Sual: Bazı arkadaşlar yerli yersiz şaka yapıyorlar. Bazen korkuyor, bazen uzuluyorum. Boyle şaka yapmak uygun mu, şakada bir olcu yok mu?
CEVAP
İmam-ı Gazali hazretleri buyuruyor ki:
Peygamber efendimiz de şakalaşır, (Ben de şaka yaparım, fakat doğru konuşurum) buyururdu. Yabancı ile, tanıdıklarla, cocuklarla, ihtiyar kadınlarla ve mahrem kadınlarla şaka yapardı. Ailesine karşı da, insanların en zarifi idi. Âişe validemiz ile yarış etti. Bir seferinde Hazret-i Âişe, başka seferde de Server-i Âlem gecti. Muslumanın hanımı ile oynaması, gunah değil, sevaptır. Cunku hadis-i şerifte, (Hanımı ile şakalaşanı Allahu teÂl sever, ikisine de sevap verir, rızıklarını artırır) buyuruldu. Bir defasında, yaşlı bir kadına, (Cennete kocakarı girmez) buyurunca, kadıncağız uzulur. Bunun uzerine kadına, tebessumle (Sen o zaman genc olursun) buyurur.

Binek isteyen yaşlı bir kadına da (sana bir deve yavrusu vereyim, ona binersin) buyurunca kadın, (Deve yavrusu beni nasıl gotursun?) der. Tebessumle ona, (Her deve başka bir devenin yavrusudur) buyurur.

Ummu Eymen isimli bir kadın gelir, ben falancanın hanımıyım, sizi kocam davet ediyor der. Ona da, (Şu gozunde beyazlık olan adamın karısı mısın?) buyurunca, kadın, (Hayır onun gozunde bir şey yok) der. Kadına tebessumle, (Gozunde beyazlık olmayan insan yoktur) buyurur.

Hazret-i Âişe, Sevde validemize şu bulamac aşını yemezsen yuzune surerim der, o da yemeyince yuzune surerken aralarında oturan Resulullah efendimiz, Hazret-i Sevde’yi siper etmeye calışır. Hazret-i Âişe de kendi yuzune surer, Resulullah onlara bakıp gulumser. Hadis-i şeriflerde de buyuruluyor ki:
(Arkadaşına uzucu şaka yapma!) [Tirmizi]

(Cok gulen hafife alınır. Şakası cok olanın da vakarı gider.) [İ. Asakir]

(Şakası doğru olanı Allahu teÂl sorumlu tutmaz.) [İ. Asakir]

(Olcusuz şaka yapan hafife alınır.) [Deylemi]

Hazret-i Omer, (Cok gulenin heybeti azalır, cok şaka yapan hafife alınır) buyurdu.
Rabia hatun, (Gunah olmayan işlerde, gonul almak icin şakalaşmak muruvvettendir) buyurdu.

Hikmet ehli buyuruyor ki:
Her şeyin tohumu vardır. Duşmanlığın tohumu da şaka ve alaydır. Ey oğul, az şaka yap, fazlası, insanın değerlerini giderir ve kotuleri, aleyhine cesaretlendirir. Şakayı tamamen terk etmek de dostların buğzetmesine ve samimiyetinin kesilmesine yol acar. Bir iş yaparken icine bıkkınlık gelir, ağırlık cokerse o zaman o yaptığın şeyi, bir muddet terk et, kendini dinlendir, azıcık şakalaş, bu suretle kendine neşe getir. Fakat şakalaşmayı o derece ayarla ki, yemeğe atılan tuz gibi olsun. Yani yemeğe atılan tuz, cok olunca yemeğin lezzetini nasıl giderirse, şaka da oyledir. Azı karar, coğu zarar. Cok az olursa gonlumuzun neşesi yerine gelmez. Şaka, gonuldeki donukluğu ve o işe karşı doğan bıkkınlığı giderecek kadar olmalı.

Şakada da edebi muhafaza etmeli. Mesela hoca, talebesine, ana baba evladına şaka yaparsa, talebe ve evlat, bu samimiyeti suiistimal etmemelidir.

Şakası da ciddidir
Peygamber efendimizin, (Ciddisi de, şakası da ciddidir) buyurduğu hususlar vardır. Bunlardan birkacı şunlardır:

Bir kimse, şakadan veya rol gereği, iki şahit yanında evlense, gercekten evlenmiş olur. Yine bir kimse, şaka ile, alay olsun diye veya hanımını korkutmak niyetiyle (seni boşadım) dese, hanımı gercekten boş olur.

Bir kimse, kolesine (seni azat ettim) dese, gercekten kolesi azat edilmiş olur. Sozunden vazgecemez. Bir kimse, bir gun oruc nezretmek isteyip de yanlışlıkla bir ay dese, bir ay oruc tutması gerekir. Dinimizin emri budur. (Durer, Redd-ul Muhtar)

Tehdit edilmeden, bir zaruret yok iken, şaka ile, alay ile kÂfir olayım demek, dini bilgilere hurafe ve inanmıyorum demek, gunah işletenlere helal olsun demek kufurdur. Boyle soyleyen musluman ise murted olur. Murted olanın butun ibadetlerinin sevapları yok olur. Birkac kişiyi guldurmek icin ibadetleri yok etmek akıllı kimseye yakışır mı?

(Ameller niyete goredir) hadis-i şerifi, taatlara ve mubahlara niyete gore sevap verileceğini bildirmektedir. Gunahlar, niyetsiz veya iyi niyetle de işlenirse, gunah olmaktan cıkmaz. Mesela, (Mumini sevindireni Allahu teÂl sevindirir) hadis-i şerifine uyabilmek icin, bir mumini sevindirmek niyetiyle icki masasına oturmak sevap olmaz, gunah olur.

Bir hıristiyan kızı, bir musluman erkeğe, (Benimle dans edersen musluman olurum) dese, muslumanın, iyi niyetle onunla dans etmesi veya başka gunah işlemesi caiz olmaz.

Sual: Koy duğunlerinde, oyun icin, bir erkeğe kız elbisesi giydirip kacırıyorlar. Kızlara da erkek elbisesi giydiriliyor. Boyle yapmak uygun oluyor mu?
CEVAP
Oyun icin, şaka icin de olsa, zaruretsiz erkek kadın elbisesi, kadın da erkek elbisesi giymemelidir! Hadis-i şeriflerde buyuruldu ki:
(Kadın elbisesi giyen erkeğe, erkek elbisesi giyen kadına lanet olsun!) [Hakim]

(Kadın gibi davranan erkeğe, erkek gibi davranan kadına lanet olsun!) [Buhari]

(Erkeğe benzemeye calışan kadın, kadına benzemeye calışan erkek bizden değildir.) [İ.Ahmed]

(Kendini erkeğe benzeten kadın, icki icmeye devam eden ve deyyus Cennete girmez.) [Taberani]

Peygamber efendimiz, erkek kılığına girip mızrak kuşanmış bir kadını gorunce (Erkeğe benzemeye calışan kadına, kadına benzemeye calışan erkeğe lanet olsun) buyurdu. El ve ayaklarını kınalayıp kadınlara benzemeye calışan birini surgune gonderdi. (Taberani, Ebu Davud)

Bu gunahları veya başka buyuk gunahları işleyen bir kimse, eğer iman ile olurse, gunahlarının cezasını cektikten sonra Cennete girer. Buyuk gunaha devam edenlerin, imanlı olarak olmeleri zordur. Onun icin her gunahtan kacmalıdır!

Uzucu şaka
Sual: Bir arkadaş hep uzucu şakalar yapıyor. Bir şeyimi alıp saklıyor, hep aratıyor. İstemediğim lakapla cağırıyor. Korkutucu şakaları oluyor. Kendisine bunların kul hakkına girdiğini soyledim. (Ozur dileyince, iş biter) diyor. Ozur dilemekle iş bitiyor mu?
CEVAP
Ozur dilemek marifet ise de, bundan daha kıymetlisi ozur dileyecek duruma duşmemektir. Bir kac hadis-i şerif meali şoyledir:
(Ozur dileyecek işleri yapmaktan sakınmak gerekir.) [İ. Neccar]

(Arkadaşınızın bir şeyini ciddi olarak da, şaka olarak da almayın!) [Tirmizi]

(Bir kimse, bir mumini korkutursa, Allahu teÂl da, uzunluğu bin yıl olan gunde, onun korkusunu artırır.) [Deylemi]

(Bir Muslumanı korkutan, kıyamet korkularından emin olmaz.)[Beyheki]

(Korkutucu şeyler soylemeyin!) [Deylemi]

(Allah’a ve ahirete inanan kimse, bir Muslumanı korkutmasın.) [Taberani]

(Bir Muslumana, haksız olarak, korkutucu bir gozle bakan kimseyi, Allahu teÂl da kıyamette korkutur.) [Taberani]

(Mujdeleyici olunuz, korkutucu olmayınız, kolaylık gosteriniz, gucluk gostermeyiniz!) [Ebu Davud]

(Bir demir [veya yaralayıcı, oldurucu bir alet] ile arkadaşına işaret edip korkutan kimseye, melekler lanet eder.) [Muslim]

Bir kimse, arkadaşı uyuklarken, onun ok kabından bir ok aldığı sırada, arkadaşı korkarak uyandı. Bunu goren Resulullah efendimiz buyurdu ki:
(Muslumanı [herhangi bir şekilde] korkutmak helal değildir.) [Taberani]

Yine bir kimse, arkadaşının ayakkabılarını gizlice alıp sakladı. Arkadaşı gelince, oradakilere ayakkabılarını sordu. Onlar gormedikleri icin, bilmediklerini soylediler. Ayakkabıyı saklayan kimse, (Ayakkabıların burada ya) dedi. Bunu goren Resulullah efendimiz, (Nasıl olur da mumini korkutursun?) buyurdu. O kimse şaka yaptığını soyleyince, iki defa daha, (Nasıl olur da mumini korkutursun?) buyurdu. (Taberani)

Yine şaka ile arkadaşını korkutan birisine Peygamber efendimiz buyurdu ki:
(Muslumanı korkutmak buyuk zulumdur.) [Bezzar, HÂkim]

Yalan ve şaka
Sual: 1 Nisan’da, şaka yapmak caiz midir?
CEVAP
Yalan soylemeden, kimseyi uzmeden, korkutmadan, malını almadan her zaman şaka yapmak caizdir. İki hadis-i şerif meali şoyledir:
(Tartışmaya girmeyen, haklı olsa da kimseyi incitmeyen, şaka veya guldurmek icin yalan soylemeyen, iyi huylu olan Musluman Cennete girer.) [Tirmizî]

(İnsanları guldurmek icin yalan soyleyenlere, yazıklar olsun!) [Ebu Davud]

1 Nisan şakaları genelde uygunsuz oluyor.
__________________