Anadolu evliyÂsından. İsmi BÂli Mehmed Celebi olup, BÂlî Sultan olarak da bilinir. Germiyan şehzÂdelerinden Hızır Paşanın oğludur. Dedesi SuleymÂn Şah, MevlÂn CelÂleddîn Rûmî'nin oğlu Sultan Veled'in kızı Mutahhara Sultan ile evli olduğundan, soyu MevlÂn hazretlerine ulaşır. Babası ona, saltanat elbisesi yerine tarîkat abası giydiği icin "Abapûş-i Velî" lakabını vermiştir.

Abapûş-i Velî, kucuk yaşta ilim oğrenmeye başladı. Kısa zamanda ilim tahsîlini tamamladı. AhlÂk ve edeb numûnesi idi. Kucuk yaşta Mevleviyye tarîkatı buyuklerinin mÂnevî bakışlarına kavuştu. İnsanlara doğru yolu gostermek uzere icÂzet, diploma aldı.

Devrinin buyuk Âlimleri ve devlet ileri gelenlerinin coğu onun sohbetlerini tÂkib ederlerdi. Tîmûr Han Afyon taraflarına geldiğinde, onun bolgesine girmedi ve bÂzı ihsÂnlarda bulunmak isteyince;
"Bizim abamız, elbisemizi terk ve ihtiyacsızlık elbisesidir" deyip kabûl etmedi.
Tîmûr Han Abapûşî hakkında;
"Boyle zatlar boş değildir. Allahu teÂlÂdan başkasından ne korkarlar, ne bir şey beklerler. Şahların gonullerinde onların heybeti, korkusu yer etmiştir." dedi.

Abapûş-i Velî omrunun sonlarını babasından kalan dergÂhında yalnız gecirdi. Devamlı ibÂdetle meşgûl olurdu. Talebeleri ve sevenleri huzuruna gidip ders ve sohbetlerini dinler, ondan istifÂde ederlerdi. Ceşitli zamanlarda insanlar arasına cıkıp, onlara Allahu teÂlÂnın emir ve yasaklarını anlatır, herkesi iyiliğe teşvik ederdi.

VefÂtından once kendi evine gecen Abapûş-i Velî, uc gun sonra 1485 (H.890) senesinde vefÂt etti. Afyonkarahisar Mevlevî DergÂhının bahcesine defnedildi. Definden sonra bÂzı hÂller goruldu. Talebeleri bunları hocalarının kerÂmeti olarak kabûl ettiler. Bu sırada sÂdece gorunuşe bakarak konuşanlardan birisi bu hÂllerin, talebeler tarafından uydurulduğunu, bunların aslının olmayacağı gibi sozler soyledi. Ayrıca kabre inkÂr gozu ile baktığı anda, Allahu teÂlÂnın gazÂbına uğrayarak gozleri gormez oldu, dili tutuldu. Baştan ayağa kadar butun vucûdu titremeye başladı. Bu hÂle yakalandığının ucuncu gunu kotu bir vaziyette oldu. Allahu teÂlÂnın evliyÂsı hakkında uygunsuz konuşmanın, onu inkÂr etmenin cezÂsını hemen gordu.


1) Sefîne-i Nefîse-i Mevleviyye; (SÂkıb Dede; Mısır 1283) c.1, s.4
__________________