(Dunden devam)

Demek, bu dunyevî, kucucuk ve sonuk akıl gozuyle o buyuk Cehennem gorulmez. Fakat ism-i Hakîm’in nuruyla bakabiliriz.

Şoyle ki: Arzın medar-ı senevîsi altında bulunan Cehennem-i Kubra, yerin merkezindeki Cehennem-i Suğrayı guya tevkil ederek bazı vezaifini gordurmuş. Kadîr-i ZulcelÂl’in mulku pek cok geniştir. Hikmet-i İlÂhiye nereyi gostermiş ise, Cehennem-i Kubra oraya yerleşir.

Evet, bir Kadîr-i ZulcelÂl ve emr-i feyekûn’e malik bir Hakîm-i ZulkemÂl, gozumuzun onunde, kemÂl-i hikmet ve intizam ile kameri arza bağlamış; azamet-i kudret ve intizam ile arzı guneşe rabtetmiş; ve guneşi, seyyaratıyla beraber, arzın sur’at-i seneviyesine yakın bir sur’atle ve haşmet-i rububiyetiyle, bir ihtimale gore Şemsu’ş-Şumus tarafına bir hareket vermiş; ve donanma elektrik lÂmbaları gibi yıldızları saltanat-ı rububiyetine nuranî şahitler yapmış, onunla saltanat-ı rububiyetini ve azamet-i kudretini gostermiş bir Zat-ı ZulcelÂl’in kemÂl-i hikmetinden ve azamet-i kudretinden ve saltanat-ı rububiyetinden uzak değildir ki, Cehennem-i Kubrayı elektrik lÂmbalarının fabrikasının kazanı hukmune getirip, ahirete bakan semanın yıldızlarını onunla iş’al etsin, hararet ve kuvvet versin. Yani, Âlem-i nur olan Cennetten yıldızlara nur verip, Cehennemden nÂr ve hararet gondersin; aynı halde, o Cehennemin bir kısmını ehl-i azaba mesken ve mahbes yapsın.

Hem bir FÂtır-ı Hakîm ki, dağ gibi koca bir ağacı, tırnak gibi bir cekirdekte saklar. Elbette, o Zat-ı ZulcelÂl’in kudret ve hikmetinden uzak değildir ki, kure-i arzın kalbindeki Cehennem-i Suğra cekirdeğinde Cehennem-i Kubrayı saklasın.

ElhÂsıl: Cennet ve Cehennem, şecere-i hilkatten ebed tarafına uzanıp eğilerek giden bir dalın iki meyvesidir. Meyvenin yeri ise, dalın muntehasındadır.

Devamı icin bkz: Mektubat, Birinci Mektub, s. 21-22

LÛ*GAT*CE:

Cehennem-i Kubra: Buyuk Cehennem.

Cehennem-i Suğra: Kucuk Cehennem.

medar-ı senevî: Yıllık yorunge.

munteha: Son.

şecere-i hilkat: Yaratılış ağacı.
__________________