Adetin duzensizlikleri hanımların cok sık başvuru yaptıkları bir sağlık sorunudur. Rahim ic duvarı tabakası olan endometrium her ay kalınlaşır ve adet kanaması ile birlikte dokulerek atılır. Menapoz sonrası bu kalınlaşma ve kanama ile atılma dongusu durur. Her ay duzenli aralıklarla meydana gelen bu adet dongusu sınırlı miktarda kanamaya neden olur.
İki adet kanaması arasındaki zaman dilimi yaklaşık 21 ile 35 gun olup, kanama genellikle 2 ile 8 gun arasında surer. Kanama miktarı da coğu zaman 80 ml’yi gecmez. 21 gunden daha kısa veya 35 gunden daha uzun aralıklarla adet olunması, kanama suresinin 8 gunden uzun olması veya miktarının cok fazla veya az olduğu durumlar adet duzensizliği olarak tanımlanır. Kanama miktarının algılanması da subjektif olup, kişiden kişiye değişiklik gosterir ancak kabaca bir gunde 4 dolu petten fazla veya cocuk bezi kullanılıyor olması kanama miktarının fazla olduğunu gosterir.
Duzensizlikler sure ve miktarlarındaki değişikliklere gore isimlendirilirler:

Amenore: en az 2 yada 3 ay sure ile adet gorememektir.

Oligomenore: 35 gunden daha seyrek olarak adet gormektir.

Polimenore: 21 gunden daha sık aralıklarla adet gormektir.

Menoraji: Fazla miktarda (80 ml uzerinde) veya uzun suren adet kanamalardır.

Metroraji: Adet aralarında kanamalar yaşanmasıdır.

İlişki sonrası kanama: Cinsel ilişki sonra 24 saat icinde meydana gelen kanamalardır. Daha cok rahim ağzındaki yara yada enfeksiyonları akla getirir.

NEDENLER

Yaş gruplarına gore:

Genc kızlar

Genc kızlar adet gormeye başladıktan sonraki 2 yıl icerisinde hormonların duzensiz calışmasına ve hormonal bozukluğa bağlı olarak duzensiz kanama yaşayabilirler. Adetler genelde duzenli yumurtlamalar olamadığı icin, duzensiz olabilir, kansızlık yaratacak kanamalar yok ise 16 yaşa kadar hormon ilacı vermemek doğrudur. Beyinde yer alan hipatalamohipofizer aks olgunlaştıkca, adetler kendiliğinden duzene girecektir. Adet duzensizliğinin devam ettiği veya genc kızda kansızlık yaratacak miktarda kanamalar olduğu durumlarda duşuk dozlu doğum kontrol hapları kullanılmalıdır. Yine genc kızlarda kanama duzensizliklerine pıhtılaşma sorunlarının da yol acabileceği unutulmamalı ve testler bakılmalıdır.

Ureme cağındaki kadınlar

Anovulatuar kanamalar : Ureme cağındaki kadınlarda adet duzensizliklerinin %90’ı anormal uterin kanama denilen, myom veya polip gibi bir sebebi olmayan kanamalardır. Coğunlukla anovulatuar sikluslara (her ay yumurtalıklarda duzenli yumurtlamanın olmaması ) bağlıdır.
Bunlarda en sık neden ise polikistik over sendromudur. Kadınlar, gecikmeli olarak adet gorme (oligomenore) veya hic adet gormeme şikayeti ile doktora başvururlar. Bu hastalar genellikle kilolu olup vucutta androjen (erkeklik hormonları) duzeylerinin yuksek olduğu ve glukoz intoleransı (şeker hastalığı geliştirmeye yatkınlık) olduğu gozlenir. Kilo kaybı, egzersiz yaşam tarzı değişiklikleri ile adetler duzene girebilir. Başarı sağlanamayan hastalarda doğum kontrol hapları yada diğer hormon ilacları fayda sağlar.
Endokrin sorunlar: Endokrin organların işlev bozuklukları da kendilerini adet duzensizlikleri ile gosterebilir. Hipotiroidi (guatr), Hipertiroidi, hiperprolaktinemi (sut hormonunun fazla salgılanması), bobrek ustu bezlerinin duzensiz calışması, hormon salgılayan yumurtalık tumorleri bunlara ornektir. Ayrıca yoğun stres, ani kilo alıp verme, aşırı egzersiz de adetlerde duzensizliğe neden olur.
Organik sorunlar : Tum bu sebepler yanında kadın genital sisteminin anatomik patolojileri, enfeksiyon ve tumorleri de ayırıcı tanıda duşunulmelidir. Kadın genital sisteminin en sık gorulen tumorleri olan myomlar ozellikle submukoz yerleşimli (rahim ic duvarının hemen altında) olduklarında, yada intramural (rahim duvarı icinde) yerleşimli olup rahim ic duvarına bası yapıp şeklini bozduklarında adet kanaması miktarını artırırlar.
Rahim ic tabakasının aşırı buyumesinden kaynaklı endometrial polipler, endometrial kalınlaşma, nadir de olsa endometrium kanseri, ve yumurtalık kistleri (hormon uretimine bağlı olarak) diğer nedenler arasında sıralanabilir. Ayrıca kullanılan hormon ilacları doğum kontrol hapları, sadece progesteron hormonu iceren doğum kontrol hapları ve iğneleri (Depo Provera), yine doğum kontrol amacı ile taktırılan RIA (rahim ici arac; spiral) ara kanamalar yada kanama miktarının artışına neden olabilirler. Rahim ağzı enfeksiyonları (servisit), rahim ağzı kanserleri (serviks kanseri) ve servikal polipler ozellikle ilişki sonrası kanama ile kendisini gosterebilir. Sık gorulen ve vajinal akıntı ile kendini gosteren vajinal enfeksiyonlar da vajende yarattıkları hassasiyete bağlı lekelenme tarzında kanama yapabilirler.
Asherman sendromu: sık kurtaj gecirenlerde veya doğum sonu kanama sebepli veya olu bebek sebepli zorlu kuretajlar sonrası rahim ici yapışıklıklara bağlı adetten kesilme ile karakterize durumlar ortaya cıkabilir.
Post menapozal kadınlar

Menapoz sonrası donem (adet kanamaları kesildikten sonra) olan postmenapozal donem kadın genital sistemine bağlı kanamaların on plana cıktığı donem olduğundan son derece dikkatli olunması gerekir. Kadınların buyuk coğunluğunda meydana gelen kanamanın en sık nedeni ostrojen hormon uretimindeki azalmaya bağlı atrofi (rahim ic tabakasının incelmesi) kanamalarıdır. Menapoz sonrası şikayetleri icin hormon replasman tedavisi kullanan hastalarda dışarıdan verilen hormonlar kanamaya neden olabilirler. Rahim ic duvarında menapoz sonrası meydana gelen kalınlaşmalar endometrial hiperplazi veya endometrium kanseri riskini taşıdıklarından post menopozal donemde kanamalarda mutlaka rahim ic duvarı endometriumdan biyopsi alınması gereklidir.

Duzensiz kanamalarda hangi tetkikler yapılır?

Adet duzensizliği ile kliniğe başvuran hastalarda oncelikle detaylı bir oyku ve fizik muayene yapılır. Detaylı hormon tahlilleri, ultrasonografi ve servikal smear her hastaya yapılan temel tetkiklerdir. Adolesan hastalarda kanama bozukluklarının belirlenmesi icin kanama profili ve daha spesifik testler calışmaya dahil edilir.
Ultrasonografi aracılığı ile endometrium ve overlerde kist olup olmadığı, varsa myomların buyuklukleri, endometrium ile ilişkileri; servikal smear ile enfeksiyon veya kanser taranabilirken, hormon tahlilleri kanamanın hormonal nedeni ile ilgili detaylı bilgi sağlar. Ultrasonografide rahim duvarında kalınlaşma veya duzensizlik tespit edildiği taktirde rahim icine steril bir sıvı verilerek yapılan ultrason ya da histeroskopi denilen ışıklı bir cihazla rahim ic duvarının detaylı goruntulemesi ve nedenin tespit edilmesi (polip yada endometrial hiperplazi) sağlanmalıdır. Histeroskopi, işlem anında lezyonun direkt olarak gorulebilmesi ve neden tespit edildiğinde tedavinin anında yapılabilmesi (orneğin endometrial polip izlendiğinde işlem sırasında polip hemen alınabilir) gibi avantajlara sahip bir işlemdir. Ozellikle 35 yaş uzeri ve postmenapoz hastalarda duzensiz vajinal kanamalarda rahim ic duvarından ornekleme yapılıp patolojik incelemeye gonderilmelidir.

[h=2]Bursa Kadın Doğum uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]