NOHUT YETİŞTİRİCİLİĞİ

Ekonomik Onemi
Nohut, toprak isteği bakımından kanaatkar oluşu dolayısıyla ve koklerinin havanın serbest azotunu tespit etmesi bakımından hububat- yemeklik munavebesinde onemi cok buyuktur. Daneleri proteince cok zengin olup (%18-31) aynı zamanda bir sanayi ham maddesidir. Nohudun gecit formları ile yabani formları arasındaki formları hayvan yemi olarak kullanılır.

Morfolojisi
Nohut bir senelik calımsı bir gorunuşe sahiptir. Tohumları icin kulture alınmaktadır.

Besin ve Sağlık Değerleri
Nohut ihtiva ettiği protein, mineral maddeler ve vitaminler yonunden cok zengin bulunması dolayısıyla, asırlardır insanların beslenmesinde buyuk roller oynamıştır. Nohuttan dane renginde beyazdan siyaha kadar 20 renk muşahede edilmektedir. Dane rengi danenin kimyevi birleşimi hakkında kaba bir fikir vermektedir. Renk acıldıkca değer artmaktadır. Renkli tohumların şişmeleri zor kabukları kalındır. Bunlar daha ziyade yemlik ceşitlerdir. Renksiz tohumlar genellikle iri daneli nohutlar olup yemeklik olarak kullanılmaktadır. Renkli tohumlar ise kucuk daneli olmaktadır. Yemlik koyu renkli tohumların protein miktarı yemeklik nohutlardan fazladır. Nohutların 1000 dane ağırlıkları 64-650 g arasında, hektolitre ağırlığı ise 78-80 kg. arasında değişmektedir.

Yetiştiriciliği
Yukseklik olarak nohudun yetiştirildiği alanlar 0 ile 5600 m. arasındaki arazi parcalarıdır. Dunya uzerinde oldukca geniş bir alana yayılan nohut kurak ve yarı-kurak bolgelerin bitkisidir. Nohut yetiştirme hududu kuzeyde 52. paralele kadar cıkar. Buralarda koyu renkli nohut ceşitleri yetiştirilir. İklim istekleri bakımından mercimekten sonra kurağa ve sıcağa en fazla dayanıklı yemeklik baklagil bitkisidir. Oldukca derinlere inebilen kokleri vardır. Govde ve yaprakları tuylerle ortulu olup, bazen de epidermis bir mum tabakası ile kaplıdır. Nohutların bu karakterleri nedeniyle diğer yemeklik baklagillerin kuraklıktan zarar gordukleri yerlerde yemeklik baklagil olarak kolayca yetiştirilebilir. Bilhassa kurak steplerimiz icin elverişli bitkilerden biridir. Vejetasyon suresi 60-90 gundur. Nohudun toprakta cimlenebilmesi icin toprak ısısı +3ºC'den fazla olmalıdır. Nohut danelerinin optimum cimlenmesi icin ortalama 15º C sıcaklığa ihtiyac vardır. 26ºC'yi aşan sıcaklık dereceleri cimlenme uzerine olumsuz etkide bulunmaktadır. Yuksek sıcaklık dereceleri nohut bitkisindeki yaprak sayısını artırmaktadır. Optimum uzerindeki yuksek sıcaklık dereceleri govdenin zayıf olmasını ve daha az dal oluşturmasını teşvik eder. Nohut turlerinin optimum sıcaklık istekleri 18-26ºC arasında değişmektedir. Nohut donlardan zarar gorur. Ancak genel bir ifade olarak -10oC'ye kadar tahammul edebilir. Fazla nemden hoşlanmazlar. Yağışlı mevsimlerde mantari hastalıklara ve kok curukluğune yakalanarak verimleri duşuk olur. Bunun icin normal olarak hic sulamadan da yetiştirilebilir..Nohut toprak hususunda son derece kanaatkardır. Yemeklik baklagiller icinde kirece en fazla tahammul gosteren bir bitkidir. Nohut aynı zamanda yemeklik baklagiller icerisinde tuzluluğa en dayanıklı bir bitki olmaktadır. Bu nedenle de topraklarda tuzluluk ortaya cıktığında ekim nobetinde nohut bitkisi baklagil olarak ozel bir oneme sahiptir. Nohut genel olarak hafif, kirecli kumlu topraklarda iyi yetişirse de en ideal nohut yetiştirme toprağı kumlu-tınlı topraklar teşkil eder. Aslında nohut toprak isteği yonunden fazla istekli olmayıp, her turlu toprakta yetişir. Nohut suyu geciren, gubrelenmiş, kuvvetli ve orta ağır yeteri kadar toprak nemi ihtiva eden topraklarda sıhhatli bir şekilde yetişir.
Fazla asitli topraklardan hoşlanmazlar. Toprak reaksiyonunun pH=7,5-8,0 arasında olmasını isterler. Fazla yağış bitkide olumsuz etki yapar. Toprak şartlarına bağlı olarak vejetatif gelişme suresince sulama ya da hafif yağış istenir.

Toprak Hazırlığı
Sonbaharda kırlangıc kuyruğu ve kazayağı gibi, toprağı 10-15 cm. alttan işleyen aletlerle toprak surulur ve kışa oylece terk edilir. Nohut bitkisi cok iyi ve itinalı bir şekilde hazırlanmış olan tohum yatağına ihtiyac gostermez. Genellikle kaba topraklarda nohudun cimlenmeleri icin uygun olup, ince toz haline getirilmiş topraklarda cimlenme duşmektedir. Toprak işlemesi 1-3 defa yapılabilir. Kuru ziraat sisteminin uygulandığı bolgelerde nohut ziraatında ise toprağın fazla işlenmesine gerek yoktur. Nohut bitkisi derin kok sistemine sahip olduğu icin usulune uygun olan bir derinlikte hazırlanmış topraklarda iyi gelişme gostermektedir.

Ekim Zamanı
Nohudun ekim zamanı memleketimizde farklılıklar arz eder. Oyle ki, bazı bolgelerimizde nohut hasat edilirken, diğer bazı bolgelerimizde nohut henuz ekilmektedir. Orta Anadolu'da nohut ekimi Mart ayının ikinci yarısı ile Nisan ayı başlarında, Doğu Anadolu'da ise Nisan ayı ortası ile Mayıs ayı başlarında yapılmaktadır. Fakat erken ekimle beraber yabancı ot problemi de gorulebilmektedir. Nohutta ekime karar verebilmek icin ceşidin antraknoza dayanıklı olup olmadığını bilmek gerekir. Damla 89, Gulumser ve Cağatay gibi antraknoza tolerant ceşitler mart ortasından itibaren şartlar uygun olduğunda Amasya, Tokat ve Corum'da ekilebilmektedir.Hassa ceşitlerde (İspanyol ve Canıtez gibi) ekim icin mayıs ayı beklenmelidir.

Ekim Tekniği
Ekim serpme veya makineli ekim yapılmaktadır. Memleketimizde en cok uygulanan serpme usulu ekimdir. Serpme ekim metodunda daha fazla tohum kullanılmakta ve uniform bir cimlenme sağlanamamaktadır. Ancak en ideal ekim metodu tohum ekme makineleriyle sıraya ekimdir.
Sıra arası mesafesi 25-35 cm., sıra uzeri 3-5 cm. arasında değişir. Memleketimizde en cok serpme, daha sonra sırava ekim tercih edilir. Sıraya ekimde ekim derinliği 5-6 cm. olmalıdır. Tohumlar 5-6 cm. daha derine ekilecek olursa , cimlenme zamanı, bitki başına duşen bakla ve cicek sayısı azalır, ciceklenme yavaş seyreder. Eskiden uygulanan ekim metotlarından, serpme ekimde dekara ortalama 15-18 kg. mibzerle ekimde ise ortalama 10-12 kg. tohum atılmaktadır.
Gubreleme Ekim zamanı, şayet imkan varsa, azotlu ve fosforlu gubreler verilmelidir. Ama genel bir kaide olarak toprak analizleri sonucunda yapılacak olan gubre tavsiyeleri daha doğru bir uygulama tarzı olacaktır. Genel olarak dekara ortalama 2-3 kg. N ve 4-6 kg. P2 O5 ile gubreleme verimde oldukca buyuk bir artış meydana getirmektedir. Gubreler ekimle birlikte veya bir hafta once tarlaya serpilmek ve hafif tırmıkla karıştırmak suretiyle verilmelidir.

Hastalıklar
Antraknoz (Mycrospharella rabici) : Ascohyta rabici (Pass.) Labr. Mantarı tarafından meydana cıkarılır. Bu hastalığa yakalanan nohutların baklalarında lekeler bulunur. Bu lekeler de ufak siyah lekeler halinde hastalık amilinin piknitleri vardır. Hasta bitkiler solgun yeşil renkte gorunurler.

__________________