...Allah, Hak'dır. (Muşriklerin) Allahu teÂlÂdan başka taptıkları bÂtıldır (yok olucudur). (Hac sûresi: 62)
Her gun el-Hak ism-i şerîfini bin def soyliyenin huyu ve ahlÂkı guzelleşir. (Yûsuf NebhÂnî
Hak şerleri hayr eyler,
Zannetme ki gayr eyler,
Mevl gorelim n'eyler,
N'eylerse guzel eyler.
(İbrÂhim Hakkı Erzurûmî
Aklın varsa ey kardeşim
Hakkı sevmek olsun işin
Aşk tadını tatmıyanın
Kalbi temiz olmaz imiş.
(M. Sıddîk bin Saîd)
2. İslÂmiyet.
Kur'Ân-ı kerîmde meÂlen buyruldu ki:
Hak gelince, bÂtıl (şirk, puta tapmak) gider. BÂtıl, her zaman gidicidir. (İsr sûresi: 81)
3. Gercek, doğru.
Kur'Ân-ı kerîmde meÂlen buyruldu ki:
Cennet ehli (Cennet'e girince) Cehennem ehline; "Biz Rabbimizin bize vÂdettiğini (sevÂbı) hak bulduk. Siz de Rabbimizin size vÂdettiğini (azÂbı) hak buldunuz mu? diye seslenir. (Onlar da) evet derler. (A'rÂf sûresi: 44)
Olum haktır, kabr haktır. Kabirde, Munker ve Nekir denilen iki meleğin meyyite (oluye) suÂl sorması haktır. Haşr (kabrden kalkıp ArasÂt meydanında hesÂb vermek icin toplanmak) haktır. Neşr haktır. DunyÂda yapılan amellerin işlerin hesÂbını vermek haktır. Amellerin tartılması haktır. Cehennem uzerinde bulunan ve uzerinden gecilecek, Sırat denilen kopru haktır. Cennet'in mu'minler (inananlar) icin, Cehennem'in de kÂfirler icin olduğu haktır. (Nesefî
4. Alacak.
Bir kimse, peygamberlerin al nebiyyin ve aleyhimussalevÂtu vesselÂm yaptığı ibÂdetleri yapsa, fakat uzerinde başkasının bir kuruş hakkı bulunsa, bu bir kuruşu odemedikce, Cennet'e giremeyeceği bildirilmiştir. (İmÂm-ı RabbÂnî
5. Pay, hisse.
BÂyi' (satıcı)den başka bir kimsenin hakkı bulunan bir malın satılması, o kimsenin izin vermesine bağlıdır. YÂni izin vermezse muşteri (alıcı) o mala mÂlik, sÂhib olamaz. (İbn-i Âbidîn)
6. HÂtır, hurmet.
Peygamber efendimiz sallallahu aleyhi ve sellem; "Allahumme innî es'eluke bilhakkıssÂ'ilîne aleyke" yÂni; "Y Rabbî! Senden isteyip de verdiğin kimselerin hakkı icin, senden istiyorum, derdi ve boyle du ediniz!" buyururdu. (İbn-i MÂce)
YÂ ilÂhî ol Muhammed hakkı cun
Ol şefÂat kÂnı Ahmed hakkı cun
Biz Âsî mucrim kulları
Yarlığayûb gunÂhlardan berî
Kabrimiz îmÂn ile pur nûr kıl
Mûnis-i gılmÂn ile hem hûr kıl.
(SuleymÂn Celebi)
7) İnsanın yapması lÂzım gelen şey.
Muslumanın musluman uzerine beş hakkı vardır: SelÂmına cevap vermek, hastalığında arayıp sormak, cenÂzesinde bulunmak, dÂvetine gitmek, aksırıp elhamdulillah deyince, yerhamukellah diye karşılık vermek. (Hadîs-i şerîf-BuhÂrî, Muslim)
__________________