Hırs, mahiyeti bakımından tesis ettiği acelecilik duygusu ile teşebbuslerin başarısızlığına sebep olur. Cunku hırslı adam kazandığı kucuk başarılara kanaat etmeyerek umitsizliğe kapılır, işin neticesini takip etmez ve kısa surede yaptığı işi bırakır ve elde edebileceği başarıyı da bulamaz.

Halbuki kanaatkar insan uzerine duşeni hakkıyla yapar, neticelerden cok fazla muteessir olmaz. Bazen az başarılı olurken yaptığı işi takip ettiğ ve sebat ettiği icin başka zamanlarda daha başarılı ve kazanclı olur.

İctimai hayatın en muthiş marazı hırstır. Eğer malı cok seversen, hırs ile değil belki kanaat ile malı talep et, ta cok gelsin.

Muslumanların fakirliğinin sebebi, onların dunyayı sevmemesi değil bilakis onların hırsla dunyaya yaklaşmalarıdır.

Kur'Ân-ı Kerim'de kelimenin turevinin kullanıldığı beş Âyet-i kerime'nin anlamları şoyledir:

"Sen ne kadar yurekten istesen de, İnsanların coğu inanmazlar" (Yûsuf, 12/ 103).

"Ne kadar uğraşsanız da kadınlar arasında adalete gucunuz yetmez" (en-NisÂ, 4/129).

"Onların doğru yolda olmaları icin ne kadar cırpınsan yine de Allah saptırdığını doğru yola iletmez; onların yardımcıları da yoktur" (en-Nahl, 16/37).

"Ey inananlar, andolsun ki, size icinizden sıkıntıya uğramanız kendisine ağır gelen, size duşkun, inananlara şefkatli ve merhametli bir peygamber gelmiştir" (et-Tevbe, 9/128).

"Doğrusu, onların (Yahudilerin) hayata diğer insanlardan, hatta muşriklerden daha duşkun (daha hırslı) olduklarını gorursun. Her biri omrunun bin yıl olmasını ister. Oysa, uzun omurlu olması onu azaptan uzaklaştırmaz. Allah onların yaptıklarını gorur" (el-Bakara, 2/9)

Gorulduğu uzere, ilk dort Âyette, hırs kelimesiyle kokdeş sozcukler olumlu bir tutumu anlatmak icin kullanılmış; ancak son ayette dunyaya rağbet anlamı icinde alınmıştır.

Hadis-i Şeriflere baktığımızdaysa, "Bir koyun surusunun uzerine salıverilen iki ac kurdun o suruye verdiği zarar, kişinin mal ve şeref hırsının dinine olan zararından daha ağır değildir" (Tirmizî, Zuhd, 30) anlamındaki Hadis'te hırs kelimesinin kullanıldığını goruyoruz. "Âdemoğlu yaşlanır, fakat ondaki iki şey gencleşir: Mal uzerine hırs, omur uzerine hırs..." (İbn MÂce, Zuhd, 27) meÂlindeki HÂdis-i Şerif, Tirmizi'de aynı babta uc ayrı yerde gecer. Enes rivÂyetinde metin aynidır. Ebu Hûreyre rivÂyetinde ise "uzun omur ve mal sevgisi" ifadesi vardır.

"Her ummetin bir fitnesi vardır. Benim ummetimin fitnesi maldadır" (Tirmîzî, Zuhd, 19).

"Siz kendinizden aşağı olanlara bakınız; sizden yukarı olanlara bakmayınız. Cunku, boyle yapmak, Allah'ın uzerinizdeki nimetlerini kucumsememeniz icin daha uygûndur" (Munzirî, Muhtasar-u Sahih Muslim, 2087 nolu HÂdis; İbni MÂce, Zuhd, 9)..

"Âdemoğlunun iki vadi dolusu malı olsa, bir ucuncusunu ister. Ademoğlunun karnını (gonlunu) topraktan başka birşey doldurmaz. Şu kadar ki, tevbe eden kişinin tevbesini Allah kabul eder" (BuhÂrî Muhtasarı Tecridi Sarih Tercemesi, 2025 sayılı hÂdis: Tirmizi, Zuhd,19; İbni MÂce, Zuhd, 27).

Gorulduğu uzere, bu HÂdislerde,Turkcede hırs diye adlandırdığımız tutum anlatılmakla birlikte hırs kelimesi kullanılmamıştır. Bazan hırs kelimesi "tamah" acgozluluk, şiddetli arzu, bir şey hakkında ziyadesiyle rağbet ve meyil gostermek" anlamında kullanılmış ve adî şeylere olan hırsın kalb fakirliği, yuce şeylere karşı hırsın ise, ruhun ulviyeti olduğu kaydedilmiştir (O.N. Bilmen, Dini ve Felsefı AhlÂk Lugatcesi, Hırs Maddesi). Bazan da hırs ve tama' muterÂdif ve yakın anlamlarda kullanılmıştır (İmam Gazzali, İhyau-Ulûmi'd Din, Terc. A. Arslan, VII, 251). Bu da hırs kelimesinin gecirdiği evrimi ve gunumuzde tama' kelimesiyle ozdeş bir durumda zemmedilen bir davranış bicimi haline donuştuğunu ifade eder.

Bu gun Turkcemizde kullandığımız anlamıyla hırs ve turevleri olan diğer kelimeler, temelde, tama' kelimesinin ifade ettiği manayı taşımaktadır. Arapca'da tama' kelimesinin ifade ettiği aşırı isteğin bir ileri adımı "paylaşmağa yanaşmayıcı bir istek" anlamını taşıyan "ceşit" ve uc noktası da, hem Kur'Ân-ı Kerim'de ve hem de hadis-i Şerif lerde cok yerilen "emel"dir. Hırs, gercek anlamı icinde verilmesi gereken değil, hırs gosterilen şey acısından değerlendirilebilecek bir tutumun adı olmaktadır. Hırs'ın iyiye de kotuye de kullanımı vardır.
__________________