Hamd, Alemlerin Rabbi Allah’a mahsustur. SalÂtu SelÂm Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem’in, Ehlinin, Sahabesinin ve de kıyamete kadar onları dost edinen herkesin uzerine olsun.
İslam, kucuk buyuk demeden hayatın tum alanlarına hukmeden kapsamlı ve kÂmil bir dindir. Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem vefat etmezden once ummetine, akide ve ahkÂmdan tuvalete girme adabına kadar, ihtiyacları olan her şeyi oğretmiş, acıklanması gereken her şeyi de acıklamıştır. Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem’in, ummetine beyan ettiği meselelerden birisi de resim yapmak, yaptırmak veya bulundurmakla ilgilidir. Muslumanlar bu konuda, ozellikle yaşadığınız bu son yuzyılda kafirlerin etkisinde kalarak buyuk bir musibete duşmuşlerdir. Kafirlerden o derece etkilenmişlerdir ki, artık İslam’ın bu meselelerdeki hukmunu dahi sormaz olmuşlardır. Hatta bazıları bu konuların din ile uzaktan yakından hic bir ilgisinin olmadığını duşunmekte ve din ile resim, tiyatro, sanat, muzik ve benzeri şeylerin ne ilgisi var?! Diye sormaktadırlar.
Tabiî bunun nedeni dini bilmemek ve Batı karşısında aşağılık kompleksine kapılmaktır. Muslumanların siyasi, askeri ve iktisadi alanlarda yaşadığı bu geri kalmışlığın nedeni; İslam’ın hayat sahasından cıkarılmasıyla inanc ve duşuncelerin bozulmuş olmasıdır. Resim ve fotoğrafın hukmunu acıkladığımız bu risaleyi Musluman kardeşlerimizin istifadesine sunuyoruz. Yardım Allah’tandır. [1]

Musavvir (Şekillendiren) Allah’tır

Allahu Teala şoyle buyurur:
“O, yaratan, var eden, şekil veren Allah’tır.” (Haşr, 59/24)
“Rahimlerde sizi dilediği gibi şekillendiren O’dur.” (Âl-i imran, 3/6)
“Andolsun sizi yarattık, sonra size şekil verdik, sonra da meleklere, Âdem’e secde edin! Diye emrettik.” (Âraf, 7/11).
YÂni butun mahlukatı yaratıp onları dilediği gibi tasvir eden (şekillendiren), hakiki musavvir (şekil verici) Allahu Teala’dır. [2]

Kur’an-ı Kerim’de Heykel, Put Ve Resimlerin Hukmu

Kur’an’da Allah’tan başka ibadet edilen tum bu şeyler ayıplanarak zem edilmiş, onları yapanlar ve onlara ibadet edenlerin ise akılsız kimseler oldukları bildirilmiştir. Allahu Teala şoyle buyurdu:
“İsrailoğullarını denizden gecirdik, orada kendilerine mahsus birtakım putlara tapan bir kavme rastladılar. Bunun uzerine: Ey Musa! Onların ilahları olduğu gibi, sen de bizim icin bir ilah yap! Dediler. Musa: Gercekten siz cahil bir toplumsunuz, dedi” (Âraf, 7/138)
İbrahim ve Nuh’un kavimlerinden ve İsrail oğullarından putlara tapanların kalıntıları gunumuzde hala mevcuttur. Allahu Teala tum bunları şeytan işi pislikler olarak adlandırır ve şoyle buyurur:
“Ey iman edenler! Şarap, kumar, dikili taşlar (putlar), fal ve şans okları birer şeytan işi pisliktir, bunlardan uzak durun ki kurtuluşa eresiniz.” (Maide, 5/90)
Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem de şoyle buyurdu:
“Onlar, iclerinden salih bir adam olduğu zaman kabri uzerine mescid bina ederler ve orayı resimlerle donatırlar. Allah katında insanların en şerlileri onlardır.” [3]
Bugun Hıristiyanlar hala birtakım resimlere, heykellere ve hac şekillerine tapmaktadırlar. Aynı şekilde Budistler ve dunyada mevcut bulunan başka bir cok dinin temel ibadetleri, resim ve heykellere tapmaktan ibarettir. Bunlar tağutların resim ve heykellerini yapmışlar, sonra da tapmışlardır. Gunumuz tağutları icin yapılanlar gibi. [4]

Resim Konusunda Varid Olan Hadisler

1) Kıyamet gununde insanlar arasında en cok azap cekenler musavvirlerdir (resim yapanlardır): Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem şoyle buyurdu:
“Kıyamet gununde insanlar arasında en cok azap cekenler resim yapanlardır” [5]
“Bu resimleri yapanlar, kıyamet gununde azaba uğrayacaklardır, onlara yaptığınızı diriltin denilecektir.” [6]
“Her resim yapan ateştedir. Yapmış olduğu her resme can verilecek ve can verilen o resimler cehennemde ona azap edeceklerdir.” [7]
“Kıyamet gunu insanların en cok azab gorecek olanı Allah’ın yarattıklarını taklid edenlerdir.” [8]
“Kıyamet gununde ateşten, goren iki gozu, duyan iki kulağı ve konuşan dili olan bir boyun cıkar ve şoyle der: Ben uc grup insana azap etmekle memurum: İnatcı zorbalara, Allah’tan başka bir ilaha tapanlara ve resim yapanlara.” [9]
Sozu gecen ayet ve hadisleri duşunen herkes, resim yapmanın ne kadar buyuk bir gunah olduğunu gormuş olur.
Nevevî şoyle dedi: “Ruh taşıyan (insan ve hayvan) herhangi bir şeyin resmini yapmak kesinlikle haramdır ve buyuk gunahlardandır.” Resmin haram olmasının nedeni şudur: Allah’ın yarattığına benzetmek, O’nun yaptığına benzer bir şey yapmaya calışmaktır. Oysa Allahu Teala bu sıfatları kendisine hasretmiştir. Ressam, resim yaparak Allah’ın sıfatlarına tecavuz etmektedir ki bundan Allah’a sığınırız. Aynı şekilde bir diğer nedeni de, bunun resim ve heykellerin tazimine ve bunların Allah’tan başka ilahlar ve rabler edinilmesine vesile olmasıdır.
2) Resim yapanlara lanet edilmiştir:
“Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem kan ve kopeğin bedeli olan kazanctan fuhuş yolu ile kazanılan paradan neyh etti. Faiz alana ve verene, dovme yapana ve yaptırana, resim yapana lanet etti.” [10]
Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem şoyle buyurdu:
“Allah bir kavme bir şeyi yemeyi haram kılmış ise, onun bedeli olan kazancı da haram kılmıştır.” [11]
3) Melekler, icinde kopek veya resim bulunan eve girmezler:
Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem şoyle buyurdu:
“İcinde resim bulunan bir eve melekler girmez.” [12]
“İcinde kopek ve heykeller bulunan bir eve melekler girmez.” [13]
“Cibril aleyhisselam şoyle dedi: Biz icinde kopek ve resimler bulunan bir eve girmeyiz.” [14]
İcinde resimler bulunan bir eve, muminleri ziyaret edip onların hayrı icin dua eden, zikir ve namaz halkalarında toplanan rahmet melekleri girmezler. Bu, o ev halkı icin buyuk bir mahrumiyettir. Aynı şekilde evde kopek bulunması da bu hayırdan mahrum olmaya neden olur.
4) Resimleri yok etmek vaciptir: Aişe radıyallahu anha’dan: “Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem evinde bulunan her tasviri mutlaka yok ederdi.” [15] Ali radıyallahu anh şoyle buyurdu: Rasulullah’ın beni vazifelendirdiği şey ile seni vazifelendireyim mi? Silmediğin resim ve yerle bir etmediğin yuksek kabir kalmasın.” [16] Usame radıyallahu anh’den: “KÂbe’de Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem’in yanına girdim. O bir resim gordu. Benden bir kova su istedi, ben de getirdim. Rasulullah bu su ile o resmi silmeye başladı. Ve silerken şoyle diyordu: “Allah yaratamadıkları şeylerin resimlerini yapanları kahretsin” [17] Rasululllah sallallahu aleyhi ve sellem Mekke’nin fethi gunu Omer radıyallahu anh’e KÂbe’nin uc duvarında bulunan butun resimlerin silinmesini emretti. Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem burada bulunan butun resimler silinmeden iceri girmedi. [18]
Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem şoyle buyurdu:
“Bana Cibrîl aleyhisselam geldi ve: ‘Dun sana gelmiştim (ama yanına girmedim). Girmeyişimin sebebi de uzerinde timsaller bulunan perde bezi idi. Orada bir de kopek vardı, kapının uzerinde de insan resimleri bulunuyordu. Timsallerin başlarının koparılmasını emret ki ağac şekline donsun. Ortuden ayak altına atılacak iki minder yapılmasını, kopeğin de dışarı cıkarılmasını soyle!’ Bu soylenenler yapıldı.” [19]
Butun bu hadis ve eserlerden, resimlerin yok edilmesinin vacip olduğu anlaşılmaktadır. Ali hadisinde bunların yok edilmesi emir sigasıyla gelmiştir... Yukarıda Cibril hadisinde gectiği gibi, resmin silinmesi veya resimdeki canlının başının kesilmesi durumunda haramlık illeti ortadan kalkmış olur. Zira yuz yaratılış kudretinin mahallidir.
5) Evlerin duvarlarına resim asmak ve ortulere nakşetmek haramdır. Aişe radıyallahu anha anlatıyor:
“(O yokken) ben, yukluğun onune, uzerinde resimler bulunan bir bez cekmiştim. Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem perdeyi gorunce, cekip attı, (ofkeden) yuzu de kızarmıştı.
“Ey Âişe! buyurdu, bil ki, Kıyamet gunu insanların en cok azab gorecek olanı Allah’ın yarattıklarını taklit edenlerdir.” Hz. Âişe rivayetine devamla dedi ki: “Biz o bezi kestik bir veya iki minder yaptık.” [20]
Hadisten evlere resim asmanın, onlara saygı gostermenin haram olduğu sonucunu cıkarıyoruz. Zira bu hususta zahiren de olsa, buyuklerinin ve azizlerinin resimlerini evlerine asıp onlara tapan kafirlere benzemekten kacınılmalıdır. Bu nedenle Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem hanımının, eve uzerinde resim bulunan bir bez astığını gorunce cok kızmıştır. Bilinmeli ki! Hz. Aişe’nin o resimleri saygı amacıyla astığını soylemek mumkun değildir. Fakat Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem zahiren dahi olsa kafirlere benzemekten şiddetle kacındırmış ve şirke giden tum yolları kapamıştır.
Bu ve benzeri butun hadisler, butun canlıların resimlerinin haram ve buyuk gunahlardan biri olduğuna acıkca delalet eder. Bu hukum geneldir ve duvarlar, ortuler, elbiseler uzerindeki resimler de buna dahildir. Zira Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem golgesi olan (heykel) yahut golgesiz (resim) olanlar hususunda herhangi bir ayırım yapmamıştır. Bilakis resim yapanların en şiddetli azaba uğratılacaklarını haber verdi ve bu hususta herhangi bir istisna belirtmedi. [21]

İstisna Edilen Resimler

Aişe radıyallahu anha anlatıyor: “Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem’in yanında oyuncak bebeklerle oynardım. Arkadaşlarım (da oynamak icin) yanıma gelirlerdi. Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem (eve gelince, utanarak) saklanırlardı. Ama aleyhissalÂtu vesselÂm onları tekrar bana gonderirdi. Beraber oynamaya devam ederdik.” [22] İbn Abbas Radiyallahu anhuma anlatıyor: “Kendisine bir adam gelip:
“Ben resim yapmakla gecimimi sağlayan bir insanım. Bana bu hususta fetva ver!” dedi. İbn Abbas adama:
“Bana yaklaş!” dedi, adam yaklaşınca:
“Bana daha da yaklaş!” dedi. Adam yaklaştı. İbn Abbas elini başının uzerine koydu ve:
“Ben Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem’i dinledim. Şoyle diyordu:
“Butun tasvirciler ateştedir. Allah ressamın yaptığı her bir resim icin onlara ruh verinceye kadar azab eder. O da ebediyyen onlara ruh veremez.” Bunun uzerine adam korkusundan sarardı ve titredi. İbn Abbas devamla adama dedi ki:
“İlla da resim yapacaksan ağac yap, canı olmayan şeyin resmini yap.” [23]
Can sahibi olmayan nehirler, ağaclar, tabi manzaralar ve cansız varlıkların yahut eğitim amacıyla bedenin, el, ayak gibi organlarının resimlerinin yapılmasında bir sakınca yoktur .Oyuncak bebeklere gelince; alimler bu konuda ihtilaf etmişlerdir. Fakat en uygun ve tercihe şayan olan, bu tur resimli oyuncaklardan kacınmaktır. Cunku bunun helal olması hususunda şuphe vardır. Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem’in Aişe’ye izin vermiş olması, resimlerin izale edilmesi emrinden once olabilir ki bu durumda izin nesh edilmiş olabilir. Veya oyuncak olması hesebiyle aşağılandığı icin oynamasına izin vermiş olabilir. Sozun kısası, bu tur şeylerin terk olunması daha evlÂdır. Zira Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem şoyle buyurdu: “Seni şupheye duşuren şeyi bırak, şuphelenmediğin şeyi al.” Cocukların oynamaları, eğitimleri icin zaruridir. Bu zarurete binÂen gecmişte caputtan yapılan ve ev oyuncağı denilen oyuncaklara cevaz verilmiştir. Ancak gunumuzde alcı ve plastik gibi maddelerden yapılan ve tamamen Allah’ın yarattıklarına benzeyen oyuncaklar, yukarıda gecen hadislerden de anlaşılacağı gibi haramın ta kendisidir. Allah daha iyi bilir! [24]

Fotoğraf Yolu İle Elde Edilen Resim

Son donem alimleri fotoğraf makinesi yolu ile elde edilen resimler konusunda ihtilaf ettiler. Fakat tercih olunan goruşe gore bu da caiz değildir. Zira neticede bu da bir tasvirdir... Bu durumda zaruret ve maslahat gereği ile yetinmek gerekir. Zira el ile cizilmemesine rağmen, gazete ve dergilerdeki fotoğraf yolu ile elde edilen resimlerde bircok muzır resim vardır ki, bunlar toplum icin el ile cizilen resimlerden cok daha tehlikelidir. Ayrıca resmin haram olmasının tek nedeni, Allah’ın yarattıklarını taklit etmek değildir. Gecmiş kavimlerin coğu resim yolu ile Allah’a şirk koşmuşlar ve resim putculuğa acılan bir kapı olmuştur. İclerinden salih bir adam olduğu zaman, anısını canlandırmak icin onun resmini yaparlardı... Sonra gelen nesiller ise Allah’ı bırakıp bu resimlere taparlardı.
Resim de bir meslektir ve diğer meslekler gibi o da gelişme gostermiştir. O halde ister el ile yapılsın ister herhangi bir alet vasıtasıyla elde edilsin caiz değildir. Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem az soz ile cok anlam ifade edebilme ozelliğine sahip idi ve buna gore O, genel hukmu iceren kapsamlı ifadelerle resim yapmayı haram kılmıştır. [25]

Resimle İlgili Bazı Bid’atler

• Suslu Taş Bebekler:

Cağımızda kafirleri taklid ve onlara benzeme arzusu neticesinde muslumanlar arasında yaygınlık kazanmış olan bid’atlerden biri de taş bebekler, insan ve hayvan bicimindeki cocuk oyuncakları ve ceşitli heykelciklerin kullanımının, bunları evlere burolarda ve diğer ticari mahallere kadar taşınması suretiyle yaygın bir hale gelmiş olmasıdır. Bu iş kesinlikle haramdır. Hicbir alim bu gibi timsallerin (heykel, heykelcik vb.) yapılmasına cevaz vermemiştir. Muslumanların, bu konuda Allah’tan korkmaları ve şeriate uygun olmayan suslemelere tevessul etmemeleri gerekir. [26]

• Anıtlar Ve Mechul Asker Anıtları:

Bu bid’at bircok musluman ulkeye yayılmış durumdadır. Ulkeleri ve halkları icin fedakarlık yapmış kimse veya kimselerin anılarını ebedileştirmek icin anıtlar yapmak, muslumanlara batı somurgeciliğinden miras kotu bir adettir. Eğer oluleri tazim caiz olsa idi, herkesten once peygamberler icin caiz olurdu. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem şoyle buyurdu.
“Allah’ım! Kabrimi tapılan bir put kılma.” [27] Bu davranışın İslam ile hicbir ilgisi yoktur ve İslam’ın hoş gormediği bir iştir.
Hakkı murad eden kimse icin bugun gazeteler, dergiler ve sair matbuÂtta yer alan ruh taşıyan varlıkların resimlerinin bu derece yayılmış olmasının bariz bir yanlış ve apacık bir haram olduğu ortadadır. Bunu gorebilen bir muslumanın, gecmişte yaptıklarına tevbe ederek nasihat ve uyarma ile kardeşlerini de bunlardan vaz gecirmeye calışması gerekir. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem şoyle buyurdu:
“Şurası muhakkak ki, haramlar apacık bellidir, helaller de apacık bellidir. Bu ikisi arasında (haram veya helal olduğu) şupheli olanlar vardır. İnsanlardan coğu bunları bilmez. Bu durumda, kim şupheli şeylerden kacınırsa, dinini ve ırzını korumuş olur. Kim de şupheli şeylere duşerse harama duşmuş olur, tıpkı koruluğun etrafında surusunu otlatan coban gibi ki, her an koruluğa duşebilecek durumdadır.” [28]
Allahu Teala’dan, bizi dinimizde ince anlayış sahibi kılmasını, ihlas ile rızıklandırmasını, bize imanı sevdirip, kalplerimizi onunla suslemesini, kufur ve fısktan da uzak tutmasını dileriz.
Sozlerimizi bitirirken; Peygamberimiz Muhammed sallallahu aleyhi ve sellem’e, ailesine ve ashabına salÂt ve selam ederiz. [29]
__________________