Bir kardeşimiz, Kur’an ın haram dediği bir şeye, Allah ın sırf yasakladığı icin uymak, hikmeti nedeniyle uymaktan cok daha iyidir demiş. Bir başka arkadaşımız da, sorgulamadan itaat etsek, kıyamet kopar herhaldediyerek duşuncesini yansıtmış.

Acaba boyle mi duşunmeliyiz? Allah Kur’an da bizlerin, boyle mi iman etmesini istiyor? Hic duşunmeden, araştırmadan mı iman etmemiz daha guclu, sağlam bir iman olur, yoksa ikisini birleştirdiğimizde, yani duşunerek, araştırarak iman etmemiz mi daha doğru olur. Bu konuda doğru bir yol uzerinde olmak istiyorsak, Kur’an ın bu konuda ki duşuncesini once oğrenmeliyiz.

Elbette ilk yapmamız gereken, kesin itaat etmemiz cok onemlidir, bunda şuphe yok. Cunku herkes aynı kapasitede değildir, her şeyi hemen anlayamaz duşunemez, ama emredilen hukmun nedenlerini, hikmetini araştırmak da, bizlerin asli gorevi olduğunu bilmeliyiz.

Bir başka şekliyle soylemek gerekirse, Allah ın emrini, hukmu ayrı, hikmeti ayrı gozuyle bakmamalıyız. Allah ın ayetlerinde dikkat ceken en onemli unsur, sorgulayan ve duşunen bir toplum yaratılması adınadır. Yaradan duşunmemizi, aklımızı kullanmamızı istiyorsa, bu sorgulayan bir toplum olmamızı istediği icindir.

Yaşantımızdan bir ornek verelim. Hastasınız ve doktor size ilac verdi. Siz sırf doktor ilac verdi diye mi o ilacı aldığınızda memnun olur, en kısa zamanda sağlığınıza kavuşursunuz, yoksa o ilacın etkisi, sizin uzerinizde yapacağı olumlu sonuclarını bilmeniz, bu konuda yapılan acıklamalar mı, sizin icin daha iyi sonuc verir?

Kur’an bizlerin, oyle iman eden bir kul olmamızı ister ki, Allah ın emrine once kuşku duymadan boyun eğen, ama boyle kalmayıp, emredilen hukumlerin uzerinde duşunen, aklını kullanan bir kul olmamızı ister. Allah ayetlerinde hukmunu verir ve en sonunda bakın nasıl bizleri duşunmeye, araştırmaya yonlendirir.

( HÂl duşunmuyor musunuz? Fakat duşunen mi var. Ayetleri size acık-secik bildiriyoruz ki, aklınızı işletebilesiniz. Allah, ayetleri size işte boyle acıklar ki, derin derin duşunebilesiniz. HÂl aklınızı calıştırmayacak mısınız?Dileyen onu duşunup oğut alır.)

Daha acıkcası, yaptığını bilen, bilincli, kendisinden emin olan, aklı başında kullar olmamızı ister Kur’an bizlerden. İmtihanımızın da ozunde, duşunmek aklımızı kullanmak yatmıyor mu? Bilincsiz ve duşunmek den uzak bir imanın, nefsimizde etkisinin gerektiği kadar etkin olmayacağını, Rabbimiz Kur’an da bizlere anlatmaya calışır. Tabi Kur’an ı bilerek, anlayarak okuyup duşunenler, bu gerceği gorecektir.

Bizlerin dine ve Kur’an a yaklaşımı, eğer yalnız nefsi ve duygusal olurda aklı, mantığı bir kenara bırakmışsak, şeytanın ve şeytanlaşmış insanların aldatmacalarından asla kurtulamayız. Onların bizlere karşı tuzaklarının, farkına varamayız.

Kalıcı, sağlam bir iman uzerinde olmak istiyorsak, nefsimizi, duygularımızı mutlaka akıl ile kontrol altına almalıyız. Aklın var olduğu yerde, şeytan asla hukum suremez. Cunku şeytan bizleri nefsimizle, duygularımızla aldatmaya calışır.

Duşunen ve aklını kullanan bir Musluman, Allah ın emrettiklerinin hikmetini aklıyla, mantığıyla, ilimle anladıkca, imanı daha da gucleneceğinden şuphe yoktur.

Kur’an da ki muteşabih ayetler, sizce ne icin var hic duşundunuz mu? Allah bu ayetlerin anlamını, bir ben bilirim, birde ilim tahsili yapmış olanlar diye acıklama yapar bizlere. Hatta kalbinde eğrilik olanlar, anlamlarını bilmedikleri icin, bu ayetlerin peşine duşup, anlamsız şeyler soylerler diye dikkatimizi ceker. İman edenler ise, bunun Allah dan geldiğini bildiği icin, kuşku duymadan iman ettiklerini soyler. Dikkat ediniz lutfen, herkesin anlayamayacağı, zamanla ilimle anlaşılacak ayetlerin nedeni ne olabilir?

Peki, bu ayetlerin anlamlarının ortaya zamanla cıkması sonucu, biz insanlarda ne gibi bir duygu hÂsıl olur diyor Kur’an? İnananların imanları artar diyor. Buradan da anlaşılıyor ki, imanımızın daha guclu olması icin bazı etkenler var. Bu etkenlerin ana kaynağı ilim ve akıl olduğu anlaşılıyor.

Demek ki bizler elbette kuşku duymadan once iman edeceğiz. Ama oylece oturmak yok. İmanımızın daha guclu ve sağlam olabilmesi icin de, araştıracağız duşuneceğiz. İlmin ışığında yaşayacağız. Ne yazık ki bizler bunu yapmayı başaramadık, her zaman goz ardı ettik.

Ne yazık ki bugun İslam toplumu, bu gerceği goz ardı ettiği icin, Kur’an ın emrettiği İslam ı yaşayamıyoruz. Duşunmeyi bıraktığımız icindir ki, nelerin Allah emri olduğu, nelerin olmadığı kargaşası icinde boğuşup duruyoruz. Cunku akıl devre dışı kalmış, rehber Kur’an olması gerekirken, beşerin kitapları rehber olmuş. Boyle olunca da, sonuc ortada.

Allah bircok ayetinde, duşunmeye, akla boşuna vurgu yapmıyor ve aklını kullanmayanları pislik icinde bırakırım demiyor. Dikkat ediniz lutfen, Allah sırf ben soylediğim icin iman edin demiş olsaydı, aklınızı kullanın, ayetler uzerinde duşunun der miydi?

Ne dersiniz? İnancımızı, imanımızı daha guclu ve sağlam bir temel uzerine inşa etmemiz, daha doğru olmaz mı? Kendi kendimize sorular sorup acaba neden, nicin demektense, onun hikmetini araştırıp bilmemiz, imanımıza guc katmaz mı sizce? Yorum ve karar sizlerin.

Saygılarımla Haluk GUMUŞTABAK


__________________