Hububatta ekim

Ciftcilerimiz arasında soylenen
“Guzluk varlık getirir, yazlık tohum goturur”
“Yazlığı yak, oğluna gosterme” gibi atasozleri bu gerceği vurgular.
Yapılan araştırmalar yazlık ekimle, kışlıktan alınanın ancak %40’ ına denk verim alındığını gostermiştir.
Ekim zamanını belirleyen faktor nedir?
Ekim zamanını belirleyen faktor cim yatağındaki toprak sıcaklığıdır. Cim yatağındaki toprak sıcaklığı 8-10 derece olduğu zamanda ekim yapılmalıdır. Bu donemde ekim yapılırsa kok gelişmesi hızlı ve kok tacı derin olur. Bu durum bitkinin soğuğa ve kuraklığa dayanıklılığını artırır.
Ekim mevsiminin (guzluk-yazlık) secimi neye bağlıdır?
Ekim mevsiminin secimi, ekilecek ceşidin biyolojisine bağlıdır. Ceşit biyolojik kışlık ise guzluk ekilmek zorundadır. Biyolojik kışlık bir ceşit yazlık ekilirse, vernalize( duşuk sıcaklık isteği) olamayacağından generatif doneme gecemez, başak ve dane vermez. Biyolojik yazlık olan bir ceşit ise, kış soğuklarına dayanamayacağından mutlak olarak yazlık ekilir.
Bu iki tipten başka bir de alternatif ceşitler vardır. Bunlar bulundukları bolgede kışlık da, yazlık da ekilebilir ve yeterli miktarda urun verirler. Boyle ceşitlerin ekimi gerek sonbaharda, gerekse ilkbaharda erken yapılırsa daha fazla verim sağlanır.
İlimizde kışlık ekim zamanı hangi tarihtir?
Yapılan araştırma sonuclarına gore bolgemiz icin en uygun ekim zamanı; iyi hazırlanmış bir tarlaya eylul ayı sonu ile ekim ayı başı en uygun ekim zamanıdır.
Bolgemizde verim guvencesi kışlık ekime bağlıdır. Kasım ayı girmeden tohumların cimlenip, toprak yuzune cıkmasını sağlayacak bir tarihte ekimin yapılmış olması en uygun olanıdır. Kışa kardeşlenmiş olarak giren bitkilerde kok gelişmesi guclu, hastalık ve zararlılardan korunma iyi, verimi yuksek ve kaliteli olur. Bu durumdaki bitkiler kış suresince buyumelerini durdurur, durgunluk donemine girerek kışı da zarar gormeden gecirirler.
Bazı yıllar sonbahar yağışlarının cok gecikmesi tohum yada ekipman bulunamaması gibi nedenlerle guzluk ekim yapılamamış olabilir. Zamanında guzluk ekim yapılmamışsa aralık- şubat suresi icerisinde tarlada toprağın uygun bulunduğu bir zamanda ekim yapılabilir. Ekilen tohum şişerek vernalize olur, ilkbahar başında uygun sıcaklığı bulur bulmaz cimlenir ve bitki toprak yuzune cıkar.
Ekim derinliği ne olmalıdır?
Kuru tarım yapılan alanlarda hububatta kışlık ekim derinliği en az 4, en fazla 8 cm. olmalıdır. Tohum 4 cm. den daha yuzlek ekilirse alatav zararıyla karşılaşılabilir. Yuzlek ekilen tohum az bir yağışla cimlenir, fakat toprağın ust katı kolayca kuruduğundan cimlenen tohum da koklerini henuz alt kata indirmediğinden bitkicik kuraklıktan olur.
Alatav tehlikesi olmasa bile, bitkinin kok tacı toprağın yuzeyinde gelişeceğinden bitkinin kışa dayanması azalır. Ote yandan yuzlek ekimde karınca ve kuş zararları da artar.
Kışlık ekimde ekim derinliğinin 5-6 cm. civarında olması en uygunudur.
Gubre miktarı ne olmalıdır?
Gubre analiz sonuclarına gore verilmelidir. Fosforlu gubrenin tamamı ekimde, mumkunse tohumla temas etmeyecek şekilde verilmelidir. Tavsiye edilen azotlu gubrenin uctebiri ekimle, ucteikisi de kardeşlenme doneminde verilmelidir. Tahlil yapılmadığında kuru bolgeler icin dekara 7-8 kg saf fosfor, 8-9 kg civarında saf azot, sulu şartlarda ise 8-9 kg saf fosfor, sulama sayısına gore 16-17 kg’a kadar saf azot onerilmektedir.
Cinko uygulanmalı mıdır?
Bitkinin toprak ustune cıkışını artırması ve bitkiyi hızlı geliştirmesi nedeniyle ekim sırasında tohuma, toprağa, ot mucadelesi zamanında ise yaprakta cinko uygulaması onerilmektedir.
Bolgemizde hangi ceşitler ekilmelidir?
Kırmızı ekmeklik ceşitler: Gun-91, İkizce-96, Demir-2000, Sonmez-200; suluda: Bezostaya-1, Katea-1, Kınacı, Konya-2002
Beyaz ekmeklik ceşitler: Kırac-66, Dağdaş-94, Yakar-99, Gerek-79, Bayraktar-2000, Altay-2000, Kırgız 95, Aytın- 98, Suluda: Atay-85, Sultan-95, Cetinel-2000
Makarnalık Ceşitler: Kızıltan-91, Ankara-98, Altın 40/98, Ceşit 1252, Mirzabey 2000, Kunduru 1149
Arpa ceşitleri: Tarm 92, Tokak 157/37, Bulbul 89, Orza-96, Aydanhanım- Cumhuriyet. Sulu: Kral 97, Avcı 2002, Cetin 2000


M.Fethi ORS
Ziraat Yuk. Muh.
__________________