1. Efendimiz, soylediği hakikatleri bizzat yaşayarak hayatıyla
gostermiştir.

2. Dinî yukumlulukleri tedrîcî (yavaş yavaş, basamak basamak)
bir sistemle oğretmiştir.

3. Oğretmede orta yolda durmaya ve insanları bıktırmaktan uzak
durmaya riayet etmiştir.

4. Oğrenenler arasındaki kişisel farklılıkları goz onunde
bulundurmuştur.

5. Karşılıklı konuşma ve soru-cevap şeklini kullanmıştır.


6. Yanlış duşunceyi sokup atmak ve gercek doğru bilgiyi net
bir şekilde muhatabın kafasına yerleştirmek icin aklî olculeri
kullanmıştır.

7. Muhataplarına soru yoneltmiş, boylece onların zeka ve bilgi
seviyelerini olcmuştur.

8. Mukayese ve orneklendirme metodunu kullanmıştır.

9. Benzetme ve halk arasında yaygın olarak kullanılan ornekleri
kullanmıştır.


10. Anlattığı hususu, elinde herhangi bir şey ile yere ve toprağa
cizerek bizzat gostermiştir.

11. Sozle beraber jest ve mimiklerini kullanmış ve el ile
işaretlerde bulunmuştur.

12. Onemine binaen, halin mumkun kıldığı bir nesneyi bizzat
eline almış, eliyle kaldırmış ve arkasından soyleyeceği hususu
soylemiştir.

13. Muhataplarından bir soru gelmeden soze once kendileri
başlamıştır.

14. Muhatabının sorusuna eksik ve fazla olmadan cevap vermiştir.

15. Muhatabının sorusuna, onun ihtiyacına binaen sorduğundan daha
fazlasıyla cevap vermiştir.

16. Muhatabını, guzel bir hikmete binaen, sorduğu sorudan daha
onemli bir hususa yonlendirdiği de olmuştur.

17. Soru soranın sorduğu soruyu tekrarlamasını istemiştir.

18. Muhatabın aldığı cevabı tekrar etmesini istemiştir. Boylece
cevap unutulmayacaktır.

19. Bildiği bir husustan dolayı kişiyi imtihan etmiştir ki bununla
doğru cevap vereceği icin kişiyi sena etmek, ovmek istemiştir.


20. Onunde olan bir olaya karşı susma yolunu tercih etmiştir.

21. Oğretme esnasında meydana gelebilecek imkan ve fırsatları
değerlendirmiştir.

22. Latife ve şaka yoluyla oğretmeyi tercih etmiştir.

23. Oğrettiği hususu yeminle tekit etmiş percinlemiştir.

24. Oğretilen hususun onemine binaen sozu uc kere tekrar
etmiştir.

25. Konunun onemini oturuşunu ve duruşunu değiştirerek ve sozu
tekrar ederek gostermiştir.

26. Cevabı geciktirerek muhatabın sorusunu tekrar etmesini
sağlayarak onu uyarmıştır.

27. Muhatabı intibaha sevk etmek icin, onu omuzundan veya elinden
tutmuştur.

28. Muhatabı teşvik icin veya onu sıkıntıya sokacak bir durumdan
dolayı, bazı hususların gizli kalmasını yeğlemiştir.

29. Soyleyeceği hususun hafızalarda daha iyi yer etmesi veya
ezberlenmesi icin, sozu kısa ve oz bir şekilde ifade etmiş, daha
sonra ise ayrıntılarına gecmiştir.


30. Cevabın birkac madde ile verileceği durumlarda once cevabın
kac maddeden oluştuğunu bildirmek icin sayıyı soylemiş daha
sonra saymıştır.

31. Va'z etme, nasihat etme ve oğut verme metodunu
kullanmıştır.

32. İnsanların şevklerini kamcılama veya neticesi elem verici
hususlardan şiddetle uzaklaştırma (Terğib ve terhib) metodunu
kullanmıştır.

33. Kıssa ve gecmiş ummetlere ve insanlara dair haberlerle
oğretme metodunu uygulamıştır.

34. Sorunun cevabının muhatabı utandırma ihtimali olan hususlarda
once nazik bir hazırlık sureci hazırlamış ve soruyu oyle
cevaplandırmıştır.

35. Sorunun cevabının muhatabı utandırma ihtimali olan hususlarda
ustu kapalı olarak kinaye yoluyla ve işaret ederek yetinmiştir.


36. Kadınlara oğretmeyi ve nasihat etmeyi de asla ihmal etmemiştir.


37. Halin gerektirdiği durumlarda oğretme hususunda azarlayıp
paylamayı (ta'nif) ve kızmayı (gadab) da ihmal etmemiştir. Ne var
ki onun paylaması ve kızması da merhamet yorungesinde ve
ummetinin selameti icin olmuştur.

38. Talim ve tebliğde, kitabeti (yazma metodunu) da kullanmıştır.

39. Yabancı dilleri (mesela Suryaniceyi) oğrenmesi icin bazı
sahabileri gorevlendirmiştir ki bu husus da gunumuzde dunyanın
dort bir tarafında İslam'ın guzelliklerini oğrenmek
isteyenlere karşı yapılacak vazifenin cok onemli bir basamağını
teşkil etmektedir.

40. Bizzat kendi mubarek zatıyla talimde bulunmuştur.
__________________