Ahmet Yesevi ; Ahmet Yesevi Hazretleri:

Turkistan'da yetişen buyuk velilerdendir. Adı Ahmet bin İbrahim bin İlyas Yesevi olup, Piri Sultan, Hoca Ahmet, Kul Hace Ahmet diyede tanınır. Babası Hace İbrahim'in nesebi Hz. Alinin oğlu Muhammet bin Hanefi'ye dayanır. Hicri 5. asrın ortalarında doğduğu tahmin edilmektedir. Ahmet Yesevi cok kucuk yaşta babasını, 7 yaşındada annesini kaybetmiştir. Yesi şehrinde ilim ve terbiye tahsiletmiştir. Bundan dolayı YESEVİ nisbetiyle şohret bulduğu kabul edilmiştir. Yesi'de, once Arslan Baba Hazretlerinden ders aldı. Arslan Baba'nın vefatıyla Buhara'ya gitti. Orada Ehli Sunnet alimlerinden Yusuf Hamedaniye bağlandı ve manevi ilimleri tahsil etti. İnsanlara doğru yolu gostermek icin ondan icazet (diploma) aldı.

Buhara bu tarihlerde Karahanlıların hakimiyeti altındaydı ve devrin en buyuk ilim merkezlerinden biriydi. Dunyanın ceşitli yerlerinden talebeler buraya gelip ilim tahsil ediyorlardı. Buhara'da guclu bir Hanefi Fıkıh geleneği mevcuttu. Hoca Ahmet Yesevi Buhara'da bir muddet ders verdi. Daha sonra bu vazifeyi başkasına devredip Yesi'ye dondu ve burada talebe yetiştirmeye başladı. Buyukluğu ve şohreti kısa zamanda Maveraunnehir, Horasan ve Harzem dolaylarına yayıldı. Zamanın en buyuk ve ustun evliyelarından oldu. Zahiri ve batını butun ilimlerde derin alim olan Ahmet Yesevi Hazretleri, Hızır Aleyhisselam ile goruşur sohbet ederdi. Gunun buyuk bolumunu ibadet ve zikir ile gecirirdi. Zamanında arta kalan diğer bir kısmında, talebelerine zahiri ve batını ilimleri oğretir, gunun kısa bir bolumunde ise, alınteri ile gecimini sağlamak uzere, tahta kaşık ve kepce yapıp bunları satardı.

Ahmet Yesevi Hazretleri yetiştirdiği talebelerinin her birini bir memlekete gondermek suretiyle İslamiyetin doğru olarak oğretilip yayılmasını sağladı. Onun bu şekilde gonderdiği talebelerinden bir kısmı da Anadoluya geldiler. Bu vesileyle onun yolu Anadoluda yayılıp tanındı. Anadolunun Musluman Turklere yurt olması, onun manevi işaretiyle hazırlandı. Talebelerinin gayretiyle Anadolu ebediyyen Turk yurdu oldu.

Ahmet Yesevi Hazretlerinin en onemli ozelliği, Arapca ve Farsca bilmesine rağmen cok sade bir Turkce ile Hikmet denilen eğitici sozleri, Turkistan Turkleri uzerinde buyuk izleri bırakmış olmasıdır. Bu hikmetli sozlerde şeriat erkanını ve tarikat adaplarını anlatmıştır. Yesevi Ocağı aynı zamanda bir tarikattır. Onemli ve buyuk tarikatlardan Nakşilik ve Bektaşilik, Yeseviliğin kollarıdır. Yeseviliğin, adapları muridlerin uyması gerekli hususlar ve ahkamları vardır. Yesevi dergahı, fakirler, yoksullar, yetim ve caresizler icin bir sığınak yeriydi. Bu dergahlar aynı zamanda, tekke edebiyatının ilk temsil edildiği yerler olmuştur. Ahmet Yesevi Hazretleri tekke edebiyatının ilk temsilcisidir. Bu vesileyle Anadoludaki Turk edebiyatının yeşerip gelişmesine zemin hazırlamış, Yunus Emre gibi buyuk şairlerin yetişmesine sebep olmuştur. Bu şekilde yetiştirdiği talebelerinden tayin ettiği halifeleri şunlardır;

Mansur Ata, Abdulmelik Ata, Suleyman Hakim Ata (Bu Turkler arasında en meşhur halifesidir) Muhammed Danişmend, Muhammed Buhari (Sarı Saltuk) Zengi Ata, Tac Ata v.b. Bu halifelerinin yetiştirdiği bircok talebe ki; Ahi Evran, Hacı Bektaş, Mevlana, Taptuk Emre, Yunus Emre gibi talebeler Anadoluda, Ahmet Yesevi Hazretlerinin cizdiği yolda ilerlemişler ve Turk dilini, edebiyatını, kulturunu ozellikle İslam dinini doğru olarak gelecek nesillere aktarmışlardır. Sade bir Turkce ile Halkın anlayacağı, sohbet tarzındakiHikmet adlı şiirleri, Cin'den, Marmara sahillerine kadar yayılıp, Turk Milletine manevi ışık olmuştur. Ahmet Yesevi Hazretleri Hicri 590 (1194) de Yesi şehrinde vefat etmiştir. Kabri uzerine turbe, 200 yıl sonra, Timur Han tarafından inşa edilmiştir.

"Kafir bile olsan, hic kimsenin kalbini kırma. Cunku kalbi kırmak Allh'u Taala'yı kırmaktır. Gonlu kırık zavallı garip birini gorsen, yarasına merhem koy, yoldaşı ve yardımcısı ol."

Ahmet Yesevi Hazretleri'nin bu sozlerinde, ozellikle biz Avrupada yaşayan Turkler icin, altın değerinde bir nasihat vardır. Biz Avrupa Turkluğu, Gayrimuslimler ile beraber yaşarken, gecmişimize bakıp guc almalıyız. Buraları Turkleştiremeyiz, fakat Turk kalabilmemiz icin, Ahmet Yesevi Hazretlerini ve onun yolundan gidenleri cok iyi bilmemiz gerekmektedir
__________________