Tevekkul eden ve etmeyenin misalleri, şu hikÂyeye benzer:
Vaktiyle iki adam, hem bellerine, hem başlarına ağır yukler yuklenip, buyuk bir sefineye bir bilet alıp girdiler. Birisi, girer girmez yukunu gemiye bırakıp, ustunde oturup, nezaret eder; diğeri hem ahmak, hem mağrur olduğundan, yukunu yere bırakmıyor.

Ona denildi: “Ağır yukunu gemiye bırakıp rahat et.”

O dedi: “Yok, ben bırakmayacağım. Belki zayi olur. Ben kuvvetliyim. Malımı, belimde ve başımda muhafaza edeceğim.”

Yine ona denildi: “Bizi ve sizi kaldıran şu emniyetli sefine-i sultaniye daha kuvvetlidir, daha ziyade iyi muhafaza eder. Belki başın doner, yukun ile beraber denize duşersin. Hem, gittikce kuvvetten duşersin. Şu bukulmuş belin, şu akılsız başın, gittikce ağırlaşan şu yuklere takat getiremeyecek. Kaptan dahi, eğer seni bu hÂlde gorse, ya divanedir diye seni tard edecek, ya ‘Haindir, gemimizi ittiham ediyor, bizimle istihza ediyor, hapis edilsin’ diye emredecektir. Hem, herkese maskara olursun. Cunku, ehl-i dikkat nazarında, zaafı gosteren tekebburun ile, aczi gosteren gururun ile, riyayı ve zilleti gosteren tasannuun ile, kendini halka mudhike yaptın; herkes sana guluyor” denildikten sonra, o bîcarenin aklı başına geldi, yukunu yere koydu, ustunde oturdu. “Oh! Allah senden razı olsun. Zahmetten, hapisten, maskaralıktan kurtuldum” dedi.

İşte ey tevekkulsuz insan! Sen de bu adam gibi aklını başına al, tevekkul et. TÂ butun kÂinatın dilenciliğinden ve her hÂdisenin karşısında titremekten ve hodfuruşluktan ve maskaralıktan ve şekàvet-i uhreviyeden ve tazyikat-ı dunyeviye hapsinden kurtulasın.

Sozler, s. 351

LÛ*GAT*CE:

hodfuruşluk: Kendini beğendirmeye calışmak.

mudhike: Gulunc duruma duşen, maskara.

şekàvet-i uhreviye: Ahirette sıkıntı, azap.

tasannu: Yapmacıklık.

tazyikat-ı dunyeviye: Dunya hayatında baskılar, tazyikler.

tekebbur: Kibirlenme, buyukluk taslama.
__________________