İşte size gulme ve kahkaha ile ilgili bilmek istediğiniz her şey... Cıkan sonuclara gore, bir yetişkin her gun ortalama 17, bir cocuk ise 40 kez guluyor. Gulmeye başlayan bir insan, ciğerlerinden saatte 100 kilometreye ulaşan bir hızla dışarıya hava veriyor. İşte size gulme ve kahkaha ile ilgili bilmek istediğiniz her şey... Bilim dunyası son 20 yıldır butunsel olarak ilgileniyor gulme ve kahkaha ile. Bugune kadar fareler ile maymunları gıdıklayarak yapılan deneylerde ya da hastalara fıkralar anlatılarak beyinsel aktivitelerinin izlendiği donemde, bilim dunyası pek fazla ilerleme sağlayamadı. Manyetik rezonans goruntuleme teknikleri ise yeni bir donemin başlangıcı oldu. Bu yeni teknoloji sayesinde gulme ile eş zamanlı olarak beynin calışma mekanizması incelendi. Cıkan sonuclara gore, insan ortalama yılda 6 bin 205 kez guluyor. Bir yetişkin gunde ortalama 17 kez gulerken bu sayı bir cocukta 40. Gulmeye başlayan bir insan ciğerlerinden saatte 100 kilometreye ulaşan bir hızla dışarıya hava veriyor, bunu kesik kesik nefes alıp vermeler takip ediyor. Gulme anında yuz kaslarından biri ağzın kenarlarını geriyor ve saniyenin 16’da biri kadar suren bir ses cıkarken beden de sarsılıyor. Peki insanı bu şekilde davranmaya yonelten ne?



GULMEYİ YARATAN UC UYARI
Bilim dunyasına gore gulmenin kaynağı 3 karşı konulamaz uyarı kategorisi: Gıdıklama, guldurucu gaz ve mizah.

1. Gıdıklama evrimsel surecte gulme eyleminin ilk ortaya cıkış nedeni. Bedenin alışılmadık dışsal bir temas karşısında verdiği savunma tepkisi. Maymunlarda gulme bu şekilde gercekleşiyor. Koltukaltı, ayak tabanı, bedenin karın bolgesinin yanları gıdıklanmadan en etkilenen bolgeler cunku ya başka organlar ya da giysiler tarafından kapatıldığı icin dışsal temasa daha az maruz kalıyorlar.

2. Azot protoksitin 19. yuzyılda keşfedilen etkisi, en kucuk solumada dahi insanı bastıramadığı bir gulme krizine yakalıyor olması. Bu gaz beyni tamamıyla etkisi altına alıyor. Limbik sistem icinde noronlar arasındaki iletişimi yavaşlatan kasların hareketinin paralize olmasına yol acıyor. Sinir sistemi icinde noronların olduğundan cok daha hızlı hareket etmesi sonucu gulme krizi gercekleşiyor.

3. İnsanı kahkahaya boğan uyarı turleri icinde en sık karşılaşılan tur ise psikolojik olanı, yani mizah.

BEYNİN KAHKAHA SORUMLUSU
Son 10 yıl icinde goruntuleme teknikleri sayesinde gulme ve kahkahayı tetikleyen 3 unsurun da beyin icindeki aynı mekanizmadan ortaya cıktığı belirlendi. Bu kapalı devre icinde beynin bir bolumu anahtar rol oynuyor (prefrontal korteks medioventral). Herhangi bir şekilde beyinlerinin bu bolumu hasara uğrayan insanlar esprileri, şakaları anlayamıyorlar. Hatta kimileri kahkaha atamıyor bile.Beyinde başlayan gulme sinir sistemi aracılığıyla butun bedene dalga halinde yayılıyor. Hipotalamus sayesinde bu sistem bu duygusal reaksiyonun şiddetini ayarlıyor. Gulme ya sessiz kalıyor ya da kahkahaya donuşuyor.Gulmenin bir de kimyasal boyutu var. 5 molekul gulme eyleminin oluşumuna yardımcı oluyor. Acetilkolin kas kasılmalarını; dopamin zevk almayı, Gaba spazm ve denetlenemeyen hareketleri kontrol ederken serotonin neşe, keyifsizlik, ofke gibi mizac turlerinden, nodadrenalin ise beyni uyanık tutmaktan sorumlu.Gulme bedene iki eksenden yayılıyor: Kas ve nefes. Gulme, yuzdeki 15 kucuk kastan başlayarak bircok kası harekete geciriyor.

GULME GULMEYİ TETİKLİYOR
İşin bir diğer ilginc yonu gulmenin diğer gulmeleri de tetiklemesi. Birini gulerken gozlememiz bizim de otomatikman yuz kaslarımızı harekete geciriyor. Bazen gulme bulaşıcı bir kriz haline bile gelebiliyor. Hálá bilim dunyasında gizemi cozulemeyen olaylardan biri 1962 yılında Tanzanya’nın bir bolgesinde meydana gelen gulme salgını. 2 bucuk yıl suren gulme salgını bine yakın genc kızı etkilemişti. Salgın gulme krizinin meydana geldiği 40 koy karantinaya alınarak durdurulabilmişti. İnsanın neden gulduğunu filozoflar ve psikologlar 3 teori ile acıklıyorlar:

- Densizlik ya da beklenenin dışındaki gelişmeler.

- Rahatlama.

- Kendini diğerlerinden daha ustun gorme.

GULME CEŞİTLERİ
* Sessiz guluş cocukta, maymunların ‘ağız acık, yuz gergin’ mimiğine yakın bir guluş. Yetişkinlerde ise bu tur gulmeye kimi zaman burundan sıklıkla nefes vermeler eşlik ediyor.

* Mimiksiz guluş Sesler icsel. Cıkarılan sesler duyuluyor ama ağız kapalı kalıyor.

* Sesli guluş Ağız hafifce aralanıyor, gozlerin kenarları kırışıyor, kucuk sesler cıkıyor. Genellikle bu tur guluşleri kahkahalar takip ediyor.

* Şiddetli guluş Ağız kocaman acılıyor, baş geriye doğru itiliyor, sesler daha gur cıkıyor. Kimi zaman boğazdan sesler geliyor.

* Cılgın guluş Uzun sureli, yoğun ve coğu zaman kontrol edilemeyen guluş turu.

alıntı((dır
__________________