Allahu teÂl ona (DÂvûd aleyhisselÂma) saltanat ve hikmet verdi. (Bekara sûresi: 251)
2. Faydalı ilim.
Hikmetin başı Allah korkusudur. (Hadîs-i şerîf-Beyhekî ve Deylemî
Hikmet, mu'minin kaybettiği malıdır. Nerede bulursa alsın. (Hadîs-i şerîf-Kunûz-ul-HakÂyık)
3.Edeb, ahlÂk ve nasîhat ile ilgili guzel sozler.
Şiirin bÂzısı hikmettir. (Hadîs-i şerîf-Tefsîr-i Mazharî
Hikmet ve nasîhat bildiren şiirler yazmak ve sesle okumak helÂldir. Şehvete Âit ahlÂksız şiirler okumak haramdır. Bunları okumak kalbde nifak, bozukluk yapar. (SuleymÂn bin CezÂ)
Denildi ki, fazla yemekte beş zarar vardır: 1) Allah korkusu kalbden gider. 2) MahlûkÂta (yaratılmışlara) karşı merhamet duygusu kalbden cıkar. 3) Ağırlık verir, tÂat ve ibÂdete mÂni olur. 4) Hikmetli sozleri konuşsa da başkalarına te'sir etmez. 5) Muhim hastalıklara sebeb olur. (İmÂm-ı GazÂlî
4.Gizli sebep, fÂide.
Gokyuzune, yıldızlara, bunların hareketlerine, doğup-batışlarına, ay ve guneşe, doğuş ve batış yerlerinin her gun değişmesine... mevsimlerin ayırımı icin guneşin yuksek ve alcak olarak seyrine, gitmesine bir bak. İyi bil ki, her yıldızın yaratılmasında, şeklinde, renginde, bulunduğu yere konmasında binbir hikmet vardır. Bedenindeki organların durumunu da buna gore duşun. Onun da her parcasında ve her uzvun (organın) o yere konmasında pekcok hikmetler vardır. Gokler ise bundan daha onemlidir. (İmÂm-ı GazÂlî
Muntezamdır cumle ef'Âlin senin
Aklı ermez, hikmetine kimsenin.
(S. Abdulhakîm ArvÂsî
5. Fıkıh ilmi, helÂl ve harÂmı bildiren din ilmi.
Kur'Ân-ı kerîmde meÂlen buyruldu ki:
Allahu teÂl dilediği kimseye hikmet verir. Hikmet verilen kimseye muhakkak cok hayır verilmiştir. (Bekara sûresi: 269)
6. İlm-i Ledunnî, mÂnevî ilim.
Kur'Ân-ı kerîmde meÂlen buyruldu ki:
Biz, Âl-i İbrÂhim'e kitab ve (ondan ayrı olarak) hikmet verdik. (Nis sûresi: 54)
Kırk gun ihlÂs ile İslÂmiyet'e uyan kimsenin kalbini Allahu teÂl hikmet ile doldurur. (Hadîs-i şerîf-İhyÂ)
7. Peygamber efendimizin sunneti.
Kur'Ân-ı kerîmde meÂlen buyruldu ki:
Daha once apacık bir sapıklık icinde bulunuyorlarken, Allahu teÂl iclerinden, onlara, Âyetlerini okur, (îtikÂd, amel ve ahlÂk bakımından) onları tertemiz yapar, onlara Kitabı (Kur'Ân-ı kerîmi) ve hikmeti oğretir bir peygamber gonderdiği gibi mu'minlere buyuk bir lutûfta bulunmuştur. (Âl-i İmrÂn sûresi: 164)
__________________