Yaz Budama Zamanı
Yaz boyunca meyve ağaclarında surgunlerin seyreltilmeleri, uc alma, bukme, eğme, dalların birbiriyle karşılıklı olarak bağlanrnaları.ve acıların genişletilmeleri daraltılmaları gibi yapılan işlemlerin tumune yaz budaması denir.
Yaz budamasından amac, meyvelerin daha iyi renklenmelerini sağlamak, vegetatif gelişmeyi duzenlemek, kış aylannda yapılacak budama işlemlerini azaltmak ve derim işleri ile kulturel etkinlikleri iyileştirmek ve kolaylaştırmaktır.
Yaz budaması uzerinde genellikle ceşitli ve celişkili fikirler ileri surulmekte, hatta Lorettc (1946) gibi bazı teknisyenler ve yetiştiriciler meyve ağaclarının yalnız yazın budanmalarını sağlık vermektedirler. Lorette'e (1946) gore meyve ağaclarında dallar odunsu olmaya başladığı zaman yaz budamasına başlanmalı ve Haziran, Temmuz ve Ağustos aylannda bazı hallerde'de Eylul ayının sonuna kadar bu işleme devam etmeli, bundan sonra da kış budaması yapılmamalıdır. Lorette, 1946 yılında Fransa'da Vagnonville'deki teknik bahcıvanlık okulunda kendi adım verdiği Lorette sistemi ile bahceleri budamış ve o iklim koşullarında iyi sonuclar elde etmiştir. Daha sonra Lorette anlayışıyla yaz budaması yapılmamış, meyve ağaclarının surgunlerinin ucları kopartılmakla yetinilmiştir. Yazın yapılacak bu işlemler, meyve ağaclarının zayıf yaz surgunu oluşturmasına ve besin maddelerinin kaybına neden olduğu duşuncesiyle terkedilmiştir. Gercekten, ozellikle bazı meyve ağaclanna uygulanacak uc almaları erken yaz gelişme periyoduna yapılacak olursa ağaclarda ikinci surgun oluşumuna neden olmaktadır. Bu işlemlerin yapıldığı ekolojide yaz gelişme periyodu kısa ise, yeni oluşan surgunler besin maddelerini depo etmeden kışa girecekleri icin, kışın şiddetli soğuklarından zararlanabilir. İkinci olarak, yaz gelişme periyodlan kısa olan ekolojik bolgelerde yetersiz gelişen surgunler yetiştiricinin işine yaramaz; bazen de yeni surgunler buket şeklinde oluşurlar. Bu her iki oluşum da besin maddelerinin boşuna harcanmasına neden olacağı icin istenmez. Ote yandan, yazın oluşan surgunler yeterli uzunluk ve kalınlıkta olmayacaklanndan, ağaclan buyume ve gelişmeden alıkoyabilir. Bu nedenle, meyve ağaclanna uygulanacak yaz budaması ya da başka nedenler sonucu oluşacak, yukanda sozu edilen, sık gozlu ve tuylu, kısa dallar kış budamasında kesinlikle kesilmelidir. Buna karşılık, yaz gelişme periyodu uzun olan yorelerde yazın dal_uzunlumları surgunlerin odunsulaşmasından sonra 60 cm'yi gecmiş ise, ozellikle fidanlann şekillendirme yıllarında, uc almak suretiyle yardımcı dal oluşumu sağlanabilir. Bu işlem, fidanlann şekillendirme suresini birkac yıl kısaltabilir. Brown ve Harris (4 şeftali ceşidi uzerinde yaz budaması yapmışlardır. Araştıncılar, yaz budamasının meyve tutumunu artırdığını fakat meyvelerin caplannın kucuk kalmalanna neden olduğunu saptamışlardır. Mika da (1986) yaz budamasının buyumeyi duzenleyicilerin etkilerini değiştirerek, su ve azot alımı uzerine olumlu etki yaparak muhtemelen meyve tutumunu artırabileceğini bildirmektedir. Upshall ve Barkovic (1963), bodur anac uzerine aşılı elma ve armut ağaclan uzerinde yaz budaması yapmışlar ve sonucta, hafif kış budamasına gore, yaz budamasının ağacın tacını %29 ve verimini %41 oranında azalttığını bulmuşlardır. Belirtilen nedenlerle araştıncılar arasında bu bakımdan bir goruş birliği bulunmamaktadır (Ferree ark., 1984).
Yaz budaması, ozellikle mevve ağaclannın şekillendirilme, yıllannda yapılması gerekli olan onemli bir teknik işlemdir.(Meyve ağaclannda, yaz budaması ilkbahar gelişme periyodunun sonu ve yaz gelişme periyodu icerisinde surğunTer odunsulasmava başladıktan sonra yapılabilir. Genellikle, ağaclar uzerinde şekli bozan, buyumeleri istenmeyen gelişmeleri ana ve yardımcı dallann zaranna olan dallar kesilerek cıkartılabilir ya da eğilip bukulebilir. Bazı dallar da acılan genişletilerek gelişmeden alıkonabilir. Bundan başka, meyve fıdanlanna ilk şekil verilirken, ana dallar seciminden sonra geri kalan dallar veya ana dallar uzerindeki yardımcı dallann dışındakiler, eğilip bukulerek bunların vegetatif gelişmelerine engel olunur. Aynca bu devrede, dar acılann gergi hereği verilmek suretiyle genişletilmeleri de yapılabilir. Bukulecek veya eğilecek surgunler olası ise, karşılanndaki dallara bağlanabilir. Bu suretle dallann kınlmaya karşı direncleri de artınlmış olur. Aynca, dallann karşılıklı olarak sanlıp bağlanmalan urun ağırlığının artması nedeniyle, dal eğilmelerine karşı sınk kullanma zorunluğunu da ortadan kaldınr. Bunun sonucu olarak, yetiştiricinin meyve bahcesine uygulayacağı teknik işlemlerin gerektireceği iş gucunde azalma goruleceği icin, ekonomik yonden yararlı olur. Ote yandan; kesilerek cıkartılmalan gereken dallar,
eğilerek, bukulerek veya bağ olarak kullanılarak, ozunde ağaclar icin zararlı olan bu gibi dallardan yararlanılabilinir. Bunun sonucu olarak da meyve ağaclarının cicek tomurcuğu oluşumuna erken başlamaları sağlanacağı gibi verimleri de artırılabilir.
__________________