Teyemmum, suyu temin etme veya kullanma imkÂnının bulunmadığı durumlarda hades denilen buyuk ve kucuk hukmî kirliliği gidermek maksadıyla, temiz toprak veya toprak turunden bir maddeye surulen ellerle yuzu ve iki kolu mesh etmekten ibaret hukmî temizlik demektir.

Abdest ve gusul normal durumlarda su ile yapılan ve maddî temizlenme ozelliği de taşıyan hukmî birer temizliktir. Teyemmum ise suyun bulunmadığı veya bulunduğu halde kullanma imkanının olmadığı istisnaî hallerde başvurulan, abdest ve gusul yerine gecen dini nitelikli bir temizlik yontemidir.

Teyemmum uygulamasının dini dayanağını ayet ve hadisler teşkil etmektedir. Teyemmumun hangi şartlarda yapılabileceği ayetlerle belirlenmiş ayrıca hadislerle de acıklanmıştır. Nitekim ‘abdest ayeti’ diye bilinen MÂide, 5/6 ayetinde, ‘abdest’ ve ‘gusul’ aslî temizlenme yontemleri olarak sunulduktan sonra su bulunamaması durumunda teyemmume başvurulabileceği ifade edilmiştir: “Ey iman edenler! Namaza kalkacağınız zaman yuzlerinizi, dirseklere kadar ellerinizi ve -başlarınıza mesh edip- her iki topuğa kadar da ayaklarınızı yıkayın. Eğer cunup iseniz iyice yıkanarak temizlenin. Hasta olursanız veya seferde bulunursanız veya biriniz abdest bozmaktan (def-i hacetten) gelir veya “kadınlara dokunur.” (cinsel ilişkide bulunur) da su bulamazsanız, o zaman temiz bir toprağa yonelin. Onunla yuzlerinizi ve ellerinizi mesh edin (Teyemmum edin). Allah size herhangi bir gucluk cıkarmak istemez. Fakat o sizi tertemiz yapmak ve uzerinizdeki nimetini tamamlamak ister ki şukredesiniz” (MÂide, 5/6).

Teyemmum ile ilgili bir diğer ayette de “... su da bulamazsanız o zaman temiz bir toprağa yonelip (niyet ederek onunla) yuzlerinizi ve ellerinizi mesh edin.” (NisÂ, 4/43) buyrularak teyemmumun iceriği ve hangi şartlarda bu yonteme başvurulabileceği pekiştirilmiştir.

Hadis kaynaklarımızda teyemmum ile ilgili pek cok hadis yer almaktadır. Bu hadisler teyemmumun meşru kılınış surecini ve uygulamasını gostermektedir. Teyemmumu konu edinen hadislerden birinde, cunup olup su bulamayan ve mesh etmek amacıyla butun vucudunu toprağa bulayan sahabîye Rasûlullah (s.a.s.): “İki elini ve yuzunu mesh etmen sana kÂfi gelir” demiş ve nasıl teyemmum edileceğini ayrıca uygulayarak gostermiştir. Hz. Peygamber (s.a.s.)’in teyemmum uygulamasında ellerini yere vurduğu, yuzunu ve ellerini (dirseklere kadar) mesh ettiği rivayet edilmiştir (BuhÂrî, Teyemmum, 4, 5, 8; Muslim, Hayz, 28).
__________________