Sual: Vasiyet nasıl yazılır, dinimizde hukmu nedir?
CEVAP
Her Musluman, olmeden once vasiyetini yazmalıdır. Vasiyeti, olum hastalığında yazmak vacip; sıhhatte iken yazıp, yanında taşımak mustehaptır.

Vasiyette evladına, ahbabına son nasihatini yapmalıdır. Kendinde hakkı bulunanlarla helalleşmelerini, alacaklarını, vereceklerini, borclarının odenmesini, iskat yapılmasını, hac borcu varsa vekil gonderilmesini istemeli; cenaze hizmetindeki ve definden sonraki isteklerini bildirmelidir. Hanımına olan Mehr-i mueccel borcunun odenmesi icin vasiyet etmelidir. Bu isteklerinin yapılması icin, adil iki şahit yanında bir vasi secmelidir.

Olmuş muminlerin ruhları birbirlerini ziyaret ederler. Bilhassa, cuma gecelerinde konuşurlar. Olenin ruhu goğe cıkınca, muminlerin ruhları gelip, dunyada tanıdıklarını sorarlar. Vasiyet etmeden olenlerin ruhlarına konuşmak icin izin verilmez. (Feraid-ul-fevaid)

İskat icin fidye
Namazları kaza etmeden olum hÂli gelen kimseye, bu namazların iskatı icin, bırakacağı maldan fidye verilmesini vasiyet etmek vacip olur. Vasiyet etmezse, velisinin, hatta yabancının kendi malından iskat yapması caiz olur.

Hacca gidemeyen zenginin, hac parasını bırakarak, başkasının gonderilmesi icin vasiyet etmesi vaciptir. Malı olmayan meyyit [olu], olmeden once, devir yapılmasını vasiyet ederse, velinin devir yapması gerekmez. Meyyitin kefaretlerini iskat edecek kadar malının hepsini, mirasın ucte birini aşmamak uzere vasiyet etmesi vacip olur. Boylece, devre luzum kalınmadan, iskat yapılır. 1/3’u iskata yetiştiği halde, 1/3’den az malın devir yapılmasını vasiyet etmek gunahtır. Vasiyet etmeyip, vÂrisi kendi parası ile hacca gidebilir veya birini gonderebilir.

Vasiyet edilmeyen zekat iskatının yapılması gerekmez. Ancak vÂris, zekat iskatı icin de, kendiliğinden devir yapabilir. Gunah olan bir şeyi yapmak icin vasiyet edilmez ve boyle vasiyetler yerine getirilmez.

Vasiyet ile ilgili birkac hadis-i şerif meali:
(Ruyada Cennet ehli iki kadın gordum. Biri konuşamıyordu. Konuşan kadın, “Ben vasiyet ettim. Bu vasiyetsiz oldu, kıyamete kadar konuşamaz” dedi.) [Deylemi]

(Vasiyetsiz olmek buyuk bir kusur, ahirette ise ateşe girmek ve rezil olmaktır.) [Taberani]

(Vasiyet etmesi gerektiği halde, vasiyetsiz iki gece gecirmeye bir Muslumanın hakkı yoktur.) [Buhari]

(Vasiyette vÂrislerden birini zarara sokmak buyuk gunahtır.) [İ.Cerir, Beyheki]

(En fazla malın ucte birini vasiyet et! VÂrisleri zengin olarak bırakmak, fakir ve muhtac durumda bırakmaktan daha hayırlıdır.) [Muslim]Fazla hizmet eden veya muhtac olan cocuğuna, bir şey hediye etmek caizdir. Bir kimse, malının hepsini cocuğunun birine verip diğerlerine vermese, verilen mal, bu cocuğun mulku olur. Fakat babası, salih cocukları arasında ayrım yaptığı icin gunaha girer. Salih olana daha cok mal vermek caizdir. Cocukları fasık olanın, miras bırakmayıp, salihlere, hayrata vermesi iyidir. (BezzÂziyye)

Sual: Vefat eden kadın, malının kacta kacını vasiyet edebilir?
CEVAP
Zevc veya zevceden başka vÂrisi yoksa, malının hepsini de vasiyet edebilir. Varsa, sulusten fazlasını edemez.

Sual: Hacda haram işlemeden haccedemiyen kadın, ne yapar?
CEVAP
Haram işlemeden hac yapmaya calışır. Haram işlemeden hac yapamazsa, vasiyet etmelidir. Şoyle vasiyet yapabilir: (Olene kadar hacca gidemezsem, yerime vekil gonderin)

Sual: Biri, malının hepsini yabancıya vasiyet etse, hepsi mi verilir?
CEVAP
VÂrisi yoksa hepsi, varsa ancak ucte biri verilir.

Sual: Babam malı cocuklarının kimine az, kimine cok verdi. Olunce, az alanın cok alandan mal istemeye hakkı var mı?
CEVAP
Yoktur.

Sual: Babam, olmeden once, soz ile bahcemizi camiye bağışlayıp (Ben olunce verirsiniz) demişti. Vermezsek gunah mı?
CEVAP
Evet. Zira, vasiyetin 1/3 unu yerine getirmek vaciptir.

Sual: Bizde cenazeye iştirak edene para dağıtılır. Babam da bana boyle yapmamı vasiyet etti. Yapmam lazım mı?
CEVAP
Mirasın ucte birinden vermek lazımdır. Sadaka sevabını babanızın ruhuna hediye edersiniz.

Sual: (Organlarımı vakfettim yahut olunce organlarımın alınmasını vasiyet ettim) demek caiz mi?
CEVAP
Değildir. Bunların sahih olabilmeleri icin, mutekavvim mal ile yapılmaları gerekir. İnsanın hicbir parcası mal değildir. Fakat (Ben oldukten sonra kanımın, organlarımın bir muslumana verilmesine zaruret olursa, verilmesi icin izin veriyorum) demek caiz olur. Yahut hicbir şey soylemese, ihtiyac olunca, yeni olmuş birinin organını alıp hasta birine nakletmek caizdir. (S.Ebediyye)

Sual: Tanıdıklardan birisi, (Beni olunce yakın) diye vasiyet etmiş. Uygun mudur?
CEVAP
Elbette uygun değildir. Dort hak mezhebin hicbirinde olu yakılmaz. Olunun yakılması Hindularda ve başka kÂfirlerde vardır.

Sual: Babam vasiyet etmeden oldu. Şimdi seneler gecti. İskatını yapmam caiz midir?
CEVAP
Cok iyi olur.

Sual: Kendimiz icin okuduğumuz hatmi ve hatm-i tehlili, mezarımıza mı gondermek gerekir, yoksa, bekletip biz olunce, ruhumuza gonderilmek uzere vasiyet mi etmek gerekir?
CEVAP
Bekletip vasiyet etmek diye bir şey yoktur. Okunan hatmin ve hatm-i tehlilin hurmetine mağfiretimiz icin dua edilir. Sevabı da başta Peygamber efendimiz olmak uzere, butun enbiya ve olu, diri butun muminlere bağışlanır. Yaptığımız butun ibadetler, kabir icin, ahiret icin bir hazırlıktır. Hayır ve hasenatı da sağlığında vermeyip, (Ben oldukten sonra şuralara verin) demek, sağlığında vermek gibi olmaz.

Sual: Rahmetli annem, sağlığında, Yasin-i şerif okuyup kasete aldı. “Ben olunce bunu dinleyip sevabını bana gonderin” dedi. Vasiyetini yerine getirmekte mahzur var mıdır?
CEVAP
Dine uygun olmayan vasiyetler yerine getirilmez. Kasetten Yasin-i şerifi dinlemek ibadet olmaz. Kasetten dinlenilen Kur'an-ı kerim oluye bağışlanmaz. Bizzat okuyarak bağışlamak gerekir.

Sual: Kurban kesemeyen Musluman, olurken, bıraktığı maldan kendi icin kurban kesilmesini, vÂrisine vasiyet ederse, vasiyet edilen kurban, ne zaman kesilir?
CEVAP
Bayram gunleri kesilir. Bunun etinden, kesen kimse, fakir olsa da yiyemez. Etinin hepsini fakirlere vermesi gerekir. Vasiyet etmemiş olu icin, vÂrisi veya başkaları, her zaman kendi malından hayvan kesip, sevabını o kimseye hediye edebilir. Sevabı, kesenin olur. Oluye de hediye edilir. Bunların etinden, kesen de yiyebilir. (İ. Âbidin)

Sual: Hastalık, yaşlılık gibi bir ozurden dolayı Ramazan orucunu tutamayan zenginin, bu durumu olunceye kadar devam etse, ne yapar?
CEVAP
Fakirlere yemek verilmesini vasiyet eder. Velisi de; onun tutamadığı her oruc icin, fakire bir fıtra veya değerini verir. (BedÂyi)

Bir vasiyet orneği
BismillÂhirrahmÂnirrahim. Elhamdulillahi Rabbil’Âlemin. EssalÂtu vesselamu al resulin Muhammedin ve Âlihi ve sahbihi ecma’in.

Ben olunce, bıraktığım mal ile, dine uygun olarak techiz ve tekfinim yapılsın. Borcum cıkarsa, hepsini odeyip geriye kalanın 1/3’u ayrılsın. Bu para ile namaz iskatı, oruc, yemin ve adaklarım icin kefaret yapılsın. Dine uygun olarak iskat yapılsın.

Bunları aklım ve şuurum yerinde olarak yazdım. Bu vasiyeti yerine getirmeye ........................ vasi tayin ettim. Hakkımı herkese helal ettim. Onlar da bana haklarını helal etsin!

[Vasi bu vasiyeti kabul edip, hepsini en iyi şekilde yapmayı uzerine alır. İki şahitle beraber dordu imzalar.]
__________________