aldığı Yunan İc Savaşı'yla da dunya tarihine tanıklık ediyor.


ESER-AYRINTI

3.Mihri Belli'nin Anıları
İnsanlar Tanıdım 2
Mihri Belli
Doğan Kitapcılık

"1960'lı yıllarda Turkiye'de kurulu antidemokratik duzenin sınırlarını belirleyen citler goğuslene goğuslene gerilere itildi ve demokratik ozgurlukler alanı genişletildi. Başlangıcta 'sosyalizm' sozcuğu bile yasaktı." "Belirtmenin gereği yok: Turkiye'de milli guclere dayanmayan, onları temsil etmeyen bir iktidar ulusal sorunda demokratik bir politika izleyemez. Boyle bir politikayı ancak milli demokratik devrimi gercekleştirmeyi, Turkiye'yi tam bağımsız ve gercekten demokratik bir ulke katına yukseltmeyi kutsal amac bilen, Turkiye toplumunda butun ulusal guclerin gercek temsilcisi bir halk iktidarı yurutebilir..."

"Bazı genc arkadaşlarda gizliliği idealize etme eğilimi var. Gizlilik (illegalite) belli koşullarda katlanılması zorunlu bir bela. Hic de ozenilecek bir yanı yok. Karşındaki gucler ağır basmış, seni yeraltına itebilmiştir. Sen de başka yolu olmadığından mucadeleyi oradan surdurmek zorundasın. Nankor bir calışmadır bu; iğneyle kuyu kazar gibi. Mucadelenin bir hedefi o durumdan
kurtulmaktır; gun ışığına cıkabileceğin, yığınlara ulaşabileceğin demokratik ortamı yaratmaktır. Yani legalite uğruna mucadele, demokrasi mucadelesi."

"Ama bu, yalnızca yaşadığımız tarihsel anın bir goruntusudur. Kapitalizm henuz insanı yuceltmeyi birinci amac bilen insanların coşku ve yaratıcı ruhla kurduğu hakiki sosyalist toplumla karşılaşmadı. Bunun utopya olduğunu iddia etmek insanlığın geleceğinden umudu kesmek olur. Cunku kapitalist duzende insanlık icin gelecek yoktur. Kapitalizmin cağımızın sorunlarını cozmek şoyle
dursun bu sorunları belli bir andan sonra cozumsuz hale duşurduğu ortadadır. Butun bilimsel ve teknolojik ilerlemelere karşın kapitalizmin başarabildiği tek şey yoksulluğun en derinliklerine itilmiş buyuk insanlık okyanusu ortasında tuketim toplumları denen adacıklar yaratmak olmuştur. hem de doğanın neredeyse onarılmaz şekilde tahribi pahasına, dunyamızın colleştirilmesi, copluğe cevrilmesi pahasına."


VEFAT-HABER

Mihri Belli oldu

MDD teorisinin oncusu Mihri Belli, 16 Ağustos 2011 tarihinde saat 16.00’da evinde oldu. 93 yaşındaki ustseckin Mihri Belli’nin hayatı, sosyalizm yolunda uğraşlarla gecti.



HABER

Sol Mihri Belli'yi uğurladı

Sosyalist hareketin onculerinden Mihri Belli, son yolculuğuna uğurlandı.

Salı gunu evinde solunum yetmezliğinden hayatını kaybeden 96 yaşındaki Belli icin, dun Şişli Cami'nde cenaze toreni duzenlendi. Torende taziyeleri Belli'nin eşi Sevim ile oğlu Hayrettin Belli kabul etti. Sevim Belli, eşinin yaşamını işci ve emekcilere adadığını soyleyerek 'O'na saygı duymalıyız ve yolundan gitmeliyiz' dedi.

Torene, BDP'li Gultan Kışanak, Sırrı Sureyya Onder, Sebahat Tuncel, CHP'li Suleyman Celebi ile İsa Gok, Levent Tuzel, Eşber Yağmurdereli, sanatcı Suavi, Menderes Samancılar ile bircok aydın yazar katıldı.
Belli'nin naaşı, kılınan cenaze namazının ardından 'Yaşasın devrim ve sosyalizm', 'Yaşasın halkların kardeşliği' sloganları eşliğinde Ferikoy Mezarlığı'nda toprağa verildi.
19 Ağustos 2011



HAKKINDA YAZILANLAR

Ergenekon'un 'bir numarası' oldu
İlhami YANGIN
Anti Gazete 17 Ağustos 2011

Turk solunun en onemli isimlerinden birisi olan Mihri Belli bugun 96 yaşında hayatını kaybetti.

Yeni kuşak Mihri Belli'yi pek tanımaz. Bana gore Turk solunun icerisindeki en karanlık isimlerden birisi Mihri Belli'dir.

Hemen diğer isimleri de yazayım: Şefik Husnu (TKP lideri Yahudi asıllı), Reşat Fuat Baraner (Ataturk'un teyzesinin oğlu, TKP lideri Sabetayist), Vedat Turkali (TSK'da yuzbaşı olarak gorev yaptı, gercek ismi Abdulkadir Demirkan, kullandığı diğer isimler; Abdulkadir Pirhasan, Barış Pirhasan, Vedat Turkali, Hasan Denizli... 1944, 1945 ve 1946 tutuklamalarında butun gizli teşkilat ortaya cıkartılıp tutuklandığı halde ona dokunulmadı).

Mihri Belli, Şefik Husnu'ye cok yakındı. Şefik Husnu'nun hayatını kaleme alan nadir isimlerden birisi de Mihri Belli'dir.

*

Mihri Belli 1916 yılında Silivri'de doğdu. Sadece Yahudilerin eğitim gorduğu, Edirne'deki “Alliance İsraelite Universelle” (Evrensel Yahudi Birliği) okulunu, daha sonra da İstanbul'daki Robert Kolej'i bitirdi.

1936 yılında İktisat okumak uzere Amerika Birleşik Devletleri'ne gitti. Missisipi Universitesi İktisat Fakultesi'nde eğitim gordu.

O tarihlerde Amerika'da eğitim gormek hele hele iktisat okumak oyle basit bir şey değildir.

İtalya ve Almanya'da faşizmin yukseldiği, İkinci Dunya Savaşı'nın yaklaştığı bu donemlerde, savaş tehlikesi yaşanan Avrupa'dan da oteye giderek, Amerika'da eğitim gorenlerin buyuk coğunluğu Sabetayist kokenlidir.

İktisat'a gelince; iyi bir Marksist olmak ve Marksist teoriyi derinlemesine kavramak icin iktisat okumak gereklidir.

1939 yılında Amerika'daki eğitimini tamamlayan Mihri Belli -tahmin edeceğiniz gibi- sıkı bir Marksist olarak Turkiye'ye dondu.

1940'lı yıllarda ilkokul arkadaşı David Nea vasıtasıyla Turkiye Komunist Partisi'ne girdi.

İlkokul arkadaşı olduğuna gore David Nea ile Alliance İsraelite Universelle'den tanışmaktadır.

Mihri Belli 1942'de -yani partiye girdikten iki sene sonra- Turkiye Komunist Partisi Merkez Komite uyeliğine getirildi. Boylesine onemli gizli faaliyet gosteren bir partiye uye olup, iki sene icerisinde Merkez Komite'ye yukselmek pek alışıldık bir şey değildir. Mihri Belli'nin bu yukselişinde hangi kıstaslar gecerliydi bilinmez (!).

Mihri Belli 1943-44 yıllarında İstanbul Universitesi İktisat Fakultesi’nde Profesor Fritz Neumark’a asistan oldu.

Fritz Neumark, Almanya’dan Turkiye'ye gelmiş Yahudi asıllı bir iktisatcıydı.

*

Mihri Belli yurt icinde ve yurt dışında onemli eylemlere/catışmalara girmiştir.

1946 yılında yurt dışına cıkarak Yunan icsavaşına gerilla olarak katıldı. Demokratik Ordu saflarında tabur komutanlığına kadar yukseldi. Catışmalarda iki kez yaralandı. Bulgaristan ve Sovyetler Birliği’nde tedavi gordu.

Yurt icindeki eylemlerinden en meşhur olanı, Suleymaniye camiine astığı “Saracoğlu faşisttir” pankartıdır. Bu pankart, Turk solunun tarihimizdeki ilk yasadışı pankarttır.

Marksist eylemlerinden dolayı defalarca hapis yattı.

Mihri Belli'nin hapishane anılarından kucuk bir anekdot aktaralım;

Mihri Belli yasadışı sol faaliyetlerinden dolayı hapse duşunce, Cumhurbaşkanı Celal Bayar ona mesaj gondererek “Mucadelenizi takdir ediyoruz, iyi gunler gelecektir...” yazmıştır.

Bayar bu mesajı Mihri Belli’ye Yeğeni Mihrizafer'le gondermiştir. 1

Hemen ekleyelim, Cumhurbaşkanı Celal Bayar da Bursa'daki Yahudi okulu “Alliance İsraelite Universelle” mezunudur.

Burada Celal Bayar’ın takdir ettiği “hangi mucadeledir” ve hangi “iyi gunler gelecektir” anlaşılamamaktadır (!).

*

Sevim Tarı, Fevzi Cakmak liderliğinde faaliyet gosteren, Turkiye Komunist Partisi’nin memleket icinde kurdurduğu legal teşekkullerden birisi olan “İnsan Hakları Cemiyeti”nde gorev yapıyordu. Sevim Tarı, bu cemiyetin teşkilÂt ve propaganda işlerinde faaliyette bulunmuştu.

Mihri Belli, Sevim Tarı ile 1957 yılında evlendi. Sevim Tarı da, Mihri Belli gibi uzun sure yurt dışında (Amerika, Almanya, Fransa vs.) bulunmuştu.

Millî Demokratik Devrim

Turkiye'de sosyalizmi demokratik parlamenter yollarla iktidara getirmeyi tasarlayan ve uygulamaya koyan ilk ciddi hareket Turkiye İşci Partisi'dir.

Turkiye İşci Partisi'nin parlamenter yolla iktidara gelme arzusuna muhalif olan tek goruş ise, Mihri Belli'nin ortaya attığı Millî Demokratik Devrim goruşudur.

Mihri Belli hicbir zaman Turkiye İşci Partisi'ne uye olmadı. Buna rağmen parti icersinde Mihri Belli'ye bağlı kucuk bir grup vardı.

Mihri Belli'nin Turkiye İşci Partisi'ne olan zararı, partiyi destekleyen ve destekleyebilecek olan tabanı, yani gencleri, ozellikle de universite gencliğini “Millî Demokratik Devrim” adını verdiği bir politikaya yonlendirmesidir. Aslında Millî Demokratik Devrim tezi bir politika da değil, dupeduz darbe teşebbusuydu.

Mihri Belli, Şefik Husnu’nun Aydınlık Dergisini, “Aydınlık Sosyalist Dergi” adıyla tekrar yayınlamaya başlamış, Millî Demokratik Devrim adlı tezini burada daha da ileriye goturmuştu.

Mihri Belli’nin Millî Demokratik Devrim tezini kısaca ozetlersek, Turkiye’de sosyalizmi kurmak icin askerlerin bir darbe yapması gerekmektedir. Once askerlerin liderliğinde millî bir demokratik devrim yapılacak, daha sonra sosyalizme gecilecektir.

*

Buraya kadar her şey tamamdır da; ne Marksist, ne de Leninist terminolojide Millî Demokratik Devrim diye bir tez yoktur!

Marksist - Leninist terminolojiye gore, “Millî” demek “Burjuva” demektir.

Marksizm ve Leninizm’e gore proleteryasız proleter devrimciliği imkÂnsızdır.

Turk solunun en buyuk beyinlerinden biri kuşkusuz Hikmet Kıvılcımlı’dır.

Hikmet Kıvılcımlı toplam 22.5 sene hapis yatmıştır (Turkiye’de en uzun sure hapiste yatma rekoru Hikmet Kıvılcımlı’nın elindedir).

Ve bu donem icerisinde de bol bol sol literaturu okumuştur, sayısız kitaplar yazmıştır.

Hikmet Kıvılcımlı'ya gore proleteryasız sosyalizm ve sosyalist partisiz devrimcilik boşuna ajitasyondur.

Gorulduğu gibi Turk solunun en etkin isimlerinden biri olan Hikmet Kıvılcımlı, Mihri Belli’yi acık acık kışkırtıcılıkla (ajitasyon) suclamaktadır.

Kıvılcımlıya gore; “En ivedi tutum, Proletarya partisinin gercekleştirilmesidir.

Cetecilik yerine, tuzukle işleyen proletarya partisi kurulmalıdır. Proletarya partisiz, Proletarya devrimciliği olamaz!” 2

Kıvılcımlı’nın burada “cetecilik” dediği cuntacılıktır.

Hikmet Kıvılcımlı'nın ajitasyon yapmakla sucladığı Mihri Belli'yi “eski tufek” 3 diye ambalajlayıp sunan, Millî Demokratik Devrim tezini pratiğe geciren kişi Doğan Avcıoğlu'dur.

*

21 Mayıs 1969 akşamı, Mihri Belli, annesinin Ankara Celikkale Sokağı'ndaki evine o donem sol hareketin onde gelen 20 ismini davet etmişti. Toplantıya katılan bazı isimler şunlardı: Mihri Belli, Deniz Gezmiş, Mahir Cayan, Gulten Savaşcı (Cayan), Doğu Perincek, Yusuf Kupeli, Mustafa İlker Gurkan, Gun Zileli, Omer Ozerturgut, Cengiz Candar, Oral Calışlar, Tarık Almac, Mustafa Lutfu Kıyıcı, Mustafa Kemal Camkıran...

Deniz Gezmiş, Mahir Cayan gibi o donemdeki etkili isimlerin hemen hepsi ''Mihri Ağabey''e danışmaya onem verirlerdi. O toplantı, Millî Demokratik Devrim tezini savunanların birlikte yaptığı son toplantı oldu.

Hatta bu toplantı, o donemdeki solcu genclik onderlerinin bir araya geldikleri son toplantı olmuştur.

Deniz Gezmiş, toplantıya girerken arkadaşlarına ''Mihri Ağabey'i parti kurmaya ikna edelim'' diyordu.

Toplantının ana gundemi partileşmedir. Deniz Gezmiş ve diğer isimler, o toplantıda partileşmek gerektiği savunur.

Yapılan konuşmalar ve parti kuralım tekliflerinden sonra Mihri Belli, boyle bir partinin koşullarının oluşmadığını soyler.

“Uc beş oğrenciyle parti kurulmaz" anlamında konuştu. Toplantı sonuc alınamadan dağıldı. Tum devrimcileri şemsiyesi altında toplayabilecek bir parti kurulabilmesinin onundeki tarihi fırsat kacırıldı.

Bu nedenle solcu liderlerin buyuk bolumu daha sonra ortaya cıkan orgutlenmeler ve silahlı catışmalardan Mihri Belli'nin sorumlu olduğunu ileri surduler.

Turk solu Mihri Belli’nin annesinin evindeki bu toplantıdan sonra devrimciler tekrar tekrar bolunur, once ikiye ayrılan bu grup daha sonra yeniden parcalanmış ve tamamen yeraltına inmiştir.

Deniz Gezmiş, Filistin'e gitmeden once de Doğu Perincek'in yanına uğrar. Filistin'e gideceğini soyler: "Bir partimiz olsaydı bana gitme deseydi gitmezdim. Bana parti diyecekti ki burada kal, şu gorevleri yap. Kacak duruma duştum faydalı da olamıyorum."

*

Ozetleyecek olursak: Devrimci gencliğin silaha sarılması ve Turk solunun uzerinden silindir gibi gecen, 12 Mart ile 12 Eylul darbelerinin tek nedeni “Millî Demokratik Devrim Tezi”dir.

*

Sadece bu kadar mı?

Abdullah Ocalan'ın akıl hocası kim olabilir?

Tahmin edin bakalım...

*

Unutmadan şunu da ekleyeyim; lutfen nette kısa bir araştırma yapın, Abdullah Ocalan'ın eşi Kesire ortadan kaybolmadan once, en son kiminle goruşmuş?

*

Benim en cok merak ettiğim mevzuya gelince; Acaba Alarko Holding'in patronu İshak Alaton, Mihri Belli'nin cenazesine katılacak mı?

***
1 Naki Ozkan; Turkiye'nin En Eski Komunistlerinden Mihri Belli Eski Tufekleri Eleştirdi, Milliyet, 12 Mart 2006.

2 Hikmet Kıvılcımlı; Oportunizm Nedir? Halk Savaşı'nın Planları, Devrim Zorlaması, Demokratik Zortlama, Derleniş Yayınları (Ankara 1978), s. 369-445 ve 449-477.

3 Mihri Belli, Doğan Avcıoğlu yonetimindeki Yon dergisinde “E. Tufekci” mahlasıyla yazılar yazmıştır.
__________________