İyi bir bağ yetiştirmenin temel şartı, bağ kurulacak arazinin doğru secilmesidir. Hemen arkasından da aşılama tekniğinin iyi bilinmesi gerekmektedir.
Bağ Tesis Edilecek Arazinin Secimi, Anac ve Ceşit Belirlenmesi
İyi bir bağ yetiştirmenin temel şartı, bağ kurulacak arazinin doğru secilmesidir. Bu nedenle bir yerde bağ kurmak istiyorsak onceden o yoreye uygun anacı ve amaca uygun ceşidi belirleyerek bunların iklim ve toprak isteği ile bağ kurulacak arazinin ozellikleri iyi incelenmeli, uygunluğu belirlendikten sonra dikime gecilmelidir.
Bağ yeri secildikten, dikilecek anac ve ceşit belirlendikten sonra, toprağın hazırlanması işlemine gecilir. Bunun icin arazide varsa kayalar, ağaclar ve calılar temizlenir. Tumsekler duzeltilir, cukurlar doldurulur. Fazla su tutan yerlerdeki suyun akıtılması icin drenaj kanalları acılır.
Daha sonra toprak 50-60 cm derinlikte traktor arkasına takılan tek kulaklı pullukla Sonbahar başlangıcında surulmeli ve surum esnasında cizi tabanına saf madde olarak donume 20-30 kg. fosfor ve 40-50 kg. potasyum, taban gubresi şeklinde verilmelidir.
Dikim, sonbahardan ilkbahara kadar yapılabilir. Kışı sert gecmeyen ve fazla su tutmayan yerlerde sonbahar dikimi tercih edilmelidir.
Dikim Yerlerinin İşaretlenmesi
Dikimden once toprak tırmık vs. ile duzeltilerek fidanların dikileceği yerlerin işaretlenmesine gecilir.
Bağda bırakılacak sıra arası ve sıra uzeri mesafeler yoreye, ceşide, iklim ve toprak durumuna gore değişmekle beraber en uygun mesafe sıra arası icin traktorun gecebileceği mesafe kadar olan 2-3 metre ve sıra uzeri icinde 1,5-2 veya 2,5 metredir. İyi bir guneşlenme icinde sıraların istikameti doğu-batı veya kuzey-guney gibi ana yonler doğrultusunda olmalıdır.
Eğer bağ tesis edeceğiniz arazi meyilli ise, toprak erozyonuna engel olmak icin sıralar meyle dik yapılmalıdır.
Cukur Acılması ve Fidanların Dikime Hazırlanması.
Dikkatli yapacağınız işaretlemeden sonra fidanları dikeceğiniz cukurların acılmasına gecilir. Bunun icin insan gucu ya da traktore takılan burgu makinası ile 30 cm genişlikte 30-50 cm derinlikte cukurlar acılır, her cukurdan cıkan toprak cukurun bir tarafına yığılır ve bu toprağa varsa yanmış ahır gubresi konulur.
Dikilecek fidanların kokleri dikimden bir gun once su icine konmalı ve dikim esnasında fidanların yan kokleri dipten, dip kokleri 4-8 cm uzunluktan kesilmeli, surgunlerin birisi haric diğerleri dibinden, kalan surgun de 1-2 goz uzerinden budanarak dikim budaması yapılmalıdır.
İşaretleme yapılırken dikim tahtası kullanmak gerekir. Yaklaşık 150 cm uzunluğundaki tahtanın birer ucuna 2 yiv ve fidanın yerleştirileceği orta kısımda bir yiv acılır. İşaretlenen bu uc yive birer işaret kazığı cakılır. Tahta kaldırılır. Ortadaki kazığın olduğu yer fidanın dikim noktasıdır. Dikimde fidan o kısımda tutularak cukur toprakla doldurulur.
Dikilecek fidan aşısızsa ileride aşıyı toprak seviyesinin ustunde yapabilmek icin 8-10 cm’lik kısım; fidan aşılı ise aşı noktası toprak seviyesinin ustunde kalacak şekilde cukurun icine tutulur ve dibine gubreli toprak atılır. Fidan bu toprağın uzerine oturtularak cukur yarıya kadar ustten cıkan toprakla doldurulur ve ayakla ciğnenerek sıkıştırılır. Sonra toprak seviyesine kadar alttan cıkan toprakla doldurmaya devam edilir ve tekrar sıkıştırılır.
Dikimden sonra bir miktar can suyu verilir. Toprak ustunde kalan kısmın hava şartlarından zarar gormemesi icin uzerine 5-10 cm gevşek toprakla kumbet yapılır ve fidanların dibine birer herek dikilir.
Dikimden sonraki ilk yıl tutunma yılı olduğundan iyi bir gelişme icin caba sarf edilmeli ve uygulanacak terbiye şeklinin tesisine 2. yıldan itibaren gecilmelidir.
Bakım İşleri.
İlk yıl yapılacak bakım işleri arasında toprak işlemesi yanında sulama gelmektedir. Gelişen surgunlerin mildiyoden zarar gormesini onlemek icin 3-4 yapraklı oldukları devreden itibaren bolge ozelliğine gore 2-3 defa %1’lik bordo bulamacı veya bakırlı ilaclarla ilaclanmalı, kullemeye karşı da luzumlu gorulduğu zamanlarda kukurt atılmalıdır. Ayrıca zararlı bocekler gorulduğunde mucadele yapılmalıdır.
Aşılı fidanlarda aşı noktasında meydana gelen boğaz kokleri ilkbahar sonunda ve sonbaharda kumbetler acılarak temizlenmelidir.
Aşı surgunlerinin ruzgardan kırılmasını onlemek icin hereğe bağlanması gereklidir. İlk yıl bırakılan surgunlerden uygun olan birisi kış budaması sırasında duşunulen terbiye sistemine gore govdeyi teşkil etmek uzere secilir ve ikinci yıldan itibaren şekil oluşturmaya başlanır.
Bağda Aşılama Teknikleri
Daha onceki dersimizde bahsettiğimiz gibi filoksera, nematod gibi toprak zararlıları ile bulaşık bolgelerde bağlar bunlara dayanıklı anaclar uzerinde kurulmaktadır.
Anac kullanarak bağ tesisinin aşılı fidan ve aşısız fidan ile olmak uzere iki şekilde yapıldığını oğrendik, herhangi bir nedenle aşılı asma fidanı bulamadığımızda bağa once amerikan asma fidanı dikilir. Bunlar baş parmak kalınlığını alacak kadar gelişince istenen ceşitle yerinde aşılanır.
Bağcılıkta yerinde aşılamada en yaygın olarak kullanılan aşı şekli yarma aşı ve kakma aşıdır. Son yıllarda goz aşısı kullanımı da geniş olcude uygulanmaktadır.
Yarma Aşı
Amerikan asma anacları dikiminden sonra 2-3 yıl icinde baş parmak kalınlığına gelince İlkbaharda Mart, Nisan aylarında aşılanır. Aşı icin once anacın cevresindeki topraklar capa ile acılır ve anac toprak seviyesinin 10-15 cm uzerinden kesilir. Aşı bıcağı ile ust yuzeyi duzeltilir, perdahlanır.
Anacın fazla yarılmasını onlemek icin alttan rafya ile sıkıca bağlamak gerekir. Aşı baltası ile tam ortadan 3-4 cm kadar yarılır. Aşı baltasının uc kısmı yarığa sokulur. Aşılanacak ceşidin iki gozlu kalemi alt gozun 1 cm altından ve goz dışarı gelecek şekilde kama gibi kesilir. Kamanın bir tarafında oz diğer tarafında odun kısmı gorulmeli anactaki yarık kadar olmalıdır. Kalemin kabuğu anacın kabuğu ile aynı hizaya gelecek ve boşluk kalmayacak şekilde kalem anacta acılan yarığa yerleştirilerek balta cıkarılır. Altta onceden bağlanmış olan rafya yukarı doğru sıkıca sarılarak aşının hemen altından duğumlenir. Aşının uzeri gevşek toprakla yavaşca kapatılıp kumbet yapılır ve yanına bir işaret cubuğu konur.
Baş parmak kalınlığındaki anaclara iki gozlu bir kalem yeterlidir. Kalın anaclara iki kalem konmalıdır.
Kakma Aşı
Yapılışı yarma aşıya benzemektedir. Bu aşıda anac toprak seviyesinin hemen uzerinden kesildikten sonra ortadan baltayla yarma yerine bir kenarına karşılıklı olarak ice doğru daralan V şeklinde yuva acılır. İki gozlu kalem acılan yere tam oturacak, şekilde hazırlanır. bunun icin kalemin alt gozu dışta olacak şekilde kama gibi kesilir ve anactaki yerine kabuk kabuğa değecek bicimde ve boşluk kalmadan sıkıca oturtulur. Aşı tamamlandıktan sonra rafya ile bağlanır. Ustu yavaşca tavlı toprakla kapatılır ve yanına bir herek dikilir.
Goz Aşısı
Bağda yongalı goz aşısı iki donemde yapılmaktadır.
1- İlkbaharda bağlarda su yuruduğu donemde yapılanına surgun goz aşısı ,
2- Yazın sonunda gelişmenin durduğu zaman yapılan aşıya ise durgun goz aşısı denir.
Yongalı goz aşısı genellikle capı 1-2,5 cm arasında olan anaclarda en iyi sonucu vermektedir. Yapılışına gelince; Bu aşının yapılabilmesi icin anaca su yurumesi gerekmektedir. Aşıdan bir gun once başın hemen altından makas veya bağ bıcağı ile anacın tepesi kesilir. Anacın toprağa yakın veya boğaz kok oluşmasını onlemek icin toprÂğın 10-15 cm kadar uzerinden iki boğum arasındaki duzgun bir yerden 3 cm’lik kısmın kabukla birlikte cıkarılır. Bu yere aşılanacak ceşidin goz kaleminden aynı buyuklukte bir yongalı goz alınarak yerleştirilir. Burada dikkat edeceğimiz nokta, goz parcasındaki kambiyum (kabuk altındaki odunla kabuk arasındaki kısım) tabakası ile anacın kambiyum tabakasının ust uste gelmesidir. Goz yerleştirildikten sonra enli esnek bantla sıkıca ve hava almayacak şekilde bağlanması gerekir.
Aşıdan 7-10 gun sonra aşılar kontrol edilir, tutmayanlar yenilenir. İyice kaynamış aşıların tırnakları gozun hemen yanından meyilli olarak kesilir.
__________________