Adet kanamaları ve duzensizlikleriAdet duzensizliği terimini kullanırken oncelikle normal adet kanamasını ve bunun oluşması icin gerekli koşulları tanımlamak gerekir. Normal bir adet kanaması icin gerekli fizyolojik şartlar şoyle ozetlenebilir :

• Beyinden sağlıklı bir şekilde yumurtalıklara uyarım gelmesi,
• Bu uyarımın yumurtalıkları etkileyerek yumurtalıklardan kadınlık hormonu olan estrojen salımını ve yumurtlamayı sağlaması ve ardından ikinci onemli hormon olan progesteron hormonunu salgılaması
• Adet kanaması icin normal bir rahim ve genital sistem,
• Psikolojik olarak sağlıklı olma

Fizyolojik koşulların herhangi bir nedenle etkilenmesi sonucu ortaya cıkan kanamalara duzensiz kanamalar adı verilir.

Genellikle 21-35 gun arasında duzenli olarak gercekleşen ve 3-7 gun suren kanamalar normal sınırlarda kabul edilebilir. Ortalama kan kaybı ise bir adet doneminde 35-40 ml civarındadır. Bu da genellikle gunde 3-5 pet olarak ifade edilebilir. Genellikle 80 ml'nin uzerindeki kanamalar anormal olarak değerlendirilir. Ancak miktar olarak kanamanın normal olup olmadığını tespit etmek aslında kolay değildir. Kan kaybını değerlendirirken titizlik nedeniyle kişiden kişiye yorum farklılıkları objektif olmayı engellemektedir.

İlk adet ve ergenlik doneminde adet duzensizlikleri
İlk adet kanaması kız cocuklarında ortalama 12-13 yaşında gorulur. İlk adetin gorulmesiyle birlikte genc kızlığa adım atılır. Ancak hormonal sistemin olgunlaşması bir-iki yıl gibi bir surede tamamlandığından adetlerin bir kısmı ovulasyon (yumurtlama) olmadan gercekleşir. Bu yuzden ergenlik doneminde adet gecikmelerine ve/veya adetlerin normalden uzun surmesine sık rastlanır.

Bazen bu donemlerde duzensiz ve uzun suren kanamalar ilaclarla tedaviyi gerektirecek kadar şiddetli de olabilir.

İlk adetin 9 yaşından once gorulmesi durumunda hormonal bir bozukluk soz konusu olabileceği gibi, 16 yaşına kadar adetin gorulmemesi durumunda hormonal bir bozukluk veya yapısal bazı kusurlar da (kızlık zarının tam kapalı olması ve kanın akmasına izin vermemesi, genital organların olmaması gibi) soz konusu olabilir. Dolayısıyla boyle bir durumda mutlaka detaylı bir jinekolojik değerlendirme gerekir.

Doğurganlık donemindeki duzensizlikler
Ergenlik doneminin belli bir aşamasından itibaren yumurtlama duzenli hale gelir ve adetler de duzene girer. Bu donem kadının gebe kalabileceği donemdir ve menopoza kadar devam eder. Aslında tedaviyi gerektiren ve kadınları jinekoloğa goturen duzensizlikler esas olarak bu donemde gozlenir.

Adet duzensizlikleri; gecikmeler, ara kanamalar, adetin fazla olması ve uzun surmesi ya da az olması ve kısa surmesi şeklinde olabilir.

Spiral taşıyan kadınlarda kanama duzensizliği spiral takılmasından sonra ortaya cıkmış ise bazı hekimler icin ilk yaklaşım RIA'yı cıkarmak olabilir ancak genellikle ilk aylardan sonra kanamalar duzene girdiğinden başka korunma alternatifleri de cazip gorunmuyor ise spiralin cıkarılması konusunda cok da aceleci olmamak gerekir. Bazı haplarla tedavi etmek bu donemin atlatılmasını sağlayacaktır.

Bu donemde en sık karşılaşılan ve genellikle seyrek adet gorme ile kendini gosteren onemli bir problem Polikistik yumurtalık (Polikistik Over) dediğimiz problemdir. Bu hastalıkta yumurta gelişiminin başladığı donmede herhangi bir nedenle yavaşlaması veya duraklaması durumunda yumurta gelişip catlayacağı yerde bir kist oluşur ve catlamadan kalır. Bu durum her ay tekrarlar ve yumurtalıklardaki kist sayısı da artar. Bu tabloya erkeklik hormonu fazlalığına bağlı tuylenme, yuzde sivilcelenme, ayrıca kilo fazlalığı da sıklıkla eşlik edebilir. Ultrasonografi ile muayenede tipik bir yumurtalık goruntusune rastlanır. Elbette bu bayanların gebe kalmalarında da sıkıntılar yaşanır, ve sıklıkla tedavi gerekir.

Polikistik Over hakkında daha fazla bilgi edinmek icin lutfen bu konuda yazılmış makaleyi okuyunuz..
Bir ozel kanama şekli de yumurtlama kanaması (siklus ortası kanama) dır. İki adetin ortasında yumurtlamayı takiben estrojende azalma sonucunda oluşan lekelenme tarzı kanamalardır. Nadiren adet kanaması kadar fazla da olabilir. Pek onemli bir problem değildir ve gerekirse o doneme ozgu 1-2 gunluk hormon desteği alınabilir.

Adet oncesi lekelenme tarzında kanamalar genellikle hormonal bir yetmezliğin gostergesi olduklarından adet oncesi donemde başlayan ve 1 hafta veya 10 gun suren ilac alımı gerektirebilirler.

Adet Gecikmeleri
Aslında aktif cinsel yaşamı olan her kadında adet gecikmesiyle karşılaşıldığında oncelikle duşunulmesi gereken konu gebelik olup olmadığıdır.
İkinci olası neden de herhangi bir sebeple o donemde yumurtlama olmaması ve buna bağlı kanamanın gecikmesidir. Yumurtlama olmadığında ise catlaması gereken ve yumurta hucresini iceren su keseciği buyumeye ve hormon salgılamaya devam edeceğinden hem adet gecikir hem de muayenede sağ veya sol yumurtalıkta kist adını verdiğimiz ici sıvı dolu yapılar oluşur.

Uzun suren adet gecikmesini takiben ise rahim icersindeki doku kalınlaşmış olduğundan gelecek olan adet de uzun surecek ve fazla olacaktır. Bu konuda hekimin hastasını uyarmasında fayda vardır.

Duzenli adet goren bir kadında beklenmedik bir şekilde ortaya cıkan gecikmenin nedeni ise genellikle psikolojik etkilenmeler olabilir.

Adet kanamasının fazla olması ve uzun surmesi

Adet kanamasının fazlalaşması sıklıkla tedavi gerektiren bir durumun varlığına işaret eder. Adet kanamasının fazlalaşması kadını da kansız bırakacak ve genel sağlığını bozacaktır. Boyle durumlarda altta yatan sebebin ortaya konması acısından bir jinekoloğun muayenesi şarttır.

Atta yatan sebepler ise sıklıkla myom dediğimiz iyi huylu urlar, hiperplazi dediğimiz rahim ic tabakasının aşırı kalınlaşması, endometrit dediğimiz rahim ic tabakasında iltahaplanma veya polip adı verilen et parcaları gibi sebeplere bağlı olabilir. Bunların hepsinin hekim tarafından tedavisi şarttır. Myomlar hakkında daha fazla bilgi edinmek icin lutfen myomlar konusunu okuyunuz

Ara kanamalar
Doğurganlık doneminde sık gorulen diğer bir adet duzensizliği de beklenmeyen ara kanamalardır. En muhtemel neden yine psikolojik etkiler olabilmekle birlikte oncelikle daha ciddi bir sebebin bulunup bulunmadığının mutlaka araştırılması gerekir. Hormonal dengesizlikler, rahim ağzındaki iltahaplar, myomlar (rahimdeki iyi huylu urlar) ve rahim ağzında bulunan polip denen et parcaları sebep olabilir. Ayrıca spiral kullanımı, doğum kontrol hapı kullanımının ilk ayları, menopozda hormon tedavisi alımı, aylık veya uc aylık iğneler ve kola cilt altına uygulanan gebeliği onleyici cubuklar da lekelenme tarzında ara kanamalara neden olabilirler.

Ozellikle ilişki sonrası kanamalarda rahim ağzındaki problemlerin, yaraların sorumlu olduğu sık gorulmektedir. Burada en onemli yaklaşım, rahim ağzında gorulen yaranın kanser veya kanser oncesi gelişen goruntulerle ilişkili olup olmadığının ortaya konmasıdır. Bu da rahim ağzından alınan smear adı verilen tarama yontemi ile mumkundur. Smear (rahim ağzından suruntu alma) ile kanser oncesi anormallikler dışlandıktan sonra kanama ya da rahatsız edici bir akıntı şikayeti varsa yakma ya da dondurma yontemleriyle bu yaranın tedavisi gerekir.

Yine unutulmamalıdır ki menopoza girmek uzere olan kadınlarda da adet duzensizlikleri cok sık yaşanır bunlar genellikle beklenmeyen ara kanamaları yerine adet aralarının sıklaşması veya sonraki donemlerde de araların acılması şeklinde gorulmektedir.

Menopoz sonrası Kanamalar
Bu donemde hicbir kanama normal değildir ve bu donemdeki kanamaların genellikle hucre zayıflığından kaynaklanmalarına karşın, % 10-15'inin de kanser sebepli olabileceği akıldan cıkartılmamalı ve mutlaka en detaylı bir şekilde araştırılmalıdır. Rahim icersinden ornekleme mutlaka yapılmalı, rahim ağzı iyi değerlendirilmeli, ilac alımı sorgulanmalıdır.

Beklenmeyen bir ara kanaması olan her kadının oyalanmadan mutlaka jinekoloğuna gorunmesi ve altta yatan ciddi bir sebep olup olmadığını inceletmesi gereklidir.

[h=2]İstanbul Kadın Doğum uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]