MevlÂna Halid Bağdadî Hazretleri [o.1242/1827] zamanında Abdulbaki el-Omerî isimli bir zat, bazı ihtiyaclar icin Bağdat’a gelmişti. İhtiyaclarını karşılaması bir muddet geciktiğinden, yanındaki butun parası da tukenmiş, para sıkıntısından uzuntu ve keder icinde gecirdiği bir gecenin uykusunda bir de ihtilam olarak cunup halde uyanmıştı. Bu sebeple pek uzgun bir vaziyette oradaki hizmetciye dedi ki: “Eyvah, namazsız ve parasız olarak sabahladım!” Hizmetci de şoyle dedi: “Gorduğum kadarıyla sen, Şeyh Halid Hazretleri’ne gidip gelirsin. Eğer o gercekten veli ise, senin şu halini keşfeder ve yapacağı bağışla sıkıntını giderir.”


Aynı zat diyor ki: Aradan az bir zaman gecmişti. Şeyh Halid’in muridlerinden birisi, icinde epey dinar (altın para) bulunan bir keseyle bana geldi. Hemen kalkıp hamama koştum. Sonra şeyhin yanına giderek ayaklarına kapandım. Bana oturmamı emretti. Huzurunda oturdum ve o mecliste bir beyit okumaya başladım. Gazel tarzında olan beytin icinde (ikinci mısrada) bilmece tarzında bir benzetme olarak, dağlarda bulunan “efsentin” (pelin otu) lafzı geciyordu. İlk mısradan sonra okumamı tamamlamadan sozumu keserek dedi ki: “Abdulbaki, efsentin otu İmadiye dağlarında coktur.” Bunun uzerine ikinci defa kalkıp ayaklarına kapandım. Anladım ki bu hızlı kavrayış, ancak gonulde parlayan “ledun” ilminden başka bir şey değil.

Mevlevî tarikatına bağlı olan meşhur HÂlet Efendi, Sultan II. Mahmud’a Halid-i Bağdadî Hazretleri’nin aleyhinde konuşmuştu. Şeyh Halid Hazretleri bundan haberdar olunca şunu soyledi: “Ben onun işini, murşidi olan ariflerin kutbu MevlÂna Celaleddin Rumî Hazretleri’ne havale ettim. Onu huzurla yanına ceksin de layık olduğu cezayı versin.” Aradan gunler gectikten sonra bu sozun sırrı anlaşıldı: Sultan Mahmud, iftiracı HÂlet Efendi’ye -bir sebeple- kızarak onu MevlÂna Celaleddin Hazretleri’nin makamının bulunduğu Konya’ya surgun etti. Sonra verdiği emirle orada idam edildi.

(HÂlet Efendi, Sultan Mahmud’a başdanışmanlık yapmış, kindar ve merhametsiz bir devlet adamıydı. Bazı suclarından dolayı 1822’de idam edilmiştir.)



Camiu KerÂmÂti’l-Evliya, 2/57-58.



YUSUF YAVUZ

SEMERKAND
__________________