Adem -aleyhisselÂm-’dan beri butun peygamberler, neslin selÂmeti icin nikÂh husûsunda buyuk bir ciddiyet gostermişlerdir. Cunku neslin muhÂfazası, Âile muessesesinin sağlamlığı ile mumkundur. Âile muessesesi icinde terbiye edilmeyen, nikÂhın dışında oluşan nesiller; hayatın Âhengini bozar, ic*timÂî nizÂmı temelinden sarsar ve anarşiye sebep olur. NikÂhın saÂdetini, fuhşun murdarlığına değişmek kadar ahmaklık ve cehÂlet olamaz!..

Âileyi oluşturan hayat arkadaşlarının mesud gunleri, ince ve derin hÂtıralar, samimî neşeler, refah, huzur ve evlÂd sevgisi, ancak nikÂh golgesinde ve iyi hazmedilmiş İslÂmî prensiplerin sağladığı olgunluk sÂyesinde gercekleşebilir.

Gercek saÂdet, erkek ve kadının aralarındaki butun munÂsebetleri ilÂhî emirlere muvÂfık bir uslupla gercekleştirmeleri neticesinde husûle gelir. Zîr CenÂb-ı Hak, onları hem rûhen hem de bedenen birbirlerine muhtac bir sûrette yaratmıştır. Erkek ve hanım, ikisi birbirini ikmÂl eder. İnsanların erkek ve kadın olarak birbirini tamamlayan iki cins şeklinde yaratılması, hayatın dengesini ve saÂdetini sağlayan onemli bir unsurdur. Bu denge buyuk savaşlar gibi sebeplerle bozulduğunda, aradan ceyrek asır bile gecmeden ilÂhî bir tanzimle tekrar duzelmektedir.

Ciftlerin meşrû birliktelikleri ile toplumun temel taşları olan Âileler meydana gelmektedir. Âile, toplumun duzeninin kemÂle ermesi ve hÂnelerin saÂdet ve mutluluk ile dolabilmesi icin temel ve vazgecilmez bir muessesedir.

Âile tesis edilirken, erkek ve kadın birbirine kesin olarak soz verir; sevgi, samimiyet ve guven esasına dayalı bir birlik kurarlar. Boylece ilÂhî kudret akışlarının bir tecellîsi olarak, birbirine yabancı iki kişi artık birbirine en yakın iki insan oluverir. Ustelik kurdukları yuva da kendilerine, ayrıldıkları baba evinden daha sıcak hÂle gelir. AllÂh TeÂlÂ, zevc ve zevcenin birbiri icin ilÂhî bir lutuf olduğunu şoyle beyÂn buyurur:

“Onun (varlığının ve birliğinin) delillerinden biri de kendilerine meyledip ulfet edesiniz diye kendi cinsinizden size eşler yaratması ve aranızda bir muhabbet ve şefkat kılmasıdır. Şuphesiz ki bunda tefekkur eden bir topluluk icin nice deliller vardır.” (er-Rûm, 21)

Âilede saÂdet, eşler arasında karşılıklı bir anlayış ve olgunluğun meyvesi olup hassÂsiyetle korunmalıdır. İki taraf asl lÂubÂlî olmadan, samimiyet icinde yaşamalıdır. Âile hayÂtı icinde vakar ve kibir, tevÂzu ve zillet, samimiyet ve lÂubÂlîlik arasındaki hassas sınırlara Âzamî derecede dikkat edilmelidir. Ayrıca bu dunyada en fazla nazara gelen şeyin “saÂdet” olduğu da unutulmamalıdır. Bu bakımdan Âilece goruşmelerde hududlara dikkat etmek ve gayr-i mesud insanlardan -onları da incitmeden- uzak durmaya calışmak gereklidir.

Ev, sÂdece barınmaya mahsus bir dort duvardan ibÂret değildir. Orada yaşanılan hÂllerin mahremiyetine dikkat etmek ve Âilevî meseleleri umûma ifşÃ‚ etmemek, saÂdet ve huzurun devÂmının temel şartlarından biridir.

İslÂm, kÂmil mÂnÂsıyla doğru anlaşılıp iyi hazmedildiği takdirde Âile bir “cennet” hÂline gelir. Bundan dolayıdır ki: “Erkeğin cenneti evidir.” buyrulmuş*tur.

***

İnsanın yaratılış gÂyesi, HÂlık’ını bilmek ve tanımaktan ibÂrettir. Bu tanıyışın zihnî merhaleleri aşarak kalbî bir mÂhiyet kazanması, gercek aşk, yÂni “muhabbetullÂh”tır. MuhabbetullÂh, kalbin en seviyeli faÂliyetidir. Bundan dolayıdır ki, Kur’Ân-ı Kerîm’de “…ÂgÂh olunuz ki kalbler ancak AllÂh’ın zikri ile mutmain olur.” (er-Ra‘d, 28) hukmu yer almıştır. LÂkin kalbin muhabbetullÂha musÂid bir kıvÂma ulaşması, ancak belli bÂzı merhaleleri aşması ile mumkundur.

İslÂm’a gore Âile ve evlÂd muhabbetleri, kalbin ilÂhî muhabbete medÂr olacak bir vasıf kazanabilmesi icin lÂzım gelen ibtidÂî safhalardandır. Mecnûn’un “Leyl Leyl derken MevlÂ’yı buldum.” sozu, bu hikmetin bir başka ifÂdesidir.

Mecnûn’un kahramanlığı, sırf bu duny planında takılı kalmayıp, “aşk-ı mecÂzî”den “aşk-ı hakîkî”ye, yÂni fÂnî ve beşerî aşktan ilÂhî aşka intikal edebilmesiydi. Onun bidÂyette hayatını adayacak kadar sevdiği LeylÂ, nihÂyette ilÂhî muhabbete bir basamak teşkil etti. Mecnûn, aradığı hakîkati ilÂhî muhabbet Âleminde bulunca, hayatındaki LeylÂ’nın rolu sona erdi.

Bu bakımdan LeylÂlar ile başlayan muhabbet mÂcerÂsı MevlÂ’da sukûn bulursa, muhabbet gercek gÂyesine ulaşmış olur. Bizler de Mecnûn gibi fÂnî muhabbetleri ilÂhî muhabbete basamak yapıp, neyi aradığımızın farkına vardıktan sonra, yÂni hakîkî ve ilÂhî muhabbetin hazzını tattığımız gun, kalbimizden şu sevinc feryÂdı kopacak:

“Rabbim! Seni uzaklarda ararken kalbimde buldum!..”

Anlaşılacağı uzere kalbin ilÂhî muhabbet tecellîlerine mazhar olmasında beşerî muhabbet temrinleriyle seviye kat etmesinin muhim bir rolu vardır. İşte bu istikÂmette atılacak en buyuk adımlardan biri de nikÂh golgesinde kemÂle eren, meşrû bir muhabbettir. Zîr karşı cinse olan muhabbet, fıtrîdir. Nitekim Havv vÂlidemiz,

Hazret-i Âdem’in kaburga kemiğinden halkolunmuş ve bu vesîle ile aralarında kalbî bir akım hÂsıl olmuştur.

Eşler arasındaki yakınlık, meşrû bir şekilde icr edildiğinde ve Rabbin de takdîr ve murÂd etmesi hÂlinde, bu yakınlığın en buyuk meyvesi evlÂd sÂhibi olmaktır. Kalbin ilÂhî muhabbet yolundaki diğer bir beşerî temrini de “evlÂd” iledir. Bir anne-babanın evlÂdına olan duşkunluğu, kendi anne-babasına olan duşkunluğu ile kıyaslanamayacak kadar buyuktur. Zîr Hazret-i Âdem -aleyhisselÂm- ile Hazret-i Havv vÂlidemizin ana-babası olmadığından, muhabbetteki akış, yukarıdan aşağıya, yÂni ana-babadan evlÂd ve torunlara doğrudur. Cocukların cok sevilmesinin bir hikmeti de budur. Bu şiddetli sevgi, sırf dunyevî, yÂni nefsÂnî olarak devam ederse, Kur’Ân-ı Kerîm’de mal ve evlÂd gibi nîmetler hakkında buyrulan “fitne” vasfını alır.

Âyet-i kerîmede buyrulur:

“Biliniz ki, mallarınız ve evlÂdlarınız, birer fitnedir (imtihan konusudur). Buyuk mukÂfÂt ise, (Âhirette) AllÂh nezdindedir.” (el-EnfÂl, 28)

Zîr gÂfilÂne yetiştirilen evlÂdlar, Âile icin ağır bir vebÂldir. Şuphesiz ki israf haramdır. İsrafın en kotusu ise insan israfıdır. Bu yuzden evlÂdlarımızı mÂnevî duygularla mucehhez olarak yetiştirme husûsunda Âzamî hassÂsiyet gostermek, en buyuk kulluk vazîfelerimizdendir.

Mal ve evlÂda karşı tavırlarımız, rızÂ-yı ilÂhî istikÂmetinde olup îman lezzetine vesîle olursa o zaman bir “zînet” hÂline gelir. Kur’Ân-ı Kerîm’de buyrulur:

“Mal-mulk, coluk cocuk… Butun bunlar dunya hayatının zînetleridir. BÂkî kalacak yararlı işler ise Rabbinin katında, hem mukÂfÂt yonunden, hem de umit bağlamak bakımından daha hayırlıdır.” (el-Kehf, 46)

Mal ve evlÂdın bir Âyet-i kerîmede “fitne”, diğerinde “zînet” vasfıyla anılması, cÂlib-i dikkattir. Bunların fitne olması; kalbe koklu bir şekilde yerleşip kulu Rabbinden gÂfil bırakması tehlikesine binÂendir. Zînet olması ise, rızÂ-yı ilÂhîye gore istikÂmetlendirildiği takdirde kalbdeki îmÂnı seviyelendiren ve bir sadaka-yı cÂriye olarak kulun oldukten sonra da ecrinin devÂmına vesîle olan en onemli iki vÂsıta olmalarından dolayıdır.

Hadîs-i şerîfte buyrulur:

“AllÂh TeÂlÂ, cennetteki sÂlih kulunun derecesini yukseltir de, hayrete duşen kul:

«–YÂ Rabbî, bu terfî bana hangi sebeple verildi?» diye sorar.

AllÂh TeÂl da:

«–Cocuğunun sana yaptığı istiğfÂr ve du sebebiyle…» buyurur.” (Ahmed bin Hanbel, II, 509; İbn-i MÂce, Edeb, 1)

Diğer bir hadîs-i şerîfte de şoyle buyrulur:

“İnsan olunce, butun amellerinin sevÂbı kesilir. Ancak şu uc şey mustesnÂ:

Sadaka-yı cÂriye, kendisinden istifÂde edilen ilim, ardından du eden sÂlih bir evlÂd…” (Muslim, Vasiyet, 14; Tirmizî, AhkÂm, 36)

Anne-babanın en muhim vazifesi, İslÂm fıtratı ile teslim edilen yavruyu hayırla donatmak ve onu hayırlı bir evlÂd olarak yetiştirmektir. Hayırlı evlÂda sÂhip olmak, dunyÂda da Âhirette de huzur ve saÂdet vesîlesidir. Bu tÂlim ve terbiyenin verilebileceği en hayırlı iklim de Âile ortamıdır.

Cocuk, hakka ve hayra yonelmenin îcaplarını ilk olarak Âile muessesesinde oğrenir. Sonra buna toplumdaki diğer tesirler eklenir. LÂkin Âileden aldığı tesir temeldir. Bu yuzden anne-babanın, evlÂdını guzel bir şekilde yetiştirmesi, yÂni hayır-hasenÂt ile donatması, kendileri icin bir Âhiret mesûliyetidir. Bu, aynı zamanda evlÂdın ana-babası uzerindeki en muhim hakkıdır. Bu bakımdan ebeveynin, cocuklarının terbiyesinde buyuk bir titizlik, îtin ve hassÂsiyet gostermeleri îcÂb eder. Cocuk yetiştirme konusunda anne ve babanın bilhassa dikkat etmesi gereken başlıca hususlar şunlardır:

a. Cocuğa rûhÂniyet telkîn edecek guzel bir isim konulmalıdır.

b. Feyizli bir ortamda inkişÃ‚f etmeleri icin, yedirilen lokmaların helÂlliğine dikkat edilmelidir.

c. Cocuklarda taklid meyli hÂkim olduğu icin onlara ornek olacak bir davranış guzelliği sergilenmelidir. Zîr munÂkaşalı ve kavgalı ortamlardan in’ikÂs alan cocuk huysuzlaşıp hırcınlaşır.

d. Cocukların davranışları dÂim kontrol edilip goz onunde yapamadıkları kabahatleri gizli ve tenh yerlerde işlemelerine meydan verilmemelidir. Zîr bu durumda karakterleri zaafa uğrar, cift şahsiyetli olurlar. Bu hÂlin ilk tezÂhurleri de yalan ve riyÂdır.

e. Cocukların guzel işleri takdir edilip mukÂfatlandırılmalı, hatÂları ise gormezden gelinmemelidir. Cunku musbet davranışlar mukÂfÂt ile pekiştirilerek cocuğun şahsiyetinde kalıcı bir yer edinir. Buna mukÂbil, vaktinde îkaz edilmeyen kusurlar da tekrarlana tekrarlana şahsiyetin bir parcası hÂline gelir. Bu yuzden bilhassa kız cocuklarının kucuk yaşlardaki kıyÂfet yanlışlıkları musÂmaha ile karşılanmamalıdır. Zîr insanın alıştığı şeyler, zamanla geri donulemeyen tiryÂkilikler hÂline gelebilir.

f. Sık sık cez vererek cocuk arsız hÂle de getirilmemelidir.

g. Emir, yasak ve kÂideler telkin edilirken onların kavrayabileceği bir şekilde gerekceleri de îzÂh edilerek ikn edilmelidir.

h. ÂdÂb-ı muÂşeret ve ahlÂk kÂideleri oğretilmeli, bilhassa varlıklı Âileler, cocuklarının, akranlarına kaba ve kibirli davranmalarına mÂnî olmalıdırlar. Zîr bunlar zamanla huy hÂline gelir. Onlara, tevÂzû telkin edilmeli, anlayacakları bir dil ile Kasas Sûresi’ndeki “KÂrûn” kıssası anlatılmalıdır.

ı. Cocukların meşrû sınırlar dÂhilinde cocukluklarını yaşamalarına imkÂn tanınmalıdır. Fakat ne fazla serbest bırakılmalı, ne de haddinden fazla baskı yapılmalıdır. Zîr fazla rahatlık, nefsÂniyeti azdırır, tembelliğe sebep olur; fazla baskı da cocuğun ezik ve silik bir karakter sÂhibi olmasına sebebiyet verir. Bu yuzden olculu bir uslûb ile vakitlerini fazîletli birer insan olmalarına vesîle olacak davranışlarla doldurmaya gayret edilmelidir.

i. Kendilerine CenÂb-ı Hakk’ın nîmetleri hatırlatılıp hamd ve şukre alıştırılmalıdır. Peygamber Efendimiz’in hayatından misÂller verilerek, ic Âlemlerinin rûhÂniyet iklîminde yoğrulmasına gayret edilmelidir.

j. Daha kucuk yaşlarında iken ibÂdet ve hizmete alıştırılmalı, ibÂdet mes’ûliyeti ve hizmetin ehemmiyeti telkin edilmelidir.

Asil bir nesil yetiştirmek, insanlık muktezÂsı olan ulvî bir duygudur. EvlÂdların yetiştirilmesi husûsunda cekilen mihnet ve meşakkatler, gunahların affına vesîle olur. Cocukların iyi terbiye edilmesi husûsunda AllÂh Rasûlu -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- şoyle buyurmuştur:

“Hicbir baba cocuğuna guzel ahlÂktan daha hayırlı bir mîras bırakmamıştır.” (Tirmizî, Birr, 33)

Bu bakımdan cocuklarımızı bir ibÂdet vecdiyle yetiştirmeliyiz. Onların rûhÂnî hayatları husûsunda hicbir gayret ve himmeti esirgememeliyiz.

CenÂb-ı Hak Kur’Ân-ı Kerîm’de:

“Âilene namaz kılmayı emret, kendin de namaza dort elle sarıl!..” (TÂhÂ, 132) buyurmaktadır. Âyet-i kerîme muktezÂsınca cocuklarımıza ibÂdet etmenin şuurunu kazandırmalı ve onları ibÂdete alıştırmalıyız.

Yine cocuklarımızı havÂîlikten, haşarılıktan, luzumsuz gezintilerden, eve gec gelmelerden, kotu arkadaşlardan, velhÂsıl mÂnevî dunyÂlarını zaafa uğratacak her turlu menfîlikten korumalıyız.

Yavrularımız arasında adÂlete riÂyet edip hasedleşmelerine meydan vermemeliyiz. Vakitleri geldiğinde -imkÂnlar musÂid olduğu takdirde- onları evlendirmeliyiz. Damat veya gelin alırken de mal, mulk, mevkî gibi fÂnî, dunyevî ve izÂfî kıymetlerden ziyÂde; îmÂn, guzel ahlÂk ve rûhÂnî hayÂtı gozetmeliyiz. Zîr îmÂnî ve ahlÂkî duyguları itibÂriyle birleşmeyen eşlerin sonu, ya hazin ayrılıklar veya mezara kadar suren ıztıraplar olur.

Âyet-i kerîmede buyrulur:

“Ey îmÂn edenler! Kendinizi ve Âilenizi, yakıtı insanlar ve taşlar olan ateşten koruyun!..” (et-Tahrîm, 6)

AllÂh Rasûlu -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem-, bu

Âyet-i kerîmedeki ilÂhî emri şoyle tefsîr buyurmuşlardır:

“Onlara, AllÂh’a kul olmayı, tÂat ve itaati emreder; yine onları AllÂh’a isyan etmekten ve gunahlardan nehyederseniz, işte bu, onları korumak demektir.” (Âlûsî, Tefsîr, XXVIII, 156)

CenÂb-ı Hak bizlere, “gozumuzun nûru olacak” bir zurriyete nÂil olabilmemiz icin de şoyle du tÂliminde bulunmaktadır:

“Rabbimiz! Bize gozumuzu aydınlatacak eşler ve zurriyetler bağışla ve bizi takv sÂhiplerine onder kıl!” (el-FurkÂn, 74)

***

Diğer taraftan, CenÂb-ı Hakk’ın kendilerine evlÂd takdir etmediği Âileler de rız hÂlinde yaşamalı ve:

“...Ho*şu*nu*za git*me*yen bir şey co*ğu ke*re si*zin icin ha*yır*lı ola*bi*lir. Yi*ne sev*di*ği*niz bir şey de coğu ke*re hak*kı*nız*da şer ola*bi*lir. Al*lÂh bi*lir, siz bilemezsiniz.” (el-Ba*ka*ra, 216) Âyet-i kerîmesindeki hikmeti tefekkur etmelidirler.

Yine bu durumda olanlar, imkÂnları nisbetinde, kimsesiz, fakir ve bilhassa oksuz ve yetim cocukların elinden tutarak hem kendilerine bir tesellî yolu aramalı, hem de onları cemiyetin istismÂr ettiği mazlumlar durumuna duşmekten kurtarmaya calışmalıdırlar. AllÂh Rasûlu -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem-’in şu hadîs-i şerîfini de dustûr edinmelidirler:

“Kendi yetimini veya başkasına Âit bir yetimi himÂye eden kimseyle ben, cennette şoyle yanyana bulunacağız.”

Hadîsi rivÂyet eden MÂlik bin Enes -radıyallÂhu anh-, Peygamber Efendimiz’in yaptığı gibi işÃ‚ret parmağıyla orta parmağını gosterdi. (Muslim, Zuhd, 42)

Bu ictimÂî ibÂdet, butun mu’minlere şÃ‚mil bir vazîfedir. Zîr mu’min, kendi cocukları gibi başkalarının cocuklarını da duşunen, diğergÂm bir gonul ufkuna sÂhip insandır. RûhÂnî bir Âile iklîminde yetiştirilen sÂlih evlÂdların, anne-baba icin sadakayı cÂriye olacağı mutlaktır. Yetimleri himÂye edenlerin de AllÂh Rasûlu’nun teveccuhunu kazanacağı muhakkaktır.

Nitekim RasûlullÂh -sallÂllÂhu aleyhi ve sellem- Efendimiz, ashÂbına sık sık; “Bugun bir yetim başı okşadınız mı?” diye sorarlardı.

***

Son gunlerde, ayakkabı boyacısı kucuk cocuklarla yapılmış olan bir ankette, 9 yaşındaki ucuncu sınıf oğrencisi A. G.’nin lisÂn-ı hÂl ile haykırdığı; “acıyın bize” feryÂdı, her duygulu mu’mini, boyle ictimÂî mes’ûliyetler husûsunda bir vicdan muhÂsebesine sevk edecek turdendir.

Her kelimesi cocukluğun sÂfiyetini ve mÂsumluğunu sergileyen sozlerinde diyor ki boyacı cocuk:

“Ben cennete gitmek istiyorum. Orada kuşlar, kelebekler, mis gibi kokan guzel renkli cicekler var. Orada elma, portakal, muz, kivi, her turlu meyveden yemek istiyorum.

Benim bisikletimin olmasını istiyorum, guzel masallar okumak istiyorum ve boyacılık işini artık hic yapmak istemiyorum. Oturup dinlenmek, orada guzelce yatıp uyumak istiyorum.

Kitaplar okumak istiyorum. Okulumu bitirirsem doktor olmak istiyorum. Hastaları iyi yapmak istiyorum.

Dışarda kar yağıyor, uşuyorum!..”

Toplumdaki bu sessiz feryatlar, merhametsizliğin ve sefÂletin anaforunda hayat mucÂdelesiyle karşı karşıya bırakılıp yalnızlığa terk edilen mÂsum yavruların ıztırÂbını ve bizim onlara karşı mes’ûliyetimizi ne kadar acı bir sûrette ifÂde etmektedir!..

Bizler, onların maddî ihtiyaclarını karşılama mecbûriyetiyle berÂber, onların dînî ve ahlÂkî terbiyelerinden de Hak katında mes’ûl durumdayız. Toplumumuz, boyle garip ve mahrumların rûhî aclığını da giderip onların gonul ıztıraplarını tesellî edecek, onlara cennetin yolunu gosterecek gonul insanlarına ne kadar muhtac!

Unutmayalım ki, cemiyetten yukselen “acıyın bize” feryatlarını duymayanlar, hayatın şaşkın yolcularıdır. Merhamet ve hizmet aşkını butun fÂnî sevdÂların uzerine yukseltemez isek, kendimize yazık etmiş oluruz.

İnsanların nefsÂnî arzularını putlaştırdığı, cemiyet yaralarının vurdumduymazlıkla geciştirildiği bir zamanda, şahsî menfaat ve endişelerini aşarak, kendisini toplumun ıztırÂbından mes’ûl hisseden, yetimleri, mazlumları ve kimsesiz mÂsumları kendi yavrusu gibi bağrına basabilen mu’minlere ne mutlu!

Rabbimiz bizlere takv uzere bir Âile hayatı, cevremize merhamet ve şefkat dolu bir gonul nasîb eylesin!
__________________