KelÂm ilminde Allahu teÂlÂnın varlığını ve birliğini isbÂtta kullanılan delîl.
Kur'Ân-ı kerîmde meÂlen buyruldu ki:
Eğer yer ile gokte Allah'tan başka ilÂhlar olsaydı, Âlemdeki nizÂm bozulur karma karışık olurdu. (Enbiy sûresi: 22) Bu Âyet-i kerîmede BurhÂn-ı temÂnu'ye işÃ‚ret edilmektedir. YÂni Âlemin yaratıcısının iki olduğu farz edilse, bu iki yaratıcının fiill eri (işleri), birbirinden, ya farklı veya aynı olur. Birbirinden farklı olursa, Âlemin karmakarışık olması lÂzım gelir. YÂni goklerin ve yeryuzunun bu husûsî nizÂmından (duzeninden) cıkmasını ve yok olmasını veya birbirine zıt şeylerin aynı anda bir yere toplanmasını îcÂbettirir. Mesel iki ilÂhtan birisi, Zeyd ismindeki insanın hareket etmesini, diğeri de o anda hareket etmeyip sukûnunu (hareketsizliğini) irÂde etse (dilese), ilÂh oldukları icin ikisinin kudreti birlikte Zeyd'e te'sir edince, cem'i zıddeyn (iki zıddın bir araya gelmesini) îcÂbettirir. Bu ise, mumkun değildir. Cunku cem'i zıddeyn, muhaldir (mumkun değildir). YÂni Zeyd aynı anda hem hareketli, hem hareketsiz olamaz. Ya hareketlidir, ya hareketsizdir. O halde Allah tektir, O' ndan başka ilÂh yoktur. Her şeyi yaratan, durduran ve hareket ettiren O'dur. ( Seyyid Şerîf, Muhammed RebhÂm&#238

__________________